De wereld produceert naar schatting jaarlijks 1,4 miljard ton afval. Tien procent daarvan, 140 miljoen ton, bestaat uit plastic. Dat belandt uiteindelijk voor een groot deel in de oceanen.

Het begrip 'plastic soep' als aanduiding van het probleem dat daardoor is ontstaan is inmiddels gemeengoed. Overal worden vogels en vissen gevonden met plastic in hun maag. Minder bekend zijn de berichten over kleinere zeedieren die microplastics bevatten, zoals bijvoorbeeld mosselen. Een nieuw woord maakt zijn entree. Er zou sprake zijn van een nieuw ecosysteem, de plastisfeer.
De gevolgen hiervan voor de voedselketen en de mens zijn grotendeels nog onbekend.

Allemaal vraagtekens
Environmental Health Perspectives geeft een overzicht van de laatste ontwikkelingen. Het effect van plastic in zee stelt ons in feite voor een heleboel vraagtekens. We weten nog maar heel weinig van de manier waarop microplastics ontstaan, zich verspreiden, hoe ze zich gedragen in verschillende organismen en voor welke vervuilingseffecten ze zorgen. Duidelijk is dat ze de voedselketen binnenkomen, maar we weten niet welke toxische stoffen daarbij meekomen of vrijkomen. Nog minder weten we van de gezondheidseffecten daarvan.

Celdood
Wetenschappers en overheden maken zich zorgen. Zijn oesters, garnalen en mosselen inmiddels al gevaarlijk? Volgens sommigen is dat niet zo. We krijgen immers meer microplastics binnen via verpakkingsafval. Ook kledingvezels bevatten veel microplastics en zelfs bier en honing blijken bronnen.

Ecotoxicoloog Heather Leslie van de VU in Amsterdam is van mening dat de microdeeltjes lichamelijke schade kunnen aanrichten, zoals celdood of beïnvloeding van de genexpressie. Ze kunnen dus de oorzaak zijn van misvormingen. Cara Kwiatkowski, uitvoerend directeur van The Endocrine Disruption Exchange stelt: "Zelfs de kleinste hoeveelheden kunnen je hormoonhuishouding verstoren."

Betere regelgeving, betere plastics, of allebei
Ook al zijn er momenteel meer vragen dan antwoorden, de zorgen zijn dusdanig dat de boel niet op zijn beloop kan worden gelaten. Over 'de' oplossing lopen de meningen nog uiteen. Volgens Richard Thompson, mariene wetenschapper aan de Universiteit van Plymouth, moeten nieuwe wetten voor afvalverwerking en recycling worden opgesteld om op de juiste manier aan voorzorg te kunnen doen. Anderen vinden dat er duurzamere plastics gemaakt moeten worden omdat de mens nooit tegen alle blootstelling beschermd kan worden. Verstandiger zou dan ook zijn om veiligere, natuurlijk afbreekbare stoffen te gebruiken.
Tegen een combinatie van beide oplossingen tegelijk is vanuit een verstandig toegepast voorzorgsbeleid natuurlijk ook weinig in te brengen.

Fotocredits: Mosselen, Smabs Sputzer
Dit artikel afdrukken