Onderzoek ‘Deense vettaks had klein maar positief effect op gezondheid’

Denemarken kende van oktober 2011 tot januari 2013 een vettaks op producten die meer dan 2,3% verzadigd vet bevatten. De prijsverhoging kwam neer op €2,14 per kilo verzadigd vet. Onderzoekers van de Universiteiten van Kopenhagen en Oxford zeggen dat de vettaks in die korte tijd het Deense eetpatroon verbeterde en een gezondheidswinstje opleverde.

Minder vet, meer zout
Op basis van de boodschappen van 2.500 huishoudens, berekenden de onderzoekers de invloed van de taks op de hoeveelheden verzadigd vet, onverzadigd vet, zout, vezels en groente en fruit die mensen consumeerden. Uit deze analyse berekenden ze dat de vettaks resulteerde in een gemiddelde afname van de consumptie van verzadigd vet met 4% (variërend van 1,6% bij mannen van 85 jaar en ouder tot 4,9% bij vrouwen tussen 55 en 70 jaar). De hoeveelheid groente die mensen aten nam gemiddeld toe met 7,9% en de hoeveelheid vezels met 3,7%. Mannen en vrouwen onder 45 jaar en vrouwen boven de 80 jaar gingen wel minder fruit eten. De vettaks had ook als ongunstige bijkomstigheid dat mannen (+1%) en vrouwen van 45 jaar en ouder (+0,7%) meer zout gingen eten.

Minder hart- en vaatziekten
De onderzoekers zeggen aan de hand van deze gegevens en berekeningen in een model, dat door de vettaks jaarlijks 123 mensen minder overlijden, waarvan 76 onder de leeftijd van 75 jaar. De positieve resultaten van het reduceren van verzadigd vet in de voeding, worden in sommige leeftijdsgroepen deels weer teniet gedaan door een hogere zoutinname en lagere fruitconsumptie, concluderen de auteurs. Daarmee suggereren ze dat het effect zelfs nog wat groter zou kunnen zijn.

Volgens Chris Snowdon van het Institute of Economic Affairs is het onwaarschijnlijk dat de geringe hoeveelheid vermindering in vet kan leiden tot een meetbaar verschil in gezondheid. “Het meest interessante resultaat van deze studie is dat mensen meer zout gingen eten. Dat is wat er kan gebeuren als de overheid zich bemoeit met het managen van het eetpatroon.” Ook zouden mensen die dicht bij Duitsland wonen hun boodschappen taxfree over de grens hebben gehaald en is dit niet meegenomen in de berekeningen.

Weer invoeren
Voorstanders van de taks vinden naar aanleiding van deze studie dat de overheid de vettaks weer moet invoeren. Professor nutrition and public food Bent Egberg Mikkelsen: “We moeten het nog een keer doen, maar dit keer op de juiste manier en met een betere voorbereiding.” De vorige vettaks werd mede afgeschaft omdat het teveel banen kostte en omdat er werd gespeculeerd dat de taks een vorm was van illegale staatssteun voor vlees- en zuivelproducenten.

Ethische vleestax
Inmiddels gaan in Denemarken stemmen op voor een ethische vleestaks. Vlees is één van de bronnen van vet. Omdat vlees verantwoordelijk is voor de helft tot een derde van de CO2 uitstoot van ons menu, mag het best een beetje minder. Dat kan afgedwongen worden door een hogere prijs en zou ethisch correct zijn naar aardbewoners onderling vanuit het vleesrijke menu van landen met hoge inkomens, zegt de Danish Council of Ethics.