Zaterdag schreef José Bongen op Facebook waarom zij en haar man Herman stoppen met boeren. Ze hebben geen zin meer tegen bijbetaling te moeten werken en een gat te slaan in het nog niet verhypothekeerde vermogen dat in hun melkveehouderijbedrijf zit. Ze halen de centen eruit en gaan wat anders doen. Gisteravond zaten ze bij RTL Late Night en legden ze uit waarom andere boeren wél doorgaan.
Boeren erven een bedrijf van hun ouders. Die hadden het weer van hun ouders en die weer van de hunne. Wie die lijn doorbreekt, pleegt verraad. Wie verkoopt, verkoopt de ziel van de familie.
Daarom gaan boeren maar door, steken ze zich extra in de schulden en werken ze 80 uur per week voor niets. Boeren gaan liever "met het schip ten onder" dan op tijd iets anders te gaan doen omdat ze niet onder die familielast uit durven kruipen, zegt José. "Zo wil ik niet leven", zegt Herman.
José legt uit dat er maar op twee manieren te boeren valt in het op de wereldmarkt opererende Nederland: óf heel groot, óf heel klein en lokaal met afzet naar de buurt. Op Facebook had ze al uitgelegd dat ze niet groter wil groeien en kleiner groeien van een gemiddeld groot bedrijf naar een boerenbedrijf dat lokaal zijn producten afzet niet evident is.
Herman en José zijn boeren die de lijn wel doorbreken. Ze stappen over het taboe heen omdat ze geen echte argumenten kunnen vinden om te lijden voor het levenswerk van hun voorouders. Ze stoppen en gaan wat anders doen.
Onderwijl zijn ze door alle media-aandacht een voorbeeld geworden van boerenemancipatie: kom uit de kast, als je eigenlijk ook wilt stoppen. Dat effect hangt nu boven de markt.
Als dat een trend wordt, komen er veel boerderijen leeg. Hun weilanden staan voor veel geld in de boeken.
Tot gisteravond deelden 17.000 mensen José's Facebook-post. Er zijn nog een dikke 17.000 melkveehouders in Nederland. Ieder verband tussen die twee getallen is natuurlijk speculatie.
Deel 1 van het gesprek in RTL Late Night: Melkveehouders moeten boerendroom opgeven
Deel 2 van het gesprek: "Papa, waarom moet mama altijd voor me zorgen?"
Dit artikel afdrukken
Daarom gaan boeren maar door, steken ze zich extra in de schulden en werken ze 80 uur per week voor niets. Boeren gaan liever "met het schip ten onder" dan op tijd iets anders te gaan doen omdat ze niet onder die familielast uit durven kruipen, zegt José. "Zo wil ik niet leven", zegt Herman.
José legt uit dat er maar op twee manieren te boeren valt in het op de wereldmarkt opererende Nederland: óf heel groot, óf heel klein en lokaal met afzet naar de buurt. Op Facebook had ze al uitgelegd dat ze niet groter wil groeien en kleiner groeien van een gemiddeld groot bedrijf naar een boerenbedrijf dat lokaal zijn producten afzet niet evident is.
Herman en José zijn boeren die de lijn wel doorbreken. Ze stappen over het taboe heen omdat ze geen echte argumenten kunnen vinden om te lijden voor het levenswerk van hun voorouders. Ze stoppen en gaan wat anders doen.
Onderwijl zijn ze door alle media-aandacht een voorbeeld geworden van boerenemancipatie: kom uit de kast, als je eigenlijk ook wilt stoppen. Dat effect hangt nu boven de markt.
Als dat een trend wordt, komen er veel boerderijen leeg. Hun weilanden staan voor veel geld in de boeken.
Tot gisteravond deelden 17.000 mensen José's Facebook-post. Er zijn nog een dikke 17.000 melkveehouders in Nederland. Ieder verband tussen die twee getallen is natuurlijk speculatie.
Deel 1 van het gesprek in RTL Late Night: Melkveehouders moeten boerendroom opgeven
Deel 2 van het gesprek: "Papa, waarom moet mama altijd voor me zorgen?"
