Lees ook
Thema van de Dag was ‘Waarmee verdienen Nederlandse boeren en tuinders in 2030 de kost?’ De aanwezige leden kregen niet direct antwoord op deze vraag, maar wel stof tot nadenken over keuzes in de toekomst.

Dick Veerman van Foodlog, online forum over voedsel en gezondheid, stelt dat er momenteel sprake is van een ‘boerencrisis’. ‘De landbouw is niet in crisis, de boer wel’. Als voorbeeld noemt hij de situatie in de varkens- en pluimveehouderij. ‘Volgens bedrijven als Cargill vindt bij een ongewijzigde trend over tien tot vijftien jaar alle varkens- en pluimveehouderij plaats in Oost-Europa’, zegt Veerman. "Wij zijn te duur in West-Europa, we moeten iets nieuws verzinnen."
In de melkveehouderij is volgens Veerman sprake van het ‘verlengen van de balans’. "Een jonge boer weet nu al dat hij niet meer van zijn schulden af komt. Ook in deze sector vindt een ‘shake out’ plaats; hoe zorg je ervoor dat je melkveehouder blijft in 2030?"



Om boer of tuinder te kunnen blijven, benoemt Veerman een aantal opties. "Ik zie voor enkele tientallen boeren kansen in grootschalige productie. Daarnaast is voor 3 tot 4 procent produceren voor een nichemarkt een kans. Dat kan zelfstandig, zoals de Remekerkazen van de familie Van de Voort, of bijvoorbeeld als varkenshouder met een verwerker zoals de worstmakers van Brandt & Levie. Tussen grootschalig en niche zit het midden, dat circa 90 procent van de boeren en tuinders vertegenwoordigt. Zo’n 40 procent daarvan zal in een partner-ontwikkelaar relatie komen met verwerkers en distributeurs, waarbij ze zich richten op productvernieuwing. 60 procent van deze boeren uit de middengroep verdwijnt, hun productie wordt overgenomen door de genoemde drie groepen."

Grote supermarkten zitten aan het eind van hun levenscyclus. Zij moeten iets gaan doen. Dat is óf groter groeien óf iets anders gaan doen
Vakkennis bij boeren
Jan Seerden verbaast zich telkens weer over de kennis van boeren en tuinders. Hij is vervolgens net zo verbaasd dat ze daar volgens hem ‘niets mee doen’. "Vroeger wist de slager alles van zijn vlees, de melkboer alles van melk. Dat is verdwenen, overgenomen door de supermarkten, de grote retail. Daar weet niemand meer iets over het product. Die kennis is er wel, die zit bij boeren."

Het gaat volgens de voormalige Edah-topman niet goed met de grote supermarkten. "Zij zitten aan het eind van hun levenscyclus, zij moeten iets gaan doen. Dat is óf groter groeien óf iets anders gaan doen. En dat kan bijvoorbeeld door meerwaarde te geven aan het product. Er wordt gewerkt aan ketenvorming, maar ze zijn daarin zoekende. Ik zie daar een match, een mogelijkheid voor boeren en tuinders. Als de bereidheid er is met elkaar om tafel te gaan zitten, kan kennis worden gedeeld en producten worden doorontwikkeld, vernieuwd. Daar zit meer ruimte dan jullie denken."

Veerman: "Het gaat om het zoeken van de nieuwe werkvormen, om met elkaar te bedenken wat producent, verwerker en retail aan elkaar kunnen toevoegen om de slag om de consument te winnen." Seerden voegt daar aan toe: "Niemand weet precies wat dat op kan leveren, maar als je met elkaar gaat lopen, zie je nieuwe dingen. Je moet met elkaar het pad op gaan."

Gerry van Kouwenhoven van Hogeschool InHolland gaat in op het proces: "Kijk of je met elkaar een ander model kunt maken. Daar zit de kans. Van een probleem zoek je naar een oplossing, dat vraagt om omdenken. Ga het samen uitvinden, als partners in crime."

Klik hier voor een beeld-impressie van de dag van LTO Noord in Zuid-Holland

Toevoeging redactie:
Op de foto zijn van links naar rechts te zien: melkveehouder en ZLTO-bestuurder Jos Verstraten, tuinder Henric van der Krogt, Gerry Kouwenhoven en Jan Seerden. Verstraten zette het onderwerp "de boer 'sandwiched' de coöperatie" op de agenda.
Verstraten stelde dat boeren hun productie moeten afstemmen op de marktmogelijkheden van hun coöperatie en niet moeten willen verwachten dat die alle melk afneemt en afzet terwijl de coöperatie niet om die productie vroeg. Veranderen de huidige praktijken niet, dan moet gevreesd worden dat de financiële positie van de nu nog succesvolle Nederlandse zuivelbedrijven aangetast raakt, waardoor ze op achterstand komen ten opzichte van grote niet-coöperatieve melkverwerkers zoals Danone, Lactalis en Nestlé.
Henric van der Krogt agendeerde de financierbaarheid van boerenbedrijven tegen de achtergrond van de vele bedrijfsopvolgingen die het door vergrijsde boerenbestand in de komende 15 jaar zullen moeten plaatsvinden. Hoe stappen de ouders uit, als hun bedrijven op papier veel waard zijn, maar in werkelijkheid geen winst maken? Banken maar ook investeerders zullen daar niet in willen stappen zonder zicht op een winststroom, stelde Van der Krogt. Wat gaat die situatie betekenen voor de dynamiek in de agrarische sector in het komende decennium?

Fotocredits: Bas Uterwijk voor Foodlog Media
Dit artikel afdrukken