Is wijn gezond? Met de feestdagen voor de deur, stortte TrosRadar zich op die vraag. Dokter Frank ergerde zich aan het weinig feitelijke gehalte van het programma.
Tros Radar vroeg verschillende deskundigen of wijn gezond is. Ik raakte de draad volledig kwijt in hun argumentaties. Wat wil de omroep met zulke programma’s?
Katan: niet zuiver in argumentatie
Volgens de Amsterdamse voedingsprofessor Katan is ieder glaasje met alcohol er een teveel als het gaat om de kans op kanker. Hij gelooft niet in het beschermende effect van alcohol op hart- en vaatziekten. Dit laatste ondersteunde hij met de suggestie dat het gesponsord onderzoek betrof en dat de resultaten dus zijn gemanipuleerd in het voordeel van de sponsor, te weten de alcohol producerende industrie. Hoewel ik niet zo’n complotdenker ben, is het voor medicijnonderzoek overtuigend aangetoond dat gesponsorde onderzoeken vaker een gunstige boodschap verkondigen. Daar zou Katan dus een punt kunnen hebben.
Katan beweert vervolgens dat mensen die wijn drinken, slanker, sportiever en gezonder zijn. Het zou dus niet de wijn, maar hun socio-economische status zijn die bepaalt of ze lang en gezond leven. Dat is niet onaannemelijk, maar ik kan met evenveel autoriteit beweren dat de meeste alcoholisten arm en dik zijn. Dat ze niet sporten en veel roken en daarom korter leven. Het komt dus niet door de alcohol maar door hun leefstijl. Zo kun je met onzekerheden leuk de professor of de dokter uithangen, maar met oorzaak en gevolg heeft het niets te maken.
Katan is niet zuiver in zijn argumentatie. Hij vergat - heel sluw - erbij te vertellen dat de bewijskracht dat alcohol kanker veroorzaakt van hetzelfde zwakke wetenschappelijke niveau is als de bewijskracht dat wijn helpt bij de preventie van hart- en vaatziekten. Het gaat namelijk om epidemiologisch onderzoek; dat toont uitsluitend verbanden en laat geen causale relaties zien. Overigens worden in het ene onderzoek alle alcoholische dranken bedoeld en gaat het andere exclusief over wijn. Zo kun je van alles door elkaar husselen en van je mening wetenschap maken.
Hamersma: een liefhebber
Radars voorstander van wijn blijkt Harold Hamersma. Hij is wijnliefhebber, auteur van vele boeken wijn en blijkt ook een expert op het gebied van de gezondheidsaspecten van alcohol. Hij citeert met gemak vele grootschalige onderzoeken die de gezondheidseffecten van alcohol bejubelen. Als klap op de vuurpijl beweert hij dat alcoholdrinkers 4,7 jaar langer leven dan geheelonthouders. Dat doet mij denken aan Kris Verburgh, de schrijver van de bestseller de Voedselzandloper. Ook Verburg beweert met stapels wetenschappelijk onderzoek in zijn hand dat bessen en noten je bijna vrijwaren van hartinfarcten en weet daarbij precies aan te geven hoeveel jaren en maanden je daarmee wint. Wat beide auteurs doen wordt ‘cherry picking’ genoemd. Je zet alle gunstige onderzoeken (en dat zijn er heel wat) op een rijtje en wat niet in je straatje past laat je weg, zo ga je er vanzelf in geloven. Zo creëren liefhebbers hun excuus om er lekker nog eentje extra te nemen.
De Italiaanse professor: tegen hip
De derde deskundige van Radar is de Italiaanse professor Fogliani uit Wageningen. Deze biochemicus en levensmiddelentechnoloog veegde de vloer aan met resveratrol. Dat is een hip antioxidant dat onder andere in rode wijn voorkomt. Het stofje heeft een enorme wetenschappelijke onderbouwing en zou beschermen tegen hart- en vaatziekten. Helaas, de bewijzen gelden voornamelijk voor muizen. De professor heeft gelijk. Ik heb namelijk nog nooit een patiënt zien genezen van een hartinfarct, kanker of zelfs maar van een snotneus door resveratrol.
