Op de vraag welke rapportcijfers het groene en het blauwe Vinkje naast elkaar krijgen voor communicatieve helderheid, antwoordde directeur Gerda Feunekes van het Voedingscentrum 'een drie'. De aanwezigen stemden daar in meerderheid mee in. Daarmee lijkt de noodzaak tot een andere systeem van 'bevinken' onontkoombaar. Bart Kuppens van Unilever gaf aan het groene Vinkje op zichzelf een negen te willen geven. Met name aanwezigen uit de levensmiddelensector en wetenschap steunden die visie.
Transparantie
De Consumentenbond eiste bij monde van Henry Uitslag transparantie en een brede inbreng van alle stakeholders bij het ontwerp van een nieuw voedsellogo en gaf aan alleen vertrouwen te hebben in de Stichting Ik Kies Bewust als die transparant wordt gemaakt. Dat is nu niet het geval. De bestuurders van de Stichting Ik Kies Bewust konden zich in die eis vinden en gaven aan te begrijpen dat ze alleen dan het vertrouwen van de samenleving en stakeholders kunnen krijgen. Wel gaven zij aan dat keuzen voor welk systeem dan ook altijd ruimte voor kritiek zullen laten.
Breder en dieper vraagstuk
Gedurende de avond kwam naar voren dat vele verschillende vragen door elkaar lopen. Diëtist Greet van den Berg maakte duidelijk dat bezuinigingen op dieetzorg ertoe hebben geleid dat logo's meer en meer de plaats hebben overgenomen van de directe, op individuele mensen gerichte zorg en opvoeding. Daarmee maakte ze tevens duidelijk dat de ergernissen die bestaan over het Vinkje een afgeleide zijn van zowel een dieper als een breder zorgvraagstuk.
Rol overheid gewenst
Voorzitter Kees de Graaf van de wetenschappelijke commissie van Vinkje en commissielid pleitte voor een verplichtstelling van een voedselkeuzelogo voor alle voedingsmiddelen in Nederland. Gebeurt dat niet dan zal het systeem niet gaan werken omdat bijvoorbeeld een tomaat die geen vinkje heeft terwijl een zak chips die wel heeft, de intuïtieve notie die consumenten hebben van gezonde voeding kwalijk verwart. Op de vraag of de overheid de partij is die voor die verplichting moet zorgen antwoordde de zaal met een duidelijk 'ja'. Ook de aanwezige bedrijven bleken die mening nagenoeg unaniem toegedaan.
Op de vraag wat het ministerie van VWS met deze uitkomst van het debat ging doen, kwam een door de zaal als onbevredigend ontvangen antwoord van een aanwezige beleidsambtenaar. De overheid gaat onderzoek laten doen naar het best mogelijke voedselkeuzelogo. Door wie is nog onduidelijk. Ook bleek nog onduidelijk of de overheid dan een nieuwe private stichting het beheer van dat logo wil geven en of zij dan de gevraagde algemene verplichtstelling zal verordonneren. Tien jaar kritiek op Vinkje en zijn voorgangers maken duidelijk dat het gebrek van die algemene verplichting er mede voor heeft gezorgd dat het huidige logo communicatief uiterst verwarrend zo niet misleidend is. De overheid lijkt nog niet over dat vraagstuk te hebben nagedacht. Vinkje heeft bovendien de overheid tot op heden niet voorgesteld dat te doen.
Procesvragen
Uit het debat rest voorts een aantal vragen die met name te maken hebben met de inrichting van processen. Hoe richt de beheerder van het voedselkeuzelogo een transparant en participatief proces in dat niet verzandt in een Poolse landdag, maar leidt tot een effectieve keuze voor een systeem en daarbij behorende wetenschappelijke inzichten waarvan mensen zich niet vervreemd of uitgesloten voelen?
Fotocredits: Bart Kuppens (Unilever en Vinkje-bestuurder, l.), Henry Uitslag (Consumentenbond, m.), Dick Veerman (Foodlog, r.), Bas Uterwijk
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Het was een levendig en goed debat waarin niet alleen de gebruikelijke stokpaardjes werden bereden maar waar goed werd geluisterd en sommigen over hun schaduw heen durfden te stappen.
Een opmerking over deze impressie: ik heb volgens mij niet met zoveel woorden gezegd dat ik alleen vertrouwen heb in de Stichting Ik Kies Bewust als die transparant wordt gemaakt. Wat ik vind, is dat de besluitvorming over een nieuw logo-ontwerp/front-of-pack-systeem transparant en onafhankelijk moet zijn. Ik betwijfel sterk of dit door de Stichting Ik Kies Bewust moet gebeuren. De perceptie in de publieke opinie is inmiddels dat de stichting niet onafhankelijk is (die perceptie is ook niet zo vreemd, gezien de samenstelling van het bestuur).
Henry Uitslag : lukt onafhankelijke besluitvorming binnen de huidige PPS-context? De minister lijkt daar maar moeilijk afscheid van te kunnen nemen, vanuit het argument dat het bedrijfsleven er actief bij betrokken moet zijn. Moet de overheid dit echter toch niet gewoon zelf doen, omdat het anders nooit echt onafhankelijk wordt? Desnoods via het Voedingscentrum?
Ik zou de conclusie willen trekken dat er rond het Vinkje een incrowd is, die het debat in Nederland heeft geframed en met steun van politici de macht naar zich heeft toegetrokken om te zorgen voor weinig transparante etikettering op levensmiddelen in Nederland. Duidelijk is dat het debat van gisteren geen verandering in die houding brengt.
Op 21 mei zullen wij op de Dam in Amsterdam een protestmanifestatie houden voor een onafhankelijke, transparante, éénduidige voedseletikettering. Wij pleiten daarbij, wat ook de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid aangeeft, voor twee naast elkaar staande stoplicht-systemen, voor gezondheid (ingrediënten) en duurzaamheid.
namens March Against Monsanto Amsterdam (mamamsterdam.nl)
Paul Dijkstra
Ik had gisteren meer de indruk dat ik bij een persbijeenkomst van de Consumentenbond zat. Als ik dat vooraf had geweten was ik dan ook niet gekomen. Ik begrijp niet waarom er niet werd gevraagd waarom ze zo tegen Vinkjes zijn terwijl ze zelf een ondoorgrondelijker systeem van (betaalde) predicaten hebben. Als ze 1 minuut spreektijd hadden gehad dan had ik dat kunnen begrijpen. Maar aangezien ze langdurig aan het woord waren was er voldoende tijd voor deze vraag.
"....tomaat die geen vinkje heeft terwijl een zak chips die wel heeft..." zegt Kees de Graaf.
Zie hier het probleem. De tomaat heeft geen vinkje nodig (laat staan dat ie voor een vinkje moet betalen). De chips natuurlijk wel (en betaalt daar ook graag voor).