Bekende lijn
Kort samengevat komen de eerste gedachten neer op een aanscherping van de reeds bekende Brusselse lijn. Het boereninkomen moet minder gesubsidieerd worden. De boer moet minder in staat worden gesteld om zijn hang naar overproductie te volgen. Van Dam stelt dat de crisis in de varkenshouderij en de melkveehouderij de schuld is van boeren die teveel zijn gaan produceren door niet op de vraag te letten. Daarmee hebben ze hun eigen markt verziekt. GLB gelden mogen niet aan dergelijk doelen worden besteed. Van Dam wil de bestedingen van GLB-subsidies verder ombuigen naar het realiseren van maatschappelijke doelstellingen op het gebied van gezondheid, klimaat en dierenwelzijn.
Het ministerie formuleert daartoe enkele discussiepunten die deze reeds jaren geleden door Brussel ingezette lijn verder voortzetten. De NRC doet in een interview met staatssecretaris Van Dam of hij revolutie preekt. Wie iets meer van de achtergronden weet, ziet dat Van Dam net als zijn ambtsvoorganger Dijksma geen moeite meer doet om het Europese beleid voor Nederlandse boeren te verbloemen. Hij zegt dan ook dat hij er niet is voor boeren, maar voor de gehele samenleving.
Kalverhouderij
In praktische zin laat Van Dam in de NRC zien tot welke overgangen het nieuwe beleid gaat leiden. Het houden van stierkalveren - het restproduct van de zuivelindustrie - dient wat hem betreft geen maatschappelijke functie. Tot op heden kregen kalverhouders een interessante steun vanuit de EU die de Nederlandse kalfsvleesindustrie, de grootste ter wereld, in staat stelde tegen een goede kostprijs stiertjes tot vlees af te mesten zodat ze niet direct na geboorte hoeven te worden gedood zoals mannelijke legkuikens.
Verwacht: protest dierwelzijnsorganisaties
Zonder het hardop te zeggen stelt Van Dam voor de kosten daarvan te laten dragen door de grote Europese zuivelaars als Danone, FrieslandCampina, Savencia en Lactalis. Dat zal hen op achterstand zetten op de toch al goedkopere melkproductie in Nieuw-Zeeland en de VS. Die landen kunnen de wereld niet van melk voorzien, maar de wereldmarkt bepaalt via de poedermarkt wel wat de overproductie waard is en zet daarmee druk op alle geproduceerd liters. Derhalve is een overgangsperiode van het door Van Dam voorgestelde marktbeleid te verwachten, waarin Wakker Dier en de Dierenbescherming ernstig zullen protesteren tegen de dierenwelzijnsgevolgen van zijn beleid. Er zullen immers de nodige kalveren als baby direct door de boer moeten worden gedood omdat ze economisch nutteloos zijn geworden door het mogelijk nieuwe GLB.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Eindelijk weer eens spannend boerennieuws dit weekend. Als ik me niet vergis, zegt CDA-er Cees Veerman eigenlijk dat Martijn van Dam (PvdA) een neoliberaal is met een voedselbeleid als excuus.
Wat dat laat zien? Dat er veel verwarring is over de oplossing van de boerencrisis.
Lesje landbouw economie voor de staats? Wat doet die man daar als hij de primaire kennis hierover niet heeft?
Veerman wil dat er meer normatief gehandeld wordt zolang het maar zijn waarden en normen betreft.
Hendrik, die les gaf Cees Veerman de EU onlangs al: integreer boeren, anders wordt het nooit wat. Stel dat er - net als varkensvlees - alleen maar gewoon 'auto's' te koop zouden zijn. Zwarte. Model Citroen C1. Niemand had ooit bedacht dat je ook verschillende kon maken (onvoorstelbaar, maar waar; in boerenland is dat in ieder geval zo). Honderdduizenden fabriekjes die allemaal C1's maken zouden zorgen voor teveel auto's en hun prijs zou dalen.
