Vandaag een week geleden vond het eerste Meal of Ignorance plaats, als onderdeel van de Eat This! Roadtrip. De avond viel in een reeks activiteiten in aanloop naar Wereldvoedseldag. Doel: de uitdaging achter het voedselvraagstuk laten voelen.
Toneel voor dit experimentele diner was Uit Je Eigen Stad in Rotterdam. In deze hippe stadsboerderij - compleet met bebaarde hipster koks - kregen ruim 60 gasten een educatief en interactief drie-gangen diner geserveerd. De gangen hadden tot doel de wereldvoedselproblematiek even speels als indringend op tafel te zetten. Lezingen, interviews en een quiz droegen aan dat doel bij.
Grootquichebezitters
De eerste gang bestond uit een quiche met een persoonlijk briefje erbij. Wie bijna een hele quiche op zijn bord had liggen, mocht niet delen (en mocht dat niet vertellen). Mensen met slechts een piepklein puntje moesten volgens hun briefje blij zijn met hun deel van de hele koek. Een aantal disgenoten kreeg de stille opdracht om een stuk te bemachtigen van degenen die het niet mochten afgeven. Iedereen zat in groepen aan lange tafels.
Dobbelen
Voor de tweede gang moest gedobbeld worden. Er was keuze uit twee maaltijden, een bord dat er gezond uitzag en een bord dat er als een snackmaaltijd uitzag. De reacties liepen uiteen. Door het dobbelen, kregen sommige gasten meerdere borden en eindigden andere met niets. Het delen begon spontaan. Delen bleek geen grote stap meer, zodat het grootste gedeelte van de bezoekers uiteindelijk van beide borden proefde.
Eerlijk zoet is ook fout
De laatste gang, het dessert, was alleen 'te koop' met gekregen chocolademunten. Er stonden verschillende stukken taart op tafel met diverse uitstralingen en prijskaartjes. Uiteindelijk zag alles er heerlijk uit, dus lang duurde het niet voordat iedereen zijn of haar stukje ‘gekocht’ had. De keuze was tussen ambachtelijk en biologisch ongezond en 'gangbaar' ongezond zoet eten. Aanleiding dus om het te hebben over de manier waarop we geconditioneerd zijn geraakt om een voorkeur te hebben voor 'eerlijk eten', zelfs waar het in essentie om slechts bij uitzondering en verder liever te vermijden voeding gaat.
De drie gangen liet de disgenoten voelen en van daaruit praten over zaken waar kranten kolommen vol over schrijven. Toch zorgden de verschillende lezingen voor de meeste ophef en geschrokken gezichten.
Nutriënten
Wouter van der Weijden van CLM hield een verhaal over de verdeling van micro- en macronutriënten op de wereld. Veel van de nutriënten die we gebruiken in de landbouw en industrie importeren we van buiten Europa. Dat maakt de EU kwetsbaar. Waar het merendeel van de bezoekers in het begin niet helemaal onder de indruk leek, blijkt dit na wat discussie toch vooral uit onwetendheid voort te komen. Want ja, wat gebeurt er nu eigenlijk als we geen fosfaat meer hebben? ‘Dan gaan we dood’, bleek het even platte als confronterende antwoord. Zo werd het opeens meer dan een verhaal.
Marokko bezit zo’n 75% van al het fosfaat op de wereld en wordt daardoor een supermacht. Wij poepen en piesen fosfaat uit en moeten dat gaan recyclen, maar dat kost energie. Vaak in de vorm van de ook al steeds schaarser wordende olie waarover Europa nauwelijks beschikt. Van al die in elkaar grijpende vraagstukken werden de gasten even stil. Bij het merendeel duurde het meerdere minuten tot het nieuws doordrong. Daarvoor zorgde het doorvragen van de moderator aan Van der Weijden en zijn checks bij het publiek: wat hebben jullie nu gehoord? Ik vermoed dat een aantal mensen er nog steeds over nadenkt.
