Het paardenvleesschandaal maakte duidelijk dat consumenten willen weten welk dier ze eten. De soort vis blijkt zowel hen als de wetgever minder te interesseren.
Toen bleek dat er paard als rund was verkocht terwijl dat niet op etiketten stond, liep het consumentenvertrouwen in de slagers- en slachterwereld een forse deuk op. Inmiddels zijn de schuldigen veroordeeld, is in Nederland het boeteplafond drastisch verhoogd en zijn de Europese etiketteringsregels aangescherpt. Strenge handhaving en straffen moeten helpen nieuwe identiteitsfraudes met vlees te voorkomen.
Andere vis in verwerkte producten
Hoe anders gaat het bij vis. Dertig procent van de Griekse en Spaanse visproducten waarin heek zou zijn verwerkt, bleken goedkopere Afrikaanse vissoorten te bevatten. De Ierse Food Safety Autority ontdekte dat bijna 20% van alle vis die in Ierland verkocht werd een foutief etiket had. Met vis en zeevruchten wordt meer gefraudeerd dan er met (paarden)vlees ooit is gedaan.
Enrico Brivio, woordvoerder voor de Europese Commissie Environment, Maritime Affairs and Fisheries, zegt op FoodNavigator dat de Europese etiketteringsregels voor vis veel minder strikt zijn dan voor vlees. Voor vleesproducten is het verplicht de samenstelling te vermelden; voor visproducten wordt dat aan de producent overgelaten. Voor vlees is simpelweg meer informatie beschikbaar dan voor vis.
Camille Perrin, beleidsmedewerker voedsel bij consumentenorganisatie BEUC is het daar niet mee eens. Zij stelt dat BEUC campagne gevoerd heeft om dergelijke informatie wel op het etiket te krijgen, juist voor verwerkte vis. Tachtig procent van de consumenten heeft daar volgens Perrin behoefte aan. "Maar de visverwerkingsindustrie lobbyde hiertegen, zodat hun producten uiteindelijk door de mazen van het net glipten.” De European Fish Processors Association (AIPCE-CEP) stelde dat meer transparantie voor "verwarring" zou zorgen en hogere kosten voor de consument met zich meebrengt.
Politiek vóór consumentenbelangen
Toch is er de laatste jaren al veel veranderd. De fraudegevallen hebben zowel consumenten als producenten wakker geschud. Authenticiteits- en herkomsttesten zijn in opkomst om consument én merkbelangen te beschermen. Het is echter niet makkelijk om goed toezicht te houden op 3 miljoen vissersschepen en 100 miljoen ton visvangst, zegt Brivio.
Blind vertrouwen
Volgens marktonderzoeksbureau Leatherhead Food Research nemen consumenten genoegen met minder informatie over vis. Dat zou komen omdat ze het verschil tussen een makreel, schol of kabeljauw niet kennen. Daarom vertrouwen ze blind op de producent of vishandelaar.
Samuel Stone, van de Marine Conservation Society ziet nog een andere reden waarom de wijdverbreide visfraude veel minder stof doet opwaaien dan het paardenvleesschandaal van 2 jaar geleden. Hij denkt "dat het belangrijkste verschil is dat er in veel landen - en dat heeft met de cultuur te maken - weinig mensen zullen zijn die bewust paardenvlees eten. [..] Maar vissen zien we over het algemeen als 'eten' of als aquariumvulling."
Vis zien we dus gewoon als vis. Daarom maken we er ons niet druk over, zegt Stone met zoveel woorden. Het consumentenbedrog is er niet minder om.
Fotocredits: 'Fish', Alexander Baxevanis
Dit artikel afdrukken
Andere vis in verwerkte producten
Hoe anders gaat het bij vis. Dertig procent van de Griekse en Spaanse visproducten waarin heek zou zijn verwerkt, bleken goedkopere Afrikaanse vissoorten te bevatten. De Ierse Food Safety Autority ontdekte dat bijna 20% van alle vis die in Ierland verkocht werd een foutief etiket had. Met vis en zeevruchten wordt meer gefraudeerd dan er met (paarden)vlees ooit is gedaan.
