In Pesticides and our Health - A Growing Concern vat Greenpeace de laatste stand van zaken van het wetenschappelijk onderzoek naar de schadelijkheid van gewasbeschermingsmiddelen samen.

Boeren, telers en kinderen extra kwetsbaar
Volgens Greenpeace zijn bepaalde bevolkingsgroepen extra kwetsbaar, omdat ze veelvuldig blootgesteld worden aan bestrijdingsmiddelen (boeren en telers en hun families) of omdat ze de werkzame stoffen hun ontwikkeling beïnvloeden (ongeboren en jonge kinderen). Voor de algemene bevolking geldt dat pesticiden overal voorkomen: Mensen krijgen een cocktail van pesticiden alleen al binnen via de dagelijkse voeding. In landbouwgebieden waar bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, zweven die stoffen door de lucht, vervuilen ze de grond en het water en worden ze soms opgenomen door planten waarvoor ze niet bestemd zijn. In de stad worden mensen ook blootgesteld aan een mix van chemicaliën bij het toepassen van gif in recreatiegebieden en openbaar groen in de buurt. Verder kan het dagelijks gebruik van allerlei huishoudelijke verdelgingsmiddelen ook voor besmetting zorgen in woningen en tuinen.

Groeiende stapel onderzoeken
In het rapport laat Greenpeace een groot aantal onderzoeken de revue passeren die verbanden leggen tussen 'bekende en vermeende gevolgen van pesticiden voor de menselijke gezondheid'. Greenpeace schrijft: Het overzicht houdt rekening met de onzekerheden en onbekende factoren en heeft ook aandacht voor tegenstrijdig en lopend onderzoek. Het verzamelt en analyseert tevens het bewijsmateriaal dat aangeeft hoe de industriële landbouw en vooral het gebruik van synthetisch chemische bestrijdingsmiddelen momenteel de gezondheid van boeren en hun gezinnen en ook van bevolking in bredere zin ondermijnt.

De milieuorganisatie houdt een slag om de arm. Toch blijft het een grote uitdaging om op afdoende wijze aan te tonen dat de blootstelling aan een bepaalde pesticide een ziekte of een ander gezondheidsprobleem bij mensen veroorzaakt. Iedereen is blootgesteld aan een cocktail van pesticiden en de meeste ziekten hebben meerdere oorzaken, waardoor publiek gezondheidsonderzoek bijzonder complex wordt (Meyer-Baron et al. 2015). Bovendien komen de meeste mensen in hun dagelijks leven in contact met een complexe en voortdurend veranderende mix van verschillende chemicaliën, waaronder pesticiden.

Oplossing: een volledig ecologische landbouw
De oplossing is volgens Greenpeace gelegen in een volledig ecologische landbouw, 'een duurzamer aanpak van de voedselproductie, gericht op de langere termijn'. Dat is volgens Greenpeace 'een moderne en doeltreffende landbouwmethode die vrij is van giftige chemicaliën en die gezond en veilig voedsel oplevert'.

Greenpeace Nederland zet de publicatie van het rapport kracht bij door meteen een viertal eisen op tafel te leggen, gericht op de Nederlandse en Europese landbouwpolitiek.

Wat wil Greenpeace?
1. Uitfasering van synthetische chemische bestrijdingsmiddelen in de landbouw, waarbij prioriteit gegeven wordt aan pesticiden met kankerverwekkende, hormoonverstorende en DNA veranderende effecten en die schadelijk zijn voor de voortplanting.

2. Implementatie van de Europese ‘Sustainable Use of Pesticides Directive’: Europese lidstaten moeten concrete doelen stellen om het gebruik van bestrijdingsmiddelen terug te dringen.

3. Verbetering van de Europese risicobeoordeling voor pesticiden, door het beter in kaart brengen van directe en indirecte gevolgen én korte- en langetermijngevolgen van de blootstelling aan cocktails van bestrijdingsmiddelen;

4. Investeer meer geld in onderzoek naar ecologische landbouw en de opschaling van innovatieve manieren om de afhankelijkheid van chemische bestrijdingsmiddelen te verkleinen. De landbouw kan met op biodiversiteit gebaseerde manieren – zoals bloemrijke akkerranden en natuurlijke plaagbeheersing –plagen bestrijden en de gezondheid op het platteland en ecosystemen bevorderen.


Vorige maand riep de Nederlandse organisatie voor gewasbeschermingsmiddelen Nefyto op tot een brede dialoog over gewasbeschermingsmiddelen. Nefyto wil de maatschappelijke onrust rondom pesticiden beteugelen. Greenpeace zet die vandaag juist verder aan.

Fotocredits: infographic Greenpeace
Dit artikel afdrukken