Vanwege deze publicatie op Foodlog, krijgen alle donateurs die vandaag doneren de gelegenheid om een vraag in te sturen die we zullen behandelen in de webdocumentaireIn 2015 hebben mijn collega Eva Müller en ik research gedaan en voorgesprekken gehouden met experts en ervaringsdeskundigen over GMO's voor een nog uit te brengen webdocumentaire. Velen van hen verzuchtten tijdens die gesprekken tegen ons dat sinds de komst van GMO's in de supermarkt twintig jaar geleden, voor- en tegenstanders steeds dezelfde argumenten blijven uitwisselen. Ook in de discussie over de nieuwe gentechnieken ligt een herhaling van dit loopgravendebat op de loer. Het debat wordt sterk gestuurd door activisme, waardoor er voor consumenten eerder mist rond GMO's wordt gecreëerd in plaats van duidelijkheid.
Geluid betrokkenheid mist
De Volkskrant maakte een rondgang langs wetenschappers over de nieuwe technieken. Hun boodschap was eenduidig: versoepel de regels en hef de toelatingsregels voor GMO’s op. Soortgelijke geluiden hoorden wij ook uit de sector tijdens onze gesprekken.
We moeten in Europa niet achterblijven op andere werelddelen, luidt het argument. Ons continent moet concurrerend blijven in de zaadveredeling en biotechnologie. Waar de afgelopen twee decennia elders gentech gewassen veelvuldig werden geteeld, bleef dit in Europa achter. Het zou de positie van Europese bedrijven ondermijnen wanneer ook de nieuwe technieken aan de GMO-regels worden onderworpen, hoorden we tijdens onze gesprekken.
Plantum, de brancheorganisatie voor plantenveredelaars, wil dat de nieuwe technieken niet als GMO worden aangemerkt als ze even veilig zijn als klassieke veredeling, schrijft de organisatie. Dit zou kleinere bedrijven de kans bieden om ook gebruik te maken van deze technieken, zonder het tijdrovende en kostbare toelatingsproces te moeten doorlopen.
Dit gaat niet alleen over GMOs, maar ook over de manier waarop de voedselproductie is ingericht. Wij missen deze diepere lagen in het debat in de mediaEr zijn ook andere geluiden te horen. De onderzoeks- en campagnegroep Corporate Europe Observatory (CEO) stelde de lobby van de biotechsector om de regels voor nieuwe technieken te versoepelen eerder deze maand aan de kaak in drie artikelen op de website. CEO heeft kritiek op de manier waarop de sector de nieuwe technieken verpakt als niet-GMO. “Vanwege het brede verzet van consumenten tegen GMOs, is onzichtbaarheid essentieel voor iedere nieuw genetisch gemodificeerd product in Europa”, schrijft de groep. Het is nu afwachten hoe de Europese Commissie de nieuwe technieken binnen de huidige wet interpreteert: wel of geen GMO? Naar verwachting komt hierover volgende maand meer duidelijkheid.
De perspectieven uit de sector en van belangengroepen zijn interessant, maar wij missen het geluid en de betrokkenheid van consumenten in het debat. Mijn collega Eva Müller raakte geïnteresseerd in het GMO-debat door de felle discussie die ze op Facebook voorbij zag komen over dit onderwerp. We waren tot voor kort onbekend met het onderwerp. Wij zijn journalisten en hebben geen achtergrond binnen de voedsel- of biotechsector. Naarmate we ons meer in GMO's gingen verdiepen, waren we verrast over de nuances en diepere lagen die onder deze discussie liggen. Die gaan niet alleen over GMO's, maar ook over de manier waarop de voedselproductie is ingericht. Wij missen deze diepere lagen in het debat in de media.
Debat breder dan techniek alleen
Eén van deze nuances beschreef Jopie Duijnhouwer eerder al op Foodlog. GMO is niet te definiëren, al helemaal niet met de komst van nieuwe gentechnieken. In de veredelingssector worden verschillende technieken ingezet om het DNA van planten aan te passen. Wat wel of geen GMO-techniek is, is daarom voor meerdere uitleggen vatbaar.
Het is voor consumenten nuttig om deze nuance te weten. Niet alleen om te kunnen begrijpen waar het begrip GMO over gaat, maar ook om te weten wat je eet en de labels te kunnen interpreteren.