Met vis en zeevruchten wordt meer gefraudeerd dan er met (paarden)vlees ooit is gedaan'Transparantie is verwarrend'
Enrico Brivio, woordvoerder voor de Europese Commissie Environment, Maritime Affairs and Fisheries, zegt op FoodNavigator dat de Europese etiketteringsregels voor vis veel minder strikt zijn dan voor vlees. Voor vleesproducten is het verplicht de samenstelling te vermelden; voor visproducten wordt dat aan de producent overgelaten. Voor vlees is simpelweg meer informatie beschikbaar dan voor vis.
Camille Perrin, beleidsmedewerker voedsel bij consumentenorganisatie BEUC is het daar niet mee eens. Zij stelt dat BEUC campagne gevoerd heeft om dergelijke informatie wel op het etiket te krijgen, juist voor verwerkte vis. Tachtig procent van de consumenten heeft daar volgens Perrin behoefte aan. "Maar de visverwerkingsindustrie lobbyde hiertegen, zodat hun producten uiteindelijk door de mazen van het net glipten.” De European Fish Processors Association (AIPCE-CEP) stelde dat meer transparantie voor "verwarring" zou zorgen en hogere kosten voor de consument met zich meebrengt.
Politiek vóór consumentenbelangen
Toch is er de laatste jaren al veel veranderd. De fraudegevallen hebben zowel consumenten als producenten wakker geschud. Authenticiteits- en herkomsttesten zijn in opkomst om consument én merkbelangen te beschermen. Het is echter niet makkelijk om goed toezicht te houden op 3 miljoen vissersschepen en 100 miljoen ton visvangst, zegt Brivio.
Blind vertrouwen
Volgens marktonderzoeksbureau Leatherhead Food Research nemen consumenten genoegen met minder informatie over vis. Dat zou komen omdat ze het verschil tussen een makreel, schol of kabeljauw niet kennen. Daarom vertrouwen ze blind op de producent of vishandelaar.
Samuel Stone, van de Marine Conservation Society ziet nog een andere reden waarom de wijdverbreide visfraude veel minder stof doet opwaaien dan het paardenvleesschandaal van 2 jaar geleden. Hij denkt "dat het belangrijkste verschil is dat er in veel landen - en dat heeft met de cultuur te maken - weinig mensen zullen zijn die bewust paardenvlees eten. [..] Maar vissen zien we over het algemeen als 'eten' of als aquariumvulling."
Vis zien we dus gewoon als vis. Daarom maken we er ons niet druk over, zegt Stone met zoveel woorden. Het consumentenbedrog is er niet minder om.
Fotocredits: 'Fish', Alexander Baxevanis
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Verwarrend bericht. Door elkaar gehaald: viswerwerkers die op een product een andere vissoort noemen dan die er in zit en vissers die 'moeilijk te controleren zijn'.
Ze worden (in elk geval vanaf noord Frankrijk tot in de Barendtszee) verbazend nauwkeurig gecontroleerd. Al zijn er nog altijd piraten, vooral boven Noorwegen, waar veel rondvis te vangen is.
Tenzij op een vriestrawler op zee al vissticks worden gemaakt, komt vis in zijn geheel, goed herkenbaar, aan land. Ik veronderstel dat pas daar gerommel begint. Dat is lucratief als consumenten voor de ene soort meer over hebben dan voor een andere. Heek is in Spanje gewild. Een wijting onder de paneer verstoppen en voor heek verkopen?
In Nederland kennen we het probleem niet. Visboer noemt het een lekkerbek. Welke vis? Niemand vraagt er om. Die van wijting zijn trouwens excellent, als de visboer een beetje bakken kan.
Toch maar etiketteren en controleren!