De lezing van hoogleraar Jaap Seidell ging in op de thema's sociale ongelijkheid, voedselonzekerheid en gezondheid wat dichter bij huis. Dit betekende niet dat er geen schokkende feiten op tafel kwamen. Na 5 maanden zie je al grote verschillen in gewicht van kinderen. Dat komt niet door aanleg, maar door leefstijl en voedingsgewoonten waarin ouders hun kroost onmiddellijk meenemen. Verbazing steeg op uit de zaal over zo'n grote invloed van de omgeving op de ontwikkeling van een kind.
Seidell blijkt te denken vanuit de Sisyphus-metafoor van de helling. Iedereen moet een bal omhoog rollen en heeft een mate van eigen verantwoordelijkheid en zelfbestemming, maar niemand bepaalt zelf hoe steil de helling is waarvoor de omgeving zorgt. Vooral mensen in de armere delen van de stedelijke bevolking weten niet wat gezonde voeding voor hun kind is. Ook hier kwam de discussie goed op gang. In 2035 woont 70% van de mensen in steden. Hoe gaan we met dit inzicht hier om? Het gebruik van geïndustrialiseerde 'versfabrieken' in de stad is gezondheidstechnisch een oplossing, maar blijkt landbouwtechnisch voor nogal serieuze hoofdbrekens te zorgen vanwege alleen al de enorme energiebehoefte die het met zich meebrengt. Het dilemma tussen gezond en duurzaam leven in de stad veroverde zijn plaats in de hoofden van de tafelaars.
Madelon Meijer van Oxfam Novib gaf een kort interview. Ze maakte vooral duidelijk dat we beleid voor boeren in ontwikkelingslanden niet in het westen moeten maken, maar lokaal. Dat zorgt ervoor dat mensen zelf keuzen kunnen maken. Ons landbouwdenken jaagt hen vrijwel zonder uitzondering naar de stad, met alle zojuist geschetste problemen van dien.
Veel informatie
De avond eindigde met een quiz, waardoor nog meer discussies loskwamen, onder meer over E-nummers, boter en margarine en over robot-boerderijen. Het was (te) veel en er was weinig tijd om echt op al deze thema’s in te gaan. Het werd te laat, maar de gasten hadden er nog best even over door willen gaan, want 'je hoort zoveel en wie heeft er nu eigenlijk gelijk?'
Er werd (te) veel in één avond gepropt, maar 1 ding is duidelijk: zo'n avond werkt indringer dan het lezen van een tranentrekkend stuk over de misstanden in het voedselsysteem met de zoveelste opinie over hoe het op te lossen is. Er zijn geen gemakkelijke oplossingen. Er zijn uitdagingen en dilemma's die je moet voelen om het belangrijk te kunnen vinden dat je vanuit je dagelijkse doen gaat bijdragen aan 'anders doen'. Jouw heftige instemming bij dat tranentrekkende stuk terwijl je vervolgens je leven weer gewoon voortzet, maakt echt geen verschil.
NB: ook Anne van Uden recenseerde dit eerste maaltje onwetendheid. Op Facebook is een foto-impressie van de avond te vinden.
Fotocredits: Maartje Strijbis
Dit artikel afdrukken
Grootquichebezitters
De eerste gang bestond uit een quiche met een persoonlijk briefje erbij. Wie bijna een hele quiche op zijn bord had liggen, mocht niet delen (en mocht dat niet vertellen). Mensen met slechts een piepklein puntje moesten volgens hun briefje blij zijn met hun deel van de hele koek. Een aantal disgenoten kreeg de stille opdracht om een stuk te bemachtigen van degenen die het niet mochten afgeven. Iedereen zat in groepen aan lange tafels.