De brede vraag hoe de voedselproductie is georganiseerd en de wijze waarop deze innoveert, nemen wij daarom mee in onze webdocumentaireDe argumenten die worden gebruikt tegen GMO's gaan niet alleen over de techniek, maar hebben ook te maken met andere aspecten. Zoals de conventionele landbouwsystemen of het toenemend aantal patenten dat wordt aangevraagd op planteneigenschappen of gentechnieken. De uitspraak van het Europees Octrooi Bureau vorig jaar over de patenteerbaarheid van natuurlijke eigenschappen en de reacties daarop lieten zien dat hier het laatste woord nog niet over is gezegd.
Geen partij
Deze botsende belangen en visies over de voedselproductie zijn wat ons betreft wel degelijk belangrijk om mee te nemen in het debat, ook al gaan deze niet alleen over GMO's. Het zijn wel zaken die geassocieerd worden met GMO's. De brede vraag hoe de voedselproductie is georganiseerd en de wijze waarop deze innoveert, nemen wij daarom mee in onze webdocumentaire.
De komende maanden gaan we daarom dieper in deze argumenten duiken en hopen aan het einde de webdocumentaire, Het controversiële, excellente zaadje, af te leveren waar alle visies en meningen een faire kans krijgen. We zullen als makers geen partij kiezen. We verwachten in september 2016 de webdocumentaire online te kunnen publiceren.
We zijn een crowdfundingcampagne gestart om het laatste stukje te kunnen financieren voor deze webdocumentaire over GMO's om een bijdrage te kunnen leveren in de informatievoorziening over dit onderwerp. We horen ook graag jullie visie op het onderwerp. We zullen daarom de reacties onder dit stuk met veel interesse lezen. Vanwege deze publicatie op Foodlog, krijgen alle donateurs die vandaag doneren de gelegenheid om een vraag in te sturen die we zullen behandelen in de webdocumentaire of in een separaat filmpje (normaal bieden we die gelegenheid alleen aan donateurs die 75 euro of meer doneren). Daarom horen we heel graag van jullie.
Fotocredits: 'Midnight in a Supermarket', Cyril Caton
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Zeker mee eens dat consumenten betrokken dienen te worden bij de discussie over nieuwe technologieën. Het niet-reguleren van nieuwe GGOs betekent geen voedselveiligheids- of milieutesten, monitoring of etikettering ervan.
Twee opmerkingen:
- "Ook in de discussie over de nieuwe gentechnieken ligt een herhaling van dit loopgravendebat op de loer. Het debat wordt sterk gestuurd door activisme, waardoor er voor consumenten eerder mist rond GMO's wordt gecreëerd in plaats van duidelijkheid."
Wat betreft de nieuwe GGO-technieken klopt dit zeer zeker niet. Het debat is heel lang niet gevoerd, er is niet of nauwelijks aktie rond gevoerd. Je kunt je afvragen waarom dit is, maar je kan niet zeggen dat het door het activisme komt dat er mist gecreëerd wordt. Dat is mijns inziens eerder te wijten aan de lobby zelf, zoals ik in mijn rapport beargumenteer. De NGOs en boerenorganisaties hebben zich tot nu toe uitsluitend gericht op inhoudelijk debat over de aard van de technieken, de juridische aspecten en zaken als octrooien. De consumentenorganisaties maken zich wel degelijk zorgen, maar willen zich nog niet uitspreken vanwege omdat het onderwerp nieuw voor ze is.
- "De Volkskrant maakte een rondgang langs wetenschappers over de nieuwe technieken. Hun boodschap was eenduidig: versoepel de regels en hef de toelatingsregels voor GMO’s op. Soortgelijke geluiden hoorden wij ook uit de sector tijdens onze gesprekken."
Dat is natuurlijk maar net aan wie je het vraagt. De volgende expert-rapporten concluderen dat (producten van) nieuwe gentechnieken wel degelijk gereguleerd dienen te worden:
- Austrian Environment Agency: http://www.ekah.admin.ch/fileadmin/ekah-dateien/New_Plant_Breeding_Techniques_UBA_Vienna_2014_2.pdf
- Sarah Z. Agapito-Tenfen Odd Gunnar Wikmark
http://genok.no/wp-content/uploads/2015/06/250615_Emerging_technologies_final.pdf
- Ricarda Steinbrecher: http://www.econexus.info/sites/econexus/files/NBT Briefing - EcoNexus December 2015.pdf
Als consument vind ik het nogal verwarrend dat de voorlichting m.b.t. GMO per land sterk uiteenloopt.
