Alle groepjes, schrijft Rotgers, kwamen met verontrustende signalen thuis. Rotgers: In Brussel werd argwanend gekeken naar die fosfaatrechten. Ik zie het viertal nog uit hun stoel opveren – de voorzitter en drie ambtenaren van het Nitraatcomité – zij waren zichtbaar ‘not amused’ dat zij niet op de hoogte waren gesteld van de Nederlandse plannen en wilden er van alles over weten. Het comité gaf tenslotte aan niet overtuigd te zijn dat dit instrument voldoende doel zou dienen. Afgelopen voorjaar troffen we elkaar opnieuw, het comité bleek deze keer wel op de hoogte van de Nederlandse plannen rondom de fosfaatrechten, men had het nodige vanuit de media vernomen. Maar ook deze keer werden er kritische kanttekeningen geplaatst bij de fosfaatrechten. Was men in Nederland geïnteresseerd in deze berichten uit Brussel? Niet echt.
Daar staat nogal wat. De Nederlandse zuivelketen is een van de motoren van onze economie. De Nederlandse Zuivelorganisatie (NZO) meldt dat van iedere euro die Nederland aan zijn export verdient bijna 8 cent uit de zuivelsector komen en dat zuivel 1/6 van de totale - omvangrijke - levensmiddelenindustrie van Nederland uitmaakt.
De fosfaatrechten zijn een ingewikkeld stelsel waar stammenstrijden over zijn uitgevochten tussen boeren met (in Friesland vooral) en zonder grond (vooral in Brabant) en tussen de sector als geheel en milieuorganisaties. Met ingewikkelde compromissen en hier en daar wat bloed aan de paal, is daar ruim een jaar mee heengegaan.
Zonde van de tijd, blijkt nu. Want dat Brussel - dat als overheid ook de eindbaas is in Den Haag - die rechten niet zou accepteren, was van meet af aan eigenlijk wel duidelijk.
Het zou een boeiende ontknoping van de Nederlandse melksoap zijn: boeren en Brussel regelen direct wat Den Haag en boerenbestuurders niet konden managenMogelijke schadeclaims
Het gevolg van deze misser is het verlies van de zogeheten derogatie. Daardoor mogen Nederlandse boeren minder mest dan hun belangrijkste Europese concurrenten uitrijden. Als dat gebeurt, staat de melkveehouderij voor een verdere forse krimp én stijgt de kostprijs van de Nederlandse melk misschien wel zodanig dat de bijdrage aan de export van de BV Nederland toch een flinke tand terug moet.
Volgens Cor Pierik van het CBS gaat die derogatie Nederlandse boeren bijna een half miljoen van hun huidige 1,6 miljoen koeien kosten. Al die beesten moeten voor weinig naar de slacht, omdat de markt zoveel voortijdig uitgemolken koeien helemaal niet aankan.
Geen #derogatie = wegvallen plaatsingsruimte stikstof van 70 mln kg. wv 56 mln kg. op melkveebedrijven = 480.000 melkkoeien pic.twitter.com/W9WCrYzg38
— Cor Pierik (@CrPierik) October 17, 2016
Schade zal er dan ook zijn op alle fronten. De verwerkende industrie moet teruglopende inkomsten incasseren en te grote fabrieken óf gedeeltelijk afschrijven óf vullen met buitenlandse melk(poeder). Boeren moeten koeien met verlies laten slachten en hun stallen leeg laten staan. De leningen die ze hebben afgesloten, kunnen ze niet meer opbrengen omdat er geen omzet meer tegenover staat.
Als Rotgers gelijk heeft en dat verder weet aan te tonen, is het niet ondenkbaar dat de Staat schadeclaims aan haar broek krijgt wegens onbehoorlijk bestuur.
Brussel naar Nederland
Volgens Rotgers is het nog niet te laat en moeten boeren zelf het heft maar in handen nemen. Rotgers: Momenteel wordt de discussie over wel/geen derogatie volledig gevoerd in de mist: het derogatiedossier is vertrouwelijk en de onderhandelingen geschieden in gesloten kamertjes (als ze al geschieden, want ook dat weten we niet zeker). Maar wat ik heb ervaren, en anderen met mij, is dat Brussel echt open staat voor vragen van Nederlandse boeren, en onze boeren ook graag de weg wil wijzen. Waarom nodigen wij Brussel dan niet als de wiedeweerga uit om hier aan alle boeren zelf te vertellen wat de bedoeling is en hoe wij derogatie kunnen behouden? Laten we in ieder geval niet nog meer tijd verliezen met blindemannetje spelen.