Koketteren maar niet informeren
Maar nergens ging het over de feiten. Geen woord over de nare geweldsdelicten en verkeersdoden als gevolg van alcohol. Al evenmin over het feit dat het ontwikkelende puberbrein aantoonbaar lijdt door alcoholgebruik. Nog minder over de zin die alcohol (wijn) je geeft in nog een extra paar hapjes en trekje aan een sigaret. Maar geen woord daarover in Radar. Waarom niet?
Op basis van de beste beschikbare informatie moet de Gezondheidsraad binnenkort een oordeel vellen over de gezondheid van wijn. Ik voorspel alvast wat die gaat zeggen. Alle indirecte gegevens wijzen erop dat alcohol hoogstwaarschijnlijk bijdraagt aan het ontstaan van kanker en dat een matig alcoholgebruik (maximaal 2 glazen voor mannen) mogelijk gunstig is bij de preventie van hart- en vaatziekten, maar dat dat geen reden of excuus mag zijn om alcohol (wijn) te gaan gebruiken. Dat is namelijk wat we weten. De rest is koketteren met scheef neergezette kennis.
Twee professoren maakten vermaak rond meningen van een programma dat zegt dat het bedoeld is om kritische mensen te informeren. De liefhebber beleed zijn blind makende liefde. De kritische redactie liet het allemaal over zichzelf en het publiek heenkomen. Hamersma nam er vast nog een lekker glas rode wijn op en Katan een kopje thee. Allebei met antioxidanten natuurlijk.
En ik moet toegeven: ik ben er ook dol op, de dag beginnen met een kopje thee en eindigen met een glas wijn. Maar met mate!
Frank van Berkum publiceerde onlangs Het hongerige brein, een boek over obesitas als gevolg van omgevingsfactoren.
Dit artikel afdrukken
Katan: niet zuiver in argumentatie
Volgens de Amsterdamse voedingsprofessor Katan is ieder glaasje met alcohol er een teveel als het gaat om de kans op kanker. Hij gelooft niet in het beschermende effect van alcohol op hart- en vaatziekten. Dit laatste ondersteunde hij met de suggestie dat het gesponsord onderzoek betrof en dat de resultaten dus zijn gemanipuleerd in het voordeel van de sponsor, te weten de alcohol producerende industrie. Hoewel ik niet zo’n complotdenker ben, is het voor medicijnonderzoek overtuigend aangetoond dat gesponsorde onderzoeken vaker een gunstige boodschap verkondigen. Daar zou Katan dus een punt kunnen hebben.
Katan beweert vervolgens dat mensen die wijn drinken, slanker, sportiever en gezonder zijn. Het zou dus niet de wijn, maar hun socio-economische status zijn die bepaalt of ze lang en gezond leven. Dat is niet onaannemelijk, maar ik kan met evenveel autoriteit beweren dat de meeste alcoholisten arm en dik zijn. Dat ze niet sporten en veel roken en daarom korter leven. Het komt dus niet door de alcohol maar door hun leefstijl. Zo kun je met onzekerheden leuk de professor of de dokter uithangen, maar met oorzaak en gevolg heeft het niets te maken.
Katan is niet zuiver in zijn argumentatie. Hij vergat - heel sluw - erbij te vertellen dat de bewijskracht dat alcohol kanker veroorzaakt van hetzelfde zwakke wetenschappelijke niveau is als de bewijskracht dat wijn helpt bij de preventie van hart- en vaatziekten. Het gaat namelijk om epidemiologisch onderzoek; dat toont uitsluitend verbanden en laat geen causale relaties zien. Overigens worden in het ene onderzoek alle alcoholische dranken bedoeld en gaat het andere exclusief over wijn. Zo kun je van alles door elkaar husselen en van je mening wetenschap maken.
Hamersma: een liefhebber
Radars voorstander van wijn blijkt Harold Hamersma. Hij is wijnliefhebber, auteur van vele boeken wijn en blijkt ook een expert op het gebied van de gezondheidsaspecten van alcohol