‘Dan gaan we dood’, bleek het even platte als confronterende antwoord. Zo werd het opeens meer dan een verhaalDit onverwachte spel maakte heel wat los bij de bezoekers. Uit schuldgevoel begonnen twee grootquichebezitters hun stuk te delen. De één deed dat onmiddellijk, de ander - aan een andere tafel - deed er niet veel langer over. De derde persoon die net zoveel op haar bord had, als alle andere gasten bij elkaar, hield stand. Moderator Dick Veerman haalde de grootquichebezitters op het podium en vroeg hen naar de motieven voor hun gedrag. "Ik wil niet dat anderen te dik worden", bleek het motief van degene - een gezondheidscoach - die niet wilde delen. Niet asociaal zijn en het eten niet koud laten worden bleken de twee motieven om juist wel te delen.
Dobbelen
Voor de tweede gang moest gedobbeld worden. Er was keuze uit twee maaltijden, een bord dat er gezond uitzag en een bord dat er als een snackmaaltijd uitzag. De reacties liepen uiteen. Door het dobbelen, kregen sommige gasten meerdere borden en eindigden andere met niets. Het delen begon spontaan. Delen bleek geen grote stap meer, zodat het grootste gedeelte van de bezoekers uiteindelijk van beide borden proefde.
Eerlijk zoet is ook fout
De laatste gang, het dessert, was alleen 'te koop' met gekregen chocolademunten. Er stonden verschillende stukken taart op tafel met diverse uitstralingen en prijskaartjes. Uiteindelijk zag alles er heerlijk uit, dus lang duurde het niet voordat iedereen zijn of haar stukje ‘gekocht’ had. De keuze was tussen ambachtelijk en biologisch ongezond en 'gangbaar' ongezond zoet eten. Aanleiding dus om het te hebben over de manier waarop we geconditioneerd zijn geraakt om een voorkeur te hebben voor 'eerlijk eten', zelfs waar het in essentie om slechts bij uitzondering en verder liever te vermijden voeding gaat.
De drie gangen liet de disgenoten voelen en van daaruit praten over zaken waar kranten kolommen vol over schrijven. Toch zorgden de verschillende lezingen voor de meeste ophef en geschrokken gezichten.
Nutriënten
Wouter van der Weijden van CLM hield een verhaal over de verdeling van micro- en macronutriënten op de wereld. Veel van de nutriënten die we gebruiken in de landbouw en industrie importeren we van buiten Europa. Dat maakt de EU kwetsbaar. Waar het merendeel van de bezoekers in het begin niet helemaal onder de indruk leek, blijkt dit na wat discussie toch vooral uit onwetendheid voort te komen. Want ja, wat gebeurt er nu eigenlijk als we geen fosfaat meer hebben? ‘Dan gaan we dood’, bleek het even platte als confronterende antwoord. Zo werd het opeens meer dan een verhaal.
Marokko bezit zo’n 75% van al het fosfaat op de wereld en wordt daardoor een supermacht. Wij poepen en piesen fosfaat uit en moeten dat gaan recyclen, maar dat kost energie. Vaak in de vorm van de ook al steeds schaarser wordende olie waarover Europa nauwelijks beschikt. Van al die in elkaar grijpende vraagstukken werden de gasten even stil. Bij het merendeel duurde het meerdere minuten tot het nieuws doordrong. Daarvoor zorgde het doorvragen van de moderator aan Van der Weijden en zijn checks bij het publiek: wat hebben jullie nu gehoord? Ik vermoed dat een aantal mensen er nog steeds over nadenkt.
Er zijn geen gemakkelijke oplossingen. Er zijn uitdagingen en dilemma's die je moet voelen om het belangrijk te kunnen vinden dat je vanuit je dagelijkse doen gaat bijdragen aan 'anders doen'. Jouw heftige instemming bij dat tranentrekkende stuk terwijl je vervolgens je leven weer gewoon voortzet, maakt echt geen verschil5 maanden
De lezing van hoogleraar Jaap Seidell ging in op de thema's sociale ongelijkheid, voedselonzekerheid en gezondheid wat dichter bij huis. Dit betekende niet dat er geen schokkende feiten op tafel kwamen. Na 5 maanden zie je al grote verschillen in gewicht van kinderen. Dat komt niet door aanleg, maar door leefstijl en voedingsgewoonten waarin ouders hun kroost onmiddellijk meenemen. Verbazing steeg op uit de zaal over zo'n grote invloed van de omgeving op de ontwikkeling van een kind.
