Ondergetekende zei er in Dit is de Dag over dat het geen nieuws is. We weten al veel langer dat het eten van zogenaamde 'cured meats' - verwerkte en houdbaar gemaakte vleesproducten - geassocieerd is met darmkanker. Dat geldt ook voor roodvlees, een vleestype waar niet alleen rundvlees, maar ook lams- en varkensvlees onder vallen. Kip en kalkoen vallen er niet onder.
Politiek doel
Heel opvallend vind ik - en dat zei ik ook in de uitzending - de hardhandigheid waarmee de WHO zijn nieuws brengt. Ik zei dan ook verleid te worden door de gedachte dat er een politiek doel achter de boodschap schuilgaat. Het publiek moet versneld in een andere houding gebracht worden.
.@dickfoodlognl was kritisch over het WHO-onderzoek naar bewerkt vlees en kanker. Politiek gemotiveerd, zegt hij. https://t.co/Jbq1oOqGfY
— Tijs van den Brink (@TijsvandenBrink) October 26, 2015
Kwalijk?
Het nieuws heeft gisteren vele honderden miljoenen mensen bereikt. Bij al die mensen is een boodschap ingeprent: 'er is iets niet pluis met roodvlees en vleeswaren in het bijzonder.' Dat is een goede zaak, want het inspireert mensen tot het eten van minder vlees. Dat is echt veel beter voor alle leven op aarde. Bovenal is het buitengewoon effectief. Ik kan geen goedkopere en effectievere wereldwijde reclamecampagne bedenken. Zeker niet nu het 'nieuws 'ook in officiële voedingsadviezen moet worden verwerkt. Maar moet dat nou met zulke bangmakerij?
De tafelgenoten in de studio moesten even wennen aan de gedachte dat er een bewust gekozen beleidseffect op de houding van mensen achter zou kunnen zitten. Ook wetenschappers verbonden aan gerespecteerde instituten nemen politieke posities in. Zoals The Guardian schrijft: 'wetenschappers weten helemaal niet hoe slecht vlees nou echt is.' En dat beslist een ware uitspraak. De WHO zei er niet voor niets bij dat een gematigde vleesconsumptie ons de juiste voedingsstoffen binnen laat krijgen.
Voor mijn part maken we daar voor onze contreien 'een sterk gematigde consumptie van', maar van vlees en vleeswaar krijg je geen kanker.
Vraag: als het politiek is, vind je dat dan kwalijk van de WHO?
Een bepalend sentiment
Nota bene: een tweet van Niels Willems gaat wel heel ver. Ik wil niet suggereren dat de wetenschappers van het IARC, onderdeel van de WHO, een standpunt innemen over dierenleed, maar zich wel realiseren dat impactvolle communicatie van hun kant een verschil kan maken voor de gevolgen van vleesconsumptie. Ik wil zelfs niet suggereren dat er sprake is van een bewust 'complot'. Er heerst een sentiment dat ook het oordeel van de zogenaamde community of experts dat bij gebrek aan eenduidige evidence in de voedingsleer de waarheid bepaalt, beïnvloedt om het verschil te maken. Dat is wat ik vermoed.
@foodlog_nl WHO pic.twitter.com/psuq1JJsNE
— Niels FC Willems (@NielsFCWillems) October 26, 2015
Toegevoegd (2 nov. 10.00 uur): Arjan Lubach deed de case gisteravond ook nog even, nadat Martijn Katan en Anahad O'Connor hadden uitgelegd hoe het zit (het leukste in de uitzending is de epische verspreking van de NOS: vleeswaar eten zorgt voor een 20 keer grotere kans op kanker)
Fotocredits: Knak, elwin.nu
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Als importeur van rood vlees met anticarcinogene effecten, heb ik een dubbel gevoel bij deze nieuwe hype. Enerzijds is het een geschenk uit de hemel (lees Geneve) voor 100% grasgevoerd rundvlees, anderzijds is het een overdreven stelling om roken, asbest en vlees op één hoop te gooien. Het lijkt wel of angst 'in' is. Zo worden we elke dag bang gemaakt voor terreuraanvallen, maar niemand vertelt ons dat de kans om te overlijden door een val van de trap 320 keer groter is dan dat een gek je omlegt met zijn kalasjnikov.