Dat heet gewoon: perfecte mededinging met veel aanbieders. Zolang ze zich niet organiseren tot een economisch geheel of fuseren, blijft dit huilen met de pet op doorgaan tot de kruik barst en iemand bedenkt dat er onderscheid gemaakt moet worden. Onderwijl belanden ze in de zgn. tragedie van de meent en verspillen ze nodeloos ethisch en ecologisch kapitaal.
Boereneconomie bestaat economisch niet omdat die verschijnselen volstrekt economisch zijn, zoals ik zojuist laat zien.
Boeren zijn wel sociologisch anders. Dat laat de geschiedenis van Henry Ford en de zwarte T-Ford zien. Ondernemers ontdekten het functionele voordeel van de commodity persoonlijk vervoer en creerden er sindsdien een onwaarschijnlijke hoeveelheid onderscheid in. Boeren hebben een houding die hen doet besluiten door te gaan met T-Fords, black only, en niet fuseren. Tis dat iedere 10 jaar de helft stopt (als gevolg van de tragedy, die hun vermogens uitholt), maar anders hadden ze allemaal nog 20 koeien.
Ik zet het scherp neer Hendrik, maar ingewikkelder dan dit is het niet: boeren zijn sociologisch anders, economisch niet. Heb jij nog meer les nodig na deze?
Nu naar Van Dam. Het is verrassend dat innovatie nog steeds - na al bijna 15 jaar mislukking van dat beleid - als de oplossing wordt gezien van de boerencrisis. Boeren zijn net als olieboeren: ze pompen op en denken niet na over wat er daarna met hun product gebeurt.
Als upstream overproductie heeft, draait de Opec (vroeger, nu lukt het hen minder) de kraan dicht. Met name Nederlandse boeren doen dat niet. De eieren, varkens en de paprika's moeten van het erf af en je kunt je zwaar gefinancierde stal niet leeg laten staan. Tsja.
Wie niet downstream gaat denken zoals de fabrikanten die Henry T. Ford kwamen, creeert dan een lijdensweg. Les: wie innovatie van upstream-boeren verlangt, moet inderdaad les hebben. Innovatie helpt alleen downstream-boeren. Het probleem zit nou juist tussen hun sociologische oren: ze doen en denken alleen maar upstream. Daarom hebben we een varkenscrisis en een melkcrisis. Volgens Van Dam (zie p. 9 van zijn stukje) zijn ze niet gevoelig voor marktsignalen.
Daar gaat het dus mis. Hij begrijpt niet dat ze door hun houding sociologisch ongevoelig zijn voor de markt. Innovatie eisen derhalve slechts hun kosten verhogen (omdat ze doorgaan met teveel maken) en die shake out versnellen. Nou moet die toch gebeuren, dus dat is onbedoeld toch een goed beleidseffect.
Voor minder ingewijden: Nederland exporteert nogal veel van zijn eigen productie en is dus een commoditiesland, waar zelfs Unilever niet gemakkelijk een agrimarketingland van zou kunnen maken. Wie marketinginnovatie verlangt, heeft het over een economisch potentieel voor hooguit 5% van de bestaande boerenondernemingen. Dat heeft niets meer met de bestaande landbouw te maken. Maw: waar is het stervensbegeledingsbeleid? Dát hangt er nl. direct mee samen.
Dick, jij hijst een zgn. werkelijkheid in het gareel, om maar een ouwe boeren uitdrukking te gebruiken, die niet te matchen is met de reëel bestaande werkelijkheid.
Bedenk eerst maar eens hoe het zit met die zgn. overproductie. Ik heb daar zo mijn vraagtekens. Vraag maar eens aan de Polen hoe het zit met tarwe en overproductie. Grenzen open voor alle arbeiders van Oekraïne naar de EU zou ik eisen als ik Poolse tarweteler was. Of alle Turken, of alle Marokkanen, of alle Noord-Afrikaanse arbeiders hier vrij naar toe. Wat denk je daar van.
Zoals het nu gaat zou ik mij als boer fiks verneukt voelen. Ze worden verneukt.
Die staats weet niet waar hij het over heeft, leeft in een beperkt deel van de werkelijkheid.