Seidell blijkt te denken vanuit de Sisyphus-metafoor van de helling. Iedereen moet een bal omhoog rollen en heeft een mate van eigen verantwoordelijkheid en zelfbestemming, maar niemand bepaalt zelf hoe steil de helling is waarvoor de omgeving zorgt. Vooral mensen in de armere delen van de stedelijke bevolking weten niet wat gezonde voeding voor hun kind is. Ook hier kwam de discussie goed op gang. In 2035 woont 70% van de mensen in steden. Hoe gaan we met dit inzicht hier om? Het gebruik van geïndustrialiseerde 'versfabrieken' in de stad is gezondheidstechnisch een oplossing, maar blijkt landbouwtechnisch voor nogal serieuze hoofdbrekens te zorgen vanwege alleen al de enorme energiebehoefte die het met zich meebrengt. Het dilemma tussen gezond en duurzaam leven in de stad veroverde zijn plaats in de hoofden van de tafelaars.
Madelon Meijer van Oxfam Novib gaf een kort interview. Ze maakte vooral duidelijk dat we beleid voor boeren in ontwikkelingslanden niet in het westen moeten maken, maar lokaal. Dat zorgt ervoor dat mensen zelf keuzen kunnen maken. Ons landbouwdenken jaagt hen vrijwel zonder uitzondering naar de stad, met alle zojuist geschetste problemen van dien.
Veel informatie
De avond eindigde met een quiz, waardoor nog meer discussies loskwamen, onder meer over E-nummers, boter en margarine en over robot-boerderijen. Het was (te) veel en er was weinig tijd om echt op al deze thema’s in te gaan. Het werd te laat, maar de gasten hadden er nog best even over door willen gaan, want 'je hoort zoveel en wie heeft er nu eigenlijk gelijk?'
Er werd (te) veel in één avond gepropt, maar 1 ding is duidelijk: zo'n avond werkt indringer dan het lezen van een tranentrekkend stuk over de misstanden in het voedselsysteem met de zoveelste opinie over hoe het op te lossen is. Er zijn geen gemakkelijke oplossingen. Er zijn uitdagingen en dilemma's die je moet voelen om het belangrijk te kunnen vinden dat je vanuit je dagelijkse doen gaat bijdragen aan 'anders doen'. Jouw heftige instemming bij dat tranentrekkende stuk terwijl je vervolgens je leven weer gewoon voortzet, maakt echt geen verschil.
NB: ook Anne van Uden recenseerde dit eerste maaltje onwetendheid. Op Facebook is een foto-impressie van de avond te vinden.
Fotocredits: Maartje Strijbis
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ik ben er van overtuigd dat het bieden van kennis en inspiratie over voeding bijdraagt om mensen fitter en gezonder te maken. Dit is wat ik nu in mijn dagelijks leven doe. In ieder geval niet door te bepalen wat anderen wel of niet moeten doen. Maar laat ik nu net die persoon zijn die de opdracht kreeg om het eten niet te delen met anderen, en die ook keurig voltooide. Wat zat daar achter? Gezien het feit dat we over het algemeen vaak onnodig veel (en ongezond) eten, was dit een kans om onder de aandacht te brengen dat we niet zo veel nodig hebben als dat wij consumeren. Ik zie de kerst ook alweer aankomen, een overdaad aan voedsel, daar voel ik mij zelf dan wel weer bezwaard bij. We proppen ons vol, gooien restanten weg. Terwijl anderen niets hebben en het heeft de aarde ook een hoop gekost. Ik weet natuurlijk niet hoe de anderen zich voelden die op hun kaartje hadden staan; ‘wees tevreden met wat je hebt’. Ik hoop, dat de ze daar niet al te veel moeite mee hadden. De volgende keer zal ik alles netjes delen, beloofd.