Van leven ga je dood.
Merkwaardige situatie. 's Werelds hoogte gezondheidsorgaan laat 20 wetenschappers maar liefst 800 onderzoeken evalueren. Daaruit komt de conclusie dat vlees kankerverwekkend is. Maar vervolgens vertellen allerlei andere wetenschappers dat het allemaal wel meevalt. En Veerman weet te vertellen dat de WHO ons express voorliegt om daarmee te bereiken dat we bang worden en daardoor minder vlees gaan eten. Wat moet ik hier nou mee?
Op nu.nl zegt Matty Weijenberg, hoogleraar moleculaire epidemiologie aan de Universiteit Maastricht, dat er bij de bewerking van vlees nitrosamines ontstaan, en bij bbq of verhitting ook 'policyclische aromatische koolwaterstoffen of heterocyclische aromatische aminen vrijkomen. En die zijn kankerverwekkend.' Maar die nitrosamines kregen we toch ook binnen bij eten van vis met spinazie?. Daar zegt de WHO echter niets over.
Wat dat betreft is er een duidelijker verhaal te vinden bij de Maag Lever Darm Stichting.
......................
In ieder geval heeft de WHO ons flink schrik aangejaagd. Goed nieuws natuurlijk voor rokers. Die hebben een makkelijk argument erbij gekregen om lekker door te paffen. Van vlees ga je immers ook dood.
Deze discussie is beslist niet nieuw, het rapport van de WCRF is het meest bekend. Hier vind je een discussie uit 2013 op Foodlog over hetzelfde onderwerp.
Mijn bezwaar is niet veranderd sindsdien. De uitspraak dat processed meat products (bewerkte vleesproducten) in het algemeen schadelijk zouden zijn voor je gezondheid is een veel te ruime uitspraak. Zie mijn discussie in de 2013 lijn met Jaap Seidell vanaf #11. Okay, in tegenstelling tot het WCRF rapport worden in dit onderzoek de hamburgers en gehaktballen dan gescheiden van de rest, maar dan nog is de groep veel te divers om er eensluidende wetenschappelijke conclusies aan te verbinden, want dat is wat hier gebeurt.
De verdediging van de onderzoekers is dat je onmogelijk die groepen kunt diversificeren in een omvangrijk onderzoek. Dat begrijp ik, maar dan moet je dat ook in je uitspraken duidelijker relativeren en dat gebeurt niet. Wellicht ten overvloede; een salami is iets heel anders dan een kipnugget en een knakworstje weer iets heel anders dan een plakje gebraden rosbief. Het verschilt dan ook nog of je die salami warm op een pizza eet of als snack bij de borrel. Of dat je je bockworst in het frietvet gooit, of dat je hem opwarmt in water. Veel te divers om daar algemene uitspraken over te doen zonder voorbehoud en kanttekeningen.
De andere kant van het verhaal is dat vrijwel alle signalen wel in een bepaalde richting wijzen, dat betekent dat het zaak is om serieus werk te maken van zout- en vetgehaltes in vleesproducten en nader onderzoek te doen naar eventuele effecten van additieven. Want de werkelijke oorzaak komt uit de onderzoeken niet naar voren.
Vergelijkingen met asbest en roken zijn ongepast en ongegrond. Serieus het probleem benoemen en aanpakken lijkt me heel wat zinvoller dan populistisch getetter. En daar ligt een taak voor de sector zelf, producten moeten beter en gezonder worden.
Lourens #2, Veerman schrijft dat hij verleid wordt door de gedachte dat deze wetenschap gepolitiseerd is. Zo zei hij dat ook in de uitzending van gisteravond. Weten doet hij het nl. niet. Hij oppert de hypothese omdat het absurd is om deze met cured meats geassocieerde kankerbron in de media zo hoog op te spelen. Er zijn er nog vele die dan ook naar buiten moeten.
Gelukkig gebeurt dat niet, want dan wil iedereen op zoek naar de uitgang die er niet is.
Lourens, ik paste het slot van mijn tekst aan omdat ik merk dat ik duidelijker moet zijn over mijn vermoeden. Mijn aanvullingen zijn te vinden onder het laatste kopje: 'Een bepalend sentiment'.