Katan houdt niet van voedingspatronen, schrijft hier vandaag Huib Stam, omdat hij een stofjesdenker is die graag een precieze oorzaak aan een precies gevolg wil kunnen hangen. De nieuwe Richtlijnen zijn gericht op wat mensen eten en drinken - brood, bonen, bier en boerenkool - in plaats van eiwitten, koolhydraten, vitamines - B12 uiteraard - en mineralen zoals zink, ijzer en iodium.

Katan maakt vanuit die blik op op eten voedingswetenschappelijk cabaret van het werk van de Gezondheidsraad.

De Gezondheidsraad heeft een aantal ziektebeelden tot probleem verklaard en heeft daar echt eten als preventieve remedie tegenover gesteld
Poeperij
Hij legt waarom brood in de nieuwe Richtlijnen niet meer goed is voor de vezels of 'de poeperij'. Vroeger moesten we brood eten vanwege de vitamines en mineralen. "Maar", zegt Katan, "vitamines komen in het advies vrijwel niet voor. Volkorenbrood is rijk aan vezel, goed voor de poeperij, maar de effecten van voeding op constipatie doen in het rapport niet mee, net als die op voedselallergie, botbreuken of tandbederf; zelfs obesitas krijgt weinig aandacht." Dan legt Katan uit waarom al die aspecten geen rol meer spelen. "Het advies beperkt zich vrijwel geheel tot effecten van voeding op hart- en vaatziekten, diabetes, borst-, long- en darmkanker." Zo komt dat dus. De Gezondheidsraad heeft een aantal ziektebeelden tot probleem verklaard en heeft daar echt eten als preventieve remedie tegenover gesteld. En daarom, zegt hij, is het enige argument dat voor volkorenbrood pleit het epidemiologische inzicht "dat het hartinfarcten zou voorkomen."

De biochemicus Katan heeft niet zoveel met de statistische maar causaal onverklaarbare verbanden die de nieuwe, nogal epidemiologisch denkende Gezondheidsraad ziet.

Nieuwlichterij
"Nog vreemder" noemt hij het argument voor paar dagelijkse porties melk of yoghurt. De biochemici die vroeger de Richtlijnen van de Gezondheidsraad maakten, leerden ons dat we zuivel moeten nemen vanwege de kalk voor sterke botten en tanden. Die tijd is voorbij, zegt Katan.

Om dat duidelijk te maken voert hij een sketch op zoals wij gisteren in een geitend stel eerste reacties op de nieuwe Richtlijnen ook op elkaar botvierden. Een ouder moet een mondig kind uitleggen waarom het melk moet drinken. De botten doen er niet meer toe. Het nieuwe argument luidt, zegt Katan: "volgens de Gezondheidsraad is het aannemelijk dat de consumptie van zuivel samenhangt met een lager risico op darmkanker." Een slim kind zoekt even op zijn smartphone en vraagt: "en prostaatkanker dan?" Pa staat dan met een mond vol tanden: "prostaatkanker stond niet op het lijstje. Schiet op, je moet naar school!"

De conclusie die de lezer moet trekken is duidelijk: hoe hebben ze nou toch de biochemie uit de Richtlijnen kunnen gooien?
Met sardonisch genoegen neemt Katan vervolgens wraak op het afscheid van de biochemie door de nieuwlichtende Gezondheidsraad. Hij schrijft: "Sem [de slimme zoon met de smartphone, DV] heeft gelijk: veel melk drinken lijkt de kans op prostaatkanker iets te vergroten en dat wordt in het advies genegeerd. Dat komt niet omdat de commissieleden relaties hadden met de zuivel of andere industrieën, daar is streng op gelet. Nee, het komt omdat het advies alleen kijkt naar de ergste tien ziekten in Nederland en daar zit prostaatkanker niet bij. Dat werkt hier vreemd uit."

Cholesterol niet van belang meer
Hij gaat zo nog even verder, onder meer over cholesterol - het vroeger zo belangrijke stofje waar hij zo bekend mee is, maar dat nu geen enkele rol meer speelt in de nieuwe Richtlijnen - en roken en vlees. De conclusie die de lezer moet trekken is duidelijk: hoe hebben ze nou toch de biochemie uit de Richtlijnen kunnen gooien?

En toch heeft de Gezondheidsraad de oude Katan nou juist geëerd, zoals Stam vandaag opmerkt, met zijn eigen biochemie: alleen in Nederland mag je geen ongefilterde koffie meer drinken. Die richtlijn komt regelrecht uit echt biochemisch goed uitgevoerd, keihard stofjesonderzoek van niemand minder dan Katan. In zijn NRC-stukje gaat hij er helemaal aan voorbij.

Fotocredits: volkoren brood, treehouse1977
Dit artikel afdrukken