In Europa hebben we de boer aangemoedigd tot kostprijsverlaging door schaalvergroting. Hij kan alleen overleven als hij voor de laagste kostprijs gaat, want zijn product is niet meer dan een grondstof voor inkopers. Inmiddels stellen we ook extra welzijnseisen. De boer financiert de kosten daarvan door alweer extra uit te breiden. Helaas zorgt dat er onvermijdelijk ook voor dat zijn opbrengstprijs verder omlaag gaat; het aanbod stijgt immers. Als er uiteindelijk zoveel aanbod komt, dat de prijzen door overaanbod onder de kostprijs schieten dan …. laten we die situatie gewoon voortbestaan. Dat is de kern van de boerencrisis waar de EU op dit moment mee zit.
Het antwoord is even prozaïsch als hard. Omdat binnen Europa niemand meer kan beslissen welk land en welke boeren hun productie moeten afbouwen. Met welk argument had de Duitsers en Spanjaarden verboden moeten worden om ook te gaan exporteren, terwijl Nederland en Denemarken er juist zo groot door geworden zijn?Landen die het eerst in die strategie meegingen waren de kleine, zoals Nederland met 260% overdekking van zijn nationale consumptie. Door hun grote exportafhankelijkheid maar gebrek aan klanten, dumpen ze hun product in het buitenland. Wij doen dat bijvoorbeeld in Frankrijk. Heel tactisch bracht de Franse slachter La Cooperl naar buiten dat wij ons varken in hun land begin augustus aanboden voor 38 cent onder de referentieprijs die de Franse varkenssector en regering van hun slachters eisten. De gemiddelde Franse varkenshouder heeft een lagere kostprijs (€1,44/kilo) dan de onze (1,49), maar door te dumpen krijgen we hem toch de markt uit.
Het verschil tussen Europa en China? Wij zetten de boer aan tot overproduceren, maar reduceren het aanbod niet als dat te groot is geworden. Dat heeft als gevolg dat we de boeren in het ene land die in het andere economisch laten uitmoorden. Frankrijk zou zijn varkens geheel in eigen land af kunnen zetten, als wij de prijzen maar niet zouden verpesten
Nederlandse en Deense boeren startten dit exportmodel. Later ging Duitsland meedoen. Recent kwam Spanje met een groot exportpotentieel tegen een lage kostprijs in de markt.
Het resultaat is een politiek van landjepik tegen afbraakprijzen. De exporteurs moeten steeds opnieuw economisch inbreken en maken levensvatbare bedrijven elders stuk.
Het was niet vreselijk ingewikkeld geweest om aan de hand van rekenmodellen te voorspellen waar en wanneer het fout zou gaan. Waarom deden banken en overheden niets?
Het antwoord is even prozaïsch als hard. Omdat binnen Europa niemand meer kan beslissen welk land en welke boeren hun productie moeten afbouwen. Met welk argument had de Duitsers en Spanjaarden verboden moeten worden om ook te gaan exporteren, terwijl Nederland en Denemarken er juist zo groot door geworden zijn?
EU-landbouwcommissaris commissaris Phil Hogan schreef onlangs in een opiniestuk dat de boerencrisis die we nu meemaken niets verandert aan zijn beleid. Het aanbod moet zichzelf reguleren. Frankrijk wil echter steun voor zijn boeren, maar als het die krijgt, wordt het alleen maar erger. Dan heeft iedereen er recht op en blijft het probleem bestaan.
De Europese exportboeren - Nederland en Denemarken voorop - hebben het drama geënsceneerd, waar de EU nu mee zit. Boeren verwachten een oplossing van hun regeringen, maar zullen ontdekken dat ze zelf op de blaren moeten zitten. Dat is zuur voor de Franse die goed beschouwd altijd buiten spel zijn blijven staan. De onze hopen dat de overheid hen ondanks hun exportdrang toch nog wel wil helpen. De EU koos echter voor de vrije markt en moet die handhaven nu de geest eenmaal uit de fles is.
NB: er kan wel iets anders. Zorg voor omfietsvarkens. Juist vanwege het hierboven geschetste vraagstuk vroeg het Transitieteam Brabantse Agrofood van de Provincie Noord-Brabant, Foodlog het daarover op 8 oktober in Den Bosch te willen hebben. Schrijf je NU in (print je bevestiging uit; het is je toegangsbewijs).
Fotocredits: biggen, Julien Haler
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Dick, je kunt dit stuk meteen door kopiëren, varkens wordt koe en vlees wordt melk.
Eigenlijk meteen nog maar een keer, voor kip zowel vlees als eieren, een ding blijft, als Europa erbij blijft dat ze eisen opleggen aan de methode (welzijn, milieu) van produceren moet dit gaan gelden voor alle in Europa verhandelt en verkochten producten, die moed moeten de politici hebben om dat te regelen.
Frank, ben je erbij op 8 oktober in Den Bosch? Ja, ik denk dat het voor alle bulkmarkten geldt.
Eieren staan zo direct weer hoog op de agenda als de de Amerikanen hun hennen weer op oorlogssterkte hebben na de vogelgriep. Zuivel redt zich voorlopig wel via de merkcooperaties, zeker in Nederland. Daar vallen alleen individuele slachtoffers, maar geldt geen sectorale dreiging. Vleeskuikens gaan nog een tijdje goed, tot de productie in het Oosten van Europa op gang komt en we na TTIP van twee kanten belaagd worden. En vergeet de kasgroenten niet, hoewel de dat alleen een intra-Europese (met een beetje Noord-Afrikaanse) affaire is. Alles wat bulk is, is in een ongereguleerde wereld catch-as-catch-can
Wanneer varkenshouders toegeven dat er overproductie van varkens is, moeten de varkenshouders ( e.a. veehouders) tevens toegeven dat er ook overproductie van veevoer is. Er kan alleen overproductie van varkens zijn als er ook overproductie van veevoer is. Dat is broertje met zusje.
De focus kan best op varkensproductie gelegd worden, maar de focus op veevoer leggen komt dichter bij de kern van het overproductieprobleem.
Piet, je bent de voerman en ziet de wereld als geregeerd door beestenvoer. Ik sta regelmatig op boerenpodia uit te leggen dat de voerprijs op lange termijn onvermijdelijk stijgt (zelfs als O-Europa en Oerkraine volop in productie komen) en dat dus de productie van vlees omlaag moet omdat het overaanbod dan nog duurder wordt. Ergo: het aanbod van vlees (lees: de omvang van de productiefaciliteiten) en niet dat van veevoer keert het schip.
Dick, hoe ziet de uitleg op podia eruit waardoor de voerprijs op langere termijn gaat stijgen?
De voerprijs kan alleen stijgen als de vleesprijs stijgt. Anders kunnen veehouders een hogere voerprijs niet betalen. Of anders gezegd, eerst moet de vleesprijs stijgen eerder komt er geen hogere voerprijs. Echter wanneer bij een tekort aan veevoer de vleesprijs wel zou kunnen gaan stijgen, dan gaan consumenten minder vlees eten. Daardoor ( door minder vlees eten) heb je wel een voerprijs stijging maar geen vleesprijsstijging. Die les is wel geleerd met de hogere voerprijs van 2008/2009.
Overaanbod van veevoer of een tekort aan veevoer in een vrije markt, beide keren hebben varkenshouders een probleem. De tussenweg is quoteren.