Nieuwe gentechnieken als CRISPR/Cas9 werpen een nieuw licht op de discussie over GMOs. De technieken bieden enorme mogelijkheden, maar de grote vraag is nu welke plek deze krijgen in de Europese regelgeving. Worden de technieken wel of niet gelabeld als GMO? Met alle toelatingseisen die daarbij komen kijken. Consumenten worden in dit debat nauwelijks geïnformeerd en betrokken bij de discussie. Dat vinden we een gemiste kans gezien de controverse rond dit onderwerp.

Vanwege deze publicatie op Foodlog, krijgen alle donateurs die vandaag doneren de gelegenheid om een vraag in te sturen die we zullen behandelen in de webdocumentaire
In 2015 hebben mijn collega Eva Müller en ik research gedaan en voorgesprekken gehouden met experts en ervaringsdeskundigen over GMO's voor een nog uit te brengen webdocumentaire. Velen van hen verzuchtten tijdens die gesprekken tegen ons dat sinds de komst van GMO's in de supermarkt twintig jaar geleden, voor- en tegenstanders steeds dezelfde argumenten blijven uitwisselen. Ook in de discussie over de nieuwe gentechnieken ligt een herhaling van dit loopgravendebat op de loer. Het debat wordt sterk gestuurd door activisme, waardoor er voor consumenten eerder mist rond GMO's wordt gecreëerd in plaats van duidelijkheid.

Geluid betrokkenheid mist
De Volkskrant maakte een rondgang langs wetenschappers over de nieuwe technieken. Hun boodschap was eenduidig: versoepel de regels en hef de toelatingsregels voor GMO’s op. Soortgelijke geluiden hoorden wij ook uit de sector tijdens onze gesprekken.

We moeten in Europa niet achterblijven op andere werelddelen, luidt het argument. Ons continent moet concurrerend blijven in de zaadveredeling en biotechnologie. Waar de afgelopen twee decennia elders gentech gewassen veelvuldig werden geteeld, bleef dit in Europa achter. Het zou de positie van Europese bedrijven ondermijnen wanneer ook de nieuwe technieken aan de GMO-regels worden onderworpen, hoorden we tijdens onze gesprekken.

Plantum, de brancheorganisatie voor plantenveredelaars, wil dat de nieuwe technieken niet als GMO worden aangemerkt als ze even veilig zijn als klassieke veredeling, schrijft de organisatie. Dit zou kleinere bedrijven de kans bieden om ook gebruik te maken van deze technieken, zonder het tijdrovende en kostbare toelatingsproces te moeten doorlopen.

Dit gaat niet alleen over GMOs, maar ook over de manier waarop de voedselproductie is ingericht. Wij missen deze diepere lagen in het debat in de media
Er zijn ook andere geluiden te horen. De onderzoeks- en campagnegroep Corporate Europe Observatory (CEO) stelde de lobby van de biotechsector om de regels voor nieuwe technieken te versoepelen eerder deze maand aan de kaak in drie artikelen op de website. CEO heeft kritiek op de manier waarop de sector de nieuwe technieken verpakt als niet-GMO. “Vanwege het brede verzet van consumenten tegen GMOs, is onzichtbaarheid essentieel voor iedere nieuw genetisch gemodificeerd product in Europa”, schrijft de groep. Het is nu afwachten hoe de Europese Commissie de nieuwe technieken binnen de huidige wet interpreteert: wel of geen GMO? Naar verwachting komt hierover volgende maand meer duidelijkheid.

De perspectieven uit de sector en van belangengroepen zijn interessant, maar wij missen het geluid en de betrokkenheid van consumenten in het debat. Mijn collega Eva Müller raakte geïnteresseerd in het GMO-debat door de felle discussie die ze op Facebook voorbij zag komen over dit onderwerp. We waren tot voor kort onbekend met het onderwerp. Wij zijn journalisten en hebben geen achtergrond binnen de voedsel- of biotechsector. Naarmate we ons meer in GMO's gingen verdiepen, waren we verrast over de nuances en diepere lagen die onder deze discussie liggen. Die gaan niet alleen over GMO's, maar ook over de manier waarop de voedselproductie is ingericht. Wij missen deze diepere lagen in het debat in de media.

Debat breder dan techniek alleen
Eén van deze nuances beschreef Jopie Duijnhouwer eerder al op Foodlog. GMO is niet te definiëren, al helemaal niet met de komst van nieuwe gentechnieken. In de veredelingssector worden verschillende technieken ingezet om het DNA van planten aan te passen. Wat wel of geen GMO-techniek is, is daarom voor meerdere uitleggen vatbaar.

Het is voor consumenten nuttig om deze nuance te weten. Niet alleen om te kunnen begrijpen waar het begrip GMO over gaat, maar ook om te weten wat je eet en de labels te kunnen interpreteren.

De brede vraag hoe de voedselproductie is georganiseerd en de wijze waarop deze innoveert, nemen wij daarom mee in onze webdocumentaire
De argumenten die worden gebruikt tegen GMO's gaan niet alleen over de techniek, maar hebben ook te maken met andere aspecten. Zoals de conventionele landbouwsystemen of het toenemend aantal patenten dat wordt aangevraagd op planteneigenschappen of gentechnieken. De uitspraak van het Europees Octrooi Bureau vorig jaar over de patenteerbaarheid van natuurlijke eigenschappen en de reacties daarop lieten zien dat hier het laatste woord nog niet over is gezegd.

Geen partij
Deze botsende belangen en visies over de voedselproductie zijn wat ons betreft wel degelijk belangrijk om mee te nemen in het debat, ook al gaan deze niet alleen over GMO's. Het zijn wel zaken die geassocieerd worden met GMO's. De brede vraag hoe de voedselproductie is georganiseerd en de wijze waarop deze innoveert, nemen wij daarom mee in onze webdocumentaire.

De komende maanden gaan we daarom dieper in deze argumenten duiken en hopen aan het einde de webdocumentaire, Het controversiële, excellente zaadje, af te leveren waar alle visies en meningen een faire kans krijgen. We zullen als makers geen partij kiezen. We verwachten in september 2016 de webdocumentaire online te kunnen publiceren.

We zijn een crowdfundingcampagne gestart om het laatste stukje te kunnen financieren voor deze webdocumentaire over GMO's om een bijdrage te kunnen leveren in de informatievoorziening over dit onderwerp. We horen ook graag jullie visie op het onderwerp. We zullen daarom de reacties onder dit stuk met veel interesse lezen. Vanwege deze publicatie op Foodlog, krijgen alle donateurs die vandaag doneren de gelegenheid om een vraag in te sturen die we zullen behandelen in de webdocumentaire of in een separaat filmpje (normaal bieden we die gelegenheid alleen aan donateurs die 75 euro of meer doneren). Daarom horen we heel graag van jullie.

Fotocredits: 'Midnight in a Supermarket', Cyril Caton
Dit artikel afdrukken