Het zou een boeiende ontknoping van de Nederlandse melksoap zijn: boeren en Brussel regelen direct wat Den Haag en boerenbestuurders niet konden managen. Staatssecretaris Van Dam die in Nederland voor het dossier tekent, zal er opgelucht door adem halen, want de verantwoordelijke ambtenaar die hem in dit lastige parket heeft gebracht, heeft inmiddels al een andere baan.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Onder het motto van staatssteun heeft Brussel het wetsvoorstel fosfaatrechten afgeschoten. Maar wat valt er binnen de fosfaatrechten onder staatssteun? Ik heb begrepen dat Brussel wel toestaat dat er fosfaatrechten komen, maar daar mogen er niet meer van worden toegekend dan het fosfaatplafond groot is. Zoals het wetsvoorstel nu is ingediend worden er meer fosfaatrechten toegekend dan het fosfaatplafond groot is. En dat vrij verhandelbare surplus aan toegekende fosfaatrechten boven het fosfaatplafond ziet Brussel dan als staatssteun. Echter bij verhandelen van fosfaatrechten wordt een 10% kortingsregel toegepast. Dus per verhandelde transactie telt het surplus aan fosfaatrechten niet mee want dat is die 10% korting. Het surplus aan toegekende fosfaatrechten, dat Brussel als staatsteun ziet, wordt bij verhandelen weggestreept. Dat houdt in dat het surplus ook geen handelswaarde heeft en volgens mij kan het dan ook niet als staatssteun worden gezien. Wanneer bij wijze van spreken morgen alle fosfaatrechten op één dag verhandelt zouden worden, dan is het resultaat dat door de 10% kortingsregel het Nederlandse fosfaatplafond weer is bereikt, waarbij de verhandelbare fosfaatrechten, die als staatssteun zijn aangemerkt, niet zijn meegeteld. Ik vraag mij af of Brussel wel goed begrepen heeft hoe in de praktijk de fosfaatrechten zijn uitwerking heeft..
Ik sprak vanmorgen een ingewijde die vertelde dat het bezwaar van staatssteun hem al een week of 6 geleden was meegedeeld.
Of het bezwaar alleen geldt voor fosfaatrechten boven het fosfaatplafond of ook voor rechten daar onder, is nog geen uitgemaakte zaak. Als het geldt voor alle rechten die verhandelbaar zijn, moeten we óf af van deze rechten óf af van de verhandelbaarheid. Dat laatste wordt bepleit door NGO's, netwerk GRONDig en jurist Willem Bruil.
Oud-LTO bestuurder Annechien ten Have-Mellema zegt op haar Facebook-pagina:
"Ten eerste: het is ontluisterend dat de stas Van Dam in deze fase ontdekt dat het zo niet mag met de fosfaatrechten.
Dus: dan maar zelf aan de bak! Waarom regelt de zuivelindustrie niet een A en B quotum? Als het B quotum een lage prijs heeft, stopt de productie vanzelf. Maak het A quotum zo groot dat je een goede prijs krijgt.
Naar analogie van de suikerfabriek.
En voor B quotum een lage prijs... voor melk wat niet in meer toegevoegde waarde producten wordt verwerkt, de melk waar eigenlijk geen markt voor is (op dit moment..)
Vraag:
1. Als alle fabrieken meedoen, kan het... (wel even kijken hoe je de mededingsautoriteit op je hand krijgt..., maar waar een wil is, is een weg...) In het kader van duurzaamheid kan er meer dan je denkt..
2. Het blijft oorverdovend stil. We zitten nog de verdoving....
3. Eruit en aan de bak. Praat over mogelijke oplossingen.. Praten is het begin van de nieuwe oplossing..."
Wouter #2, met permissie en alle respect voor de deskundigheid van die ingewijde, maar ...
Brussel zegt iets aartseenvoudigs: Nederland, waarom geeft u rechten uit om een milieunorm te handhaven?
Dat is heel logische vraag. Fosfaatrechten, verhandelbaar of niet, zijn net zo absurd als het uitgeven van rechten aan sommigen om te hard mogen rijden en anderen die daardoor langzamer moeten rijden teneinde een gemiddelde snelheid van 120 km op een weg te behalen. De EU zegt: 120 = 120 toch?
We spreken allemaal deskundigen en ingewijden dezer dagen. De jouwe duikt in de juridische haarkloverij (misschien nog wel haalbaar ook; maar verstandig?) aan het einde van een steeg waar Nederland beter uit had kunnen blijven (dat is mijn mening; ik zie die ook terug bij Geesje). De verstandigste woorden hoorde ik van een zeer goed ingewijde in zowel de juridische en financiële als de milieukundige kanten van het dossier: 'stekker uit die hele rechtentoestand en opnieuw beginnen'. Met andere woorden: dit is de kans om dat te doen.
Het proces rond de derogatie is nl. sowieso verloren door de tijdspaden die er nu liggen en het feit dat de VVD (om de aftocht rond dit debâcle te dekken) niet meer bereid is snel over nieuwe voorstellen te praten. Daarna hebben we verkiezingen. Reken de rest maar uit.
Zoals de Amerikanen zeggen: never waste a good crisis. Het feit dat er eindelijk opnieuw begonnen kan worden is het goede nieuws, ook al kost het wat.
In aanvulling op wat ik al citeerde, zegt Annechien ten Have-Mellema zojuist: "Er schijnen toch weer teveel zuivelfabrieken en dus teveel concurrentie om fabrieksquotum of A en B quota te kunnen invoeren. Recent is Aware van Fonterra als nieuwe fabriek opgestart. Die hebben nog geen vaste leveranciers. En Friesland Campina moest van de mededingingsautoriteit de fabriek in Nijkerk aan Arla verkopen..... Maar toch blijf ik denken: het moet toch mogelijk zijn het heft in eigen hand te nemen. In ieders belang."
Als ik het goed begrijp, bepleit ze iets waar niemand aan wil: boeren die onderling besluiten zich te 'quoteren' en van daaruit de fabrieken benaderen. In essentie doen Franse boeren dat ook zo.