2 min
Pangasius is niet zo gevaarlijk als mediaberichten willen doen geloven. Het is belangrijk onderscheid te maken tussen potentieel en daadwerkelijk risico, zegt toxicoloog Tinka Murk.
Murk vindt dat het tijd is voor meer gebalanceerde berichtgeving over gezondheidsrisico’s van voedsel in de media. Mensen die écht willen weten hoe het zit, moeten een betrouwbare bron kunnen vinden. Toxicologen vergelijken de acceptabele dagelijkse inname en maximaal haalbare blootstellingen met elkaar en komen dan tot een risico berekening. Deze getallen zijn voor een gemiddelde consument vaak ingewikkeld en nietszeggend. Murk gaat daarom liever uit van vragen zoals ze onder consumenten leven. Bijvoorbeeld: ‘Hoeveel kun je elke dag veilig eten van een product?’
Het valt allemaal wel mee
Op een nieuwe pagina geeft ze meer informatie over gif in de pangasius, als tegenreactie op berichten in de media die schrijven dat pangasius giftig is.
In 2011 werden vissen met het onkruidbestrijdingsmiddel trifluraline in de EU verboden voor consumptie. Murk berekende hoeveel we van de meest besmette vis die ooit werd gevonden moeten eten om trifluraline boven de veilige dagelijkse inname te komen. Haar berekeningen lieten zien dat we in een worst-case-scenario elke dag maar liefst 62,5 kg kunnen eten. Dat doet geen zinnig mens. Het gezondheidsrisico “valt dus heel erg mee”, zegt Murk. Dat noemt ze belangrijk nieuws dat echter “niemand wil horen”. Ze is bang dat als alle aandacht uitgaat naar potentiële gevaren, de échte risico’s voor onze gezondheid niet meer gehoord worden.
Potentieel risico en daadwerkelijk risico
“Media halen hazard (kans) en risk (risico) door elkaar”, vertelt Murk. De pangasius wordt onder andere gekweekt in de Mekong Delta in Vietnam. Verhalen over zware metalen, DDT, arseen en gechloreerde pesticiden in deze rivier laten consumenten denken dat de pangasius ook zwaar met deze stoffen is vervuild. Deze giftige stoffen zijn echter zelfs nog nooit aangetroffen in pangasius. Sommige andere stoffen wel, en ook deze stoffen leveren een potentieel risico (hazard). “Maar”, zegt Murk, “pas als je weet aan welke dosis per kg lichaamsgewicht extreme pangasius liefhebbers worden blootgesteld, dan weet je het daadwerkelijke risico (risk).
Risicoanalyse
Ons lichaam heeft vele herstel- en beschermingsmechanismen tegen giftige stoffen. “We zijn altijd al blootgesteld aan giftige stoffen, bijvoorbeeld aan stoffen die kruiden maken om schimmels en bacteriën te doden”. Onder een bepaalde dosis kan je lichaam deze stoffen zonder enig risico prima verwerken. In een risicoanalyse onderzoeken toxicologen op basis van dierproeven tot welke maximale dosis per kg lichaamsgewicht er niets gebeurt. Deze dosis delen ze eerst door een factor 10 om te corrigeren voor de conversie van dier naar mens en vervolgens door nog eens door een factor 10 om ook de gevoeligste mensen te beschermen.
Beleid blijkt verwarrend
Verschillende landen gebruiken de resultaten van deze risicoanalyse op een andere manier voor het maken van een beleid. Elk land heeft zijn eigen overwegingen, zodat er verschillende limieten in omloop zijn. Soms wordt voor lagere limieten gekozen dan volgens toxicologische risicoschatting nodig is. Bijvoorbeeld trifluraline is in Europa verboden om het watermilieu te beschermen, niet omdat het nodig is voor de bescherming van mens en dier.
Daarom kan een product meer dan de wettelijk toegestane hoeveelheid gifstoffen bevatten en nog steeds ruim onder de waarde zitten waarbij risico’s voor onze gezondheid ontstaan. Beleid zorgt vaak voor een extra veiligheidsmarge, naast de marge die al in de risicoanalyse is verwerkt.