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Commentaar van Ruud Huirne (Rabobank) gisteren bij de NOS:
Huirne van de Rabobank herkent het verhaal van Bongen. "Het is een zware tijd voor melkveehouders, onder meer door de lage prijzen." Volgens hem spelen er twee dingen waardoor de situatie er op korte termijn niet beter op wordt: steeds scherpere regelgeving en de hoge eisen die de consument aan producten stelt.
"Boeren moeten investeren om eraan te voldoen. Daar hebben ze vaak geen keuze in. Tegelijkertijd krijgen boeren niet de prijs die ze nodig hebben om te investeren. Een aantal melkveehouders kan daardoor het hoofd niet boven water houden."
Toch wordt het beter, voorspelt Huirne. "We zien al enig prijsherstel en verwachten dat de prijzen verder gaan aantrekken. Maar daar hebben de boeren op dit moment niets aan, dus we moeten nu naar oplossingen zoeken voor het probleem."
Zo zouden boeren geen investeringen meer hoeven doen die niet terugverdiend worden, zegt hij. Ook wil hij dat boeren die stoppen worden begeleid, zodat bedrijven goed doorverkocht kunnen worden.
"We moeten met de sector om tafel om een plan te maken. Want Nederland doet het over het algemeen goed op de wereldmarkt. Maar we moeten wel een paar hardnekkige problemen oplossen." Hij voegt eraan toe dat het in de huidige markt onvermijdelijk is dat er boerenbedrijven zullen omvallen of dat boeren stoppen, zoals de familie Bongen.
Elders op deze site geven Jan Peter van Doorn en Dick Belderbos hun commentaar op de reactie van Huirne.
Ik lees in de laatste paragraaf: we hebben prachtige melkfabrieken in Nederland, daar hebben we melk voor nodig en die aanvoer gaan we regelen. En zo simpel is het natuurlijk ook.
Ondanks het stoppen van fam. Bongers zal er niets aan de situatie van de melkmarkt veranderen. Tenzij het melkveebedrijf wordt omgezet in een akkerbouwbedrijf. Maar die kans is heel erg klein.
Die laatste alinea #1 is natuurlijk een gotspe, Dick. In de eerste plaats is de vraag natuurlijk of die prachtige, grote melkfabrieken straks nog staan en niet vervangen worden door lokale high tech kleinere productie-eenheden. Dichtbij waar ook de grondstoffen vandaag komen.
Maar daarnaast maakt het ook duidelijk dat noch Rabo, noch Friesland Campina zich erg om de boer bekommeren. Anders waren ze de laatste tien jaar wel bezig geweest om te kijken hoe ze de agrarische sector beter hadden kunnen organiseren zodat de kostprijs efficiënt zou blijven, maar aan de verkoopkant meer ruimte zou komen. Maar helaas, ze hebben weinig anders gedaan dan financieringen verkocht danwel de melk zo goedkoop mogelijk ingekocht.
Zie ook.
Rabo bekommert zich om Rabo, FrieslandCampina om FrieslandCampina en de boer om de boer. Ieder voor zich, en, als je er in gelooft, God voor ons allen. Als je er niet in gelooft alleen ieder voor zich.
Rabo is één van de krachtige aanjagers geweest van de recente groei van de melkproductie. Die groei is nergens zo sterk geweest als in Nederland. Gevolg was een onnodig sterke daling van de melkprijs.
En met de melkproductie is ook de mestproductie onnodig sterk gegroeid. Daardoor is de derogatie van de Nitraatrichtlijn die Nederland van de EU heeft gekregen in groot gevaar. Met als risico dat melkveehouders straks veel meer mest moeten afvoeren en veel meer gras en mais moeten aankopen. Daardoor kan straks hun kostprijs sterk gaan stijgen en zijn ze nog verder van huis.
Daarmee is Rabo een belangrijke oorzaak van de huidige crisis, uiteraard naast LTO, zuivel, NAJK en vooral ook kamerlid Helma Lodders (VVD).
Het moedige en helder formulerende echtpaar Bongers (petje af!) lijkt dat niet zo goed te beseffen, al hint zij wel even op de zuivelindustrie. Maar zolang boeren niet goed zien welk spel door hun "eigen"spelers wordt gespeeld komen ze geen stap verder.