Veel dank voor deze bijzondere, leerzame en inspirerende Meal of ignorance en deze blog om deze thema’s verder op de kaart te zetten.
Ryanne Schul (www.toekomstnatuurlijk.nl)
Leuk sociaal experiment. Zonder opdracht was er gewoon eerlijk gedeeld, maar nu wordt je door de opdracht voor een dilemma gesteld en gedwongen de opties te analyseren.
Wat had ik gedaan ?
Hangt waarschijnlijk, niemand is echt altruïstisch, ook een beetje af, van wat er op het bord gelegen had.
Delen moet aangeleerd worden. Al heel vroeg.
Meest aansprekend in de christelijke cultuur ‘het samen breken van het brood’ dat zich helaas tot de gebedsruimte beperkt. Wat we in de 60er jaren wel deden als we met 10-20 lifters urenlang aan het begin van een autobaan ergens in Europa stonden. Dan brak je letterlijk het brood samen.
Ook kinderen zoeken gehaaide uitwegen om niet te hoeven delen.
Kleindochter van vijf Zoë deed dat heel slim, maar stout gehaaid:
Bij het ronddelen, dat ze zich bij voorkeur toe-eigent, deelt ze ‘netjes’ rond: .. een voor jou, een voor opa, een voor mama, een voor Lauren, een voor Zoë (!) en een voor mij (!)…. En de andere kleintjes hadden niets door. Want het klonk eerlijk.
Die gaat het nog ver schoppen in de bankwereld....
In het verleden wel cursussen sociale vaardigheden gedaan. Heel leuk om te doen met allerlei opdrachten zoals hier beschreven. Rollenspelen is feitelijk een vorm van toneel (net als meelopen in een carnavalsoptocht dat kan zijn).
Ryanne, " De volgende keer zal ik alles netjes delen, beloofd." Het leuke - en leerzame - aan zo'n rollenspel is nu juist om niet zo braaf uit te voeren wat we geleerd hebben van onze opvoeding. Om echt voor ophef te zorgen moet je je eigen grote stuk houden, daar een klein deel van opeten, voor het restant op hoge toon om een doggybag vragen of desnoods er op spuwen en in de vuilnisbak gooien. Als er dan iemand is die daar commentaar op heeft omdat dit asociaal is zeg je dat hij/zij exact hetzelfde zou doen als het toeval anders had gewild.
Een rol aannemen is natuurlijk mooi. Maar die vol blijven houden tot het eind is wat anders. Dat geldt voor de rol van de lomperik, maar even zo goed voor de sociale rol die jij aan neemt Ryanne.
En verder is de situatie van belang. Delen van je overdaad, prachtig natuurlijk. Maar delen van tekorten - aan voedsel, fosfaat, energie, woonplaats, hoe sociaal zijn wij dan werkelijk?
Een idee voor een volgende aflevering van zo'n maaltijd: een zwerver uitnodigen die in drie dagen geen fatsoenlijke maaltijd heeft gehad en die grootquichebezitter maken.
Huib, het was geen rollenspel, maar een hard sociaal experiment, zoals dat van Philip Zimbardo, dat na afloop mensen met zichzelf confronteert.
- a note from one of the organizers -
Also, the name the Meal of Ignorance refers to American philosopher John Rawls' veil of ignorance under which, he argues, we can imagine a just society because we won't know where we end up in society so we need to create institutions that will give everyone the same opportunities. This was the main motivation of the experimental part of the dinner.
The Meal of Ignorance was a word play on the fact that we don't know a lot about the food we eat but also on the fact that our systems are unjust and we can imagine better and fairer ways of dealing with food.