En daarom concludeert Murk dat er “geen enkel product in de Europese supermarkt ligt waar je iets van krijgt als je er ietsje teveel van eet of drinkt”. Ze benadrukt hierbij dat het gaat om onbedoelde gifstoffen. Van bedoelde gifstoffen zoals alcohol en tabak bereik je wél snel een giftige dosis.
Tinka Murk treedt op in de Foodlog-cursus Food Interaction over communicatie en vertrouwen. Er zijn nog plaatsen beschikbaar.
Dit artikel afdrukken
Het valt allemaal wel mee
Op een nieuwe pagina geeft ze meer informatie over gif in de pangasius, als tegenreactie op berichten in de media die schrijven dat pangasius giftig is.
In 2011 werden vissen met het onkruidbestrijdingsmiddel trifluraline in de EU verboden voor consumptie. Murk berekende hoeveel we van de meest besmette vis die ooit werd gevonden moeten eten om trifluraline boven de veilige dagelijkse inname te komen. Haar berekeningen lieten zien dat we in een worst-case-scenario elke dag maar liefst 62,5 kg kunnen eten. Dat doet geen zinnig mens. Het gezondheidsrisico “valt dus heel erg mee”, zegt Murk. Dat noemt ze belangrijk nieuws dat echter “niemand wil horen”. Ze is bang dat als alle aandacht uitgaat naar potentiële gevaren, de échte risico’s voor onze gezondheid niet meer gehoord worden.
Potentieel risico en daadwerkelijk risico
“Media halen hazard (kans) en risk (risico) door elkaar”, vertelt Murk. De pangasius wordt onder andere gekweekt in de Mekong Delta in Vietnam. Verhalen over zware metalen, DDT, arseen en gechloreerde pesticiden in deze rivier laten consumenten denken dat de pangasius ook zwaar met deze stoffen is vervuild. Deze giftige stoffen zijn echter zelfs nog nooit aangetroffen in pangasius. Sommige andere stoffen wel, en ook deze stoffen leveren een potentieel risico (hazard). “Maar”, zegt Murk, “pas als je weet aan welke dosis per kg lichaamsgewicht extreme pangasius liefhebbers worden blootgesteld, dan weet je het daadwerkelijke risico (risk).
Risicoanalyse
Ons lichaam heeft vele herstel- en beschermingsmechanismen tegen giftige stoffen. “We zijn altijd al blootgesteld aan giftige stoffen, bijvoorbeeld aan stoffen die kruiden maken om schimmels en bacteriën te doden”. Onder een bepaalde dosis kan je lichaam deze stoffen zonder enig risico prima verwerken. In een risicoanalyse onderzoeken toxicologen op basis van dierproeven tot welke maximale dosis per kg lichaamsgewicht er niets gebeurt. Deze dosis delen ze eerst door een factor 10 om te corrigeren voor de conversie van dier naar mens en vervolgens door nog eens door een factor 10 om ook de gevoeligste mensen te beschermen.
Beleid blijkt verwarrend
Verschillende landen gebruiken de resultaten van deze risicoanalyse op een andere manier voor het maken van een beleid. Elk land heeft zijn eigen overwegingen, zodat er verschillende limieten in omloop zijn. Soms wordt voor lagere limieten gekozen dan volgens toxicologische risicoschatting nodig is. Bijvoorbeeld trifluraline is in Europa verboden om het watermilieu te beschermen, niet omdat het nodig is voor de bescherming van mens en dier.
Daarom kan een product meer dan de wettelijk toegestane hoeveelheid gifstoffen bevatten en nog steeds ruim onder de waarde zitten waarbij risico’s voor onze gezondheid ontstaan. Beleid zorgt vaak voor een extra veiligheidsmarge, naast de marge die al in de risicoanalyse is verwerkt.
En daarom concludeert Murk dat er “geen enkel product in de Europese supermarkt ligt waar je iets van krijgt als je er ietsje teveel van eet of drinkt”. Ze benadrukt hierbij dat het gaat om onbedoelde gifstoffen. Van bedoelde gifstoffen zoals alcohol en tabak bereik je wél snel een giftige dosis.
Tinka Murk treedt op in de Foodlog-cursus Food Interaction over communicatie en vertrouwen. Er zijn nog plaatsen beschikbaar.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Op zich heeft ze een punt, bewust toxicologische stoffen tot je nemen is waarschijnlijk een groter risico. Al is het dan ook eerder duidelijk dat je ziek/dood bent door dat spul. Als een gifstof op lange termijn schadelijk is, is dat nauwelijks nog te achterhalen, helemaal als het 'de kans vergroot' op ziekten als diabetes, overgewicht, kanker etc. Bewijs dat maar eens..
Wat ik dan nog wel mis in deze beschouwing: schadelijkheid van combinaties van gifstoffen, hoeveel is daar over bekend? Als al je eten bespoten is of anderzijds gifstoffen bevat, heb je ook veel combinaties en een grotere totale inname.
En accumulatie? Dat soort gifstoffen kunnen jaren of decennia in je lichaam blijven rondzwerven. Doen die natuurlijke gifstoffen op kruiden dat ook?
Ik beken dat ik huiverig ben, domweg omdat we zo weinig weten over de effecten. Vaak genoeg worden stoffen al dan niet stilletjes van de markt gehaald omdat het toch niet zo onschuldig bleek. In een wereld waar geld belangrijker is dan gezondheid en mensenlevens, hou ik me graag vast aan het voorzorgsprincipe.
Van een goede toxicoloog zou je toch wat meer relativeringsvermogen verwachten.
Toxiciteit wordt nog steeds grotendeels bepaald aan de hand van dierproeven.
Over de schadelijkheid (zowel qua carcogeniciteit, microbiologisch als toxicologisch) van de combinatie van alle rotzooi die we dagdagelijks via voedsel en milieu binnenkrijgen kan
geen enkele toxicoloog iets zinnigs zeggen.
Dat ook de intermenselijke gevoeligheid enorm kan verschillen blijkt bij de bestrijding van kanker.
Hoe geloofwaardig zijn toxicologen dan, die de beperkingen van hun (gebrek aan) wetenschap
niet inzien en erkennen, en nog steeds met dit soort bagatelliserende prietpraat komen?
Je kan het wel meteen weer prietpraat noemen, Dick Belderbos, maar breng er liever iets tegenin waar wij ons voordeel mee kunnen doen.
Dat 'intermenselijke gevoeligheid enorm kan verschillen', zoals je zegt, is onbedoeld beroerd Nederlands, maar praat de priet niet proper.
Beste Wouter,
Mevrouw Murk gaat - om maar één punt te noemen - grotendeels voorbij aan de
bacteriële resistentie van haar toxicologisch mogelijk "veilige" pangasiusfiletjes.
De bekende oogkleppen, waar meer WUR-collega's last van blijken te hebben.
Doet uw voordeel met zulks.
Mocht dat verschil in intermenselijke gevoeligheid je onvoldoende helder zijn:
ik bedoelde slechts te zeggen dat er bijvoorbeeld bij de behandeling van kanker eveneens een groot verschil blijkt qua gevoeligheid voor chemotherapeutica tussen patiënt A en patiënt B.
Men blijkt tot op heden bij die dierproeven ook geen rekening gehouden te hebben met het
verschil in gevoeligheid tussen mannetjes- en vrouwtjesmuizen (en -mensen), dat toch écht bestaat. Of met de verschillen in gevoeligheid tussen kinderen en volwassenen.
Zo wat beter dan?
Praat de priet niet proper: prachtig! ;-)
Dick #4, mevrouw Murk heeft het niet over microbiologische besmettingen, maar geeft een voorbeeld van de misinterpretaties die mensen aan een risicoinschatting kunnen hangen. Ze had bijv. ook kunnen uitrekenen hoeveel bier met glyfosaat je moet drinken om net zo'n hoog risico op kanker te lopen als wonen in de stad.
Je bent een slim man. Toon dat ook, bedoelde Wouter.