In Nederland wordt de consument nauwelijks, of slechts eenzijdig vanuit de GMO techniek voorgelicht. Daarbij gaat het dan meestal om voedselveiligheid en economische belangen. Bovendien lijken thema documentaires langer dan een halfuur op primetime op onze publieke zenders onmogelijk te zijn.
In Frankrijk en Duitsland wordt daarentegen in de media veel aandacht besteed aan de gevolgen voor onze aarde in de toekomst, de nadelen van de steeds verder oprukkende grootschalige monoculturen, grootschalig gebruik van niet-selectieve bestrijdingsmiddelen, het afhankelijk maken van de landbouw van enkele grote concerns, met als eerste grote stap de consumptie van vlees drastisch te verminderen. De "opportunity" om 9 miljard mensen te voeden komt nauwelijks aan bod.
Streven naar zelfvoorzienende landbouw, lokale voedselbronnen eerst, ontzag voor eigen natuur en landschap, spelen daar een grotere rol dan bij ons. Bij ons staan handel en industrie voorop.
Gene editing, zoals mogelijk gemaakt door de CRISPR techniek, wordt gerangschikt onder massavernietigings wapens. Dit keer komt dit bericht niet van door Greenpeace of GMO-FREE Europe, maar van James Clapper, Director of National Intelligence, die het vermeld in een rijtje bedreigingen in de "Worldwide Threat Assessment of the US Intelligence Community" tuusen de kernwapens van Noord Korea en de chemische wapens van Syrië. Wie het niet gelooft kan het nalezen op pagina 9 van het rapport.
Ik heb zelf geen idee hoe je zo'n opmerking moet interpreteren. Dat de techniek erg krachtig is, hebben de ontwikkelaars al aangegeven door voor een moratorium te pleiten. En dat je morele beslissingen niet aan individuele wetenschappers of bedrijven moet overlaten is even duidelijk. Maar hoe verder.
En hoe een discussie tussen een voor-(Hidde Boersma) en tegenstander (Herman van Bekkem) totaal dood kan lopen was vandaag te horen op NPO Radio 1, vanaf minuut 9 te horen. Hidde Boersma: Greenpeace is verantwoordelijk voor miljoenen hongerdoden.; "Net terug uit Bangla Desh waar de armste boeren hun aubergines 120 x per jaar moeten spuiten, nu maar 10 x", tegenover de vastgelopen plaat van Greenpeace. Een buitengewoon onvruchtbare discussie.
Ik las gisteren een artikel over Gen-editing door de grootste varkensfokker ter wereld (basis in de VS). Zij geven aan dat ze daarmee hun populatie immuun voor de ziekte PRRS maken. Dat gaat dan veel dierenleed en antibiotica besparen. Ik volg de ontwikkelingen met belangstelling. Wie mag er straks gebruik van maken?
Heel erg bedankt voor jullie reacties! Erg leuk voor ons als makers om verschillende visies op het onderwerp te horen.
Gisteren heeft staatssecretaris Van Dam nog schriftelijke kamervragen over dit onderwerp beantwoord.
Hij schreef onder meer: "Voor Nederland is vrijstelling van producten van een genetische modificatietechniek aanvaardbaar als de organismen die een dergelijke techniek voortbrengt niet méér risico’s met zich meebrengen dan organismen die met traditionele veredelingstechnieken zijn voortgebracht."
Deze vraag werd ook gesteld:
"Deelt u de mening dat ook voor deze technieken een labelingsplicht van kracht
zou moeten zijn? Zo niet, waarom niet? Zo ja, bent u bereid om dit bij uw
collega's in Europa aan te kaarten?"
Wat vinden jullie van labeling van de nieuwe gentechnieken in het algemeen? Zou op CRISPR een uitzondering moet gelden als deze veilig wordt geacht? Of is keuzevrijheid van de consument hier waardevol?
Nog een korte reactie op #1, Nina Holland:
-Het debat over nieuwe gentechnieken wordt nog nauwelijks gevoerd inderdaad. De opmerking over activisme gaat zowel over voor- als tegenstanders van GMOs en slaat op het gehele debat over GMOs. Dus daar kunnen ook lobbygroepen onder vallen.
-Bedankt voor de linkjes naar de verschillende rapporten.