Wouter, de verwarring is terecht. Het bronartikel zoomt in op de minder strenge regels voor verwerkte vis (visproducten) en de ruimte die dat de visverwerkers biedt voor 'gerommel'. Ruimte die ze hebben weten te creëren dankzij hun lobby.
Maar er wordt ook gefraudeerd met hele vissen, naar blijkt uit de bevindingen van de Ierse FSA: 20% van alle 'fish sold in Ireland' bleek 'mislabelled'.
De consument weet gewoon te weinig van vis en laat zich graag wat aanpraten - maakte jij niet ooit een uitzending over 'verse panga' die volgens de visboer uit de Golf van Biskaje kwam?
Een betrouwbare herkomstbepaling lijkt me het minste.
Er zijn genoeg mensen die geen vis willen die voor de kusten van arme landen wordt weggevangen. Wij zouden ook niet willen dat Chinezen 20 km voor Scheveningen op 'onze' haring vissen. Denk ik.
Of wellicht gebeurt dat al?
Chinezen vangen hier geen haring. Ze kopen ze gewoon. Net als Japan. Horsmakreel ook. Makreel. De Noren verkopen veel haring naar Afrika, Egypte bijvoorbeeld. Nederland verhandelt veel horsmakreel, eigen vangst en ingekocht op de wereldmarkt, naar Afrika.
Dat inkopen gaat als volgt. Een Russische trawler (bijvoorbeeld) meldt de vangst van roodbaars. Handelaren overal ter wereld kunnen op de partij bieden. Ze weten precies waar de vis gevangen is en wanneer. De vis, nog aan boord, maar ingevroren, wordt verkocht.
De handelaar biedt de partij vervolgens aan aan relaties. Wil niemand hem hebben dan vaart de Rus naar een vrieshuis, bijvoorbeeld IJmuiden, waar immens veel vis wordt opgeslagen.
Wil iemand de partij wel hebben, dan wordt die bij hem bezorgd. De handelaar hoeft alleen maar de winst op te strijken. Maar hij kan er ook mee blijven zitten. Al gebeurt dat zelden.
Het is vast wel mogelijk om hier herkomst van de vis te veranderen. Maar het voordeel daarvan, voor de leugenaar, zie ik niet direct.
De Europese Unie heeft herkomstbenaming op vis verplicht gesteld. Dolkomisch. Haring bijvoorbeeld, is gevangen in het Noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan.
Pak de atlas en probeer te schatten hoe groot dat deel van de oceaan is. Nou, dan weet je waar de vis vandaan komt. Zoveel is zeker, niet uit de Indische Oceaan.
In moderne visserijlanden weten ze al voor de vis is aangeland, exact, binnen de vierkante kilometer, waar hij gevangen is. Maar onderweg naar de winkel en de markt gaat die kennis verloren.
Als het aan mij ligt, laat dan voor de herkenbaarheid tenminste de kop aan de vis zitten, zoals bij de (vis van de) visboer, in de meeste Franse supermarkten, en op de foto bij dit artikel. Hang ter illustratie fraaie leerzame posters bij de vis waarom de meest bekende soorten met hun toepassingen. Wen de kinderen eraan dat vis niet altijd vierkant en gepaneerd is. De kop kan desgewenst voor de visbouillon worden gebruikt, en anders lust de kat hem wel.
Herkomstfraude en misleiding zal altijd wel blijven bestaan.
"Surimi is een volwaardig visproduct"
Ingrediënten: water, surimi 35% (visvlees, stabilisatoren: sorbitol, polyfosfaten), zetmeel (bevat gluten), eiwit, koolzaadolie, aroma (bevat schaaldieren), zout, suiker, smaakversterkers: mononatriumglutamaat, dinatrium-5-ribonucleotise, ei, kleurstoffen, karmijn, paprika extract.
Wat betekent volwaardig? (gelukkig staat de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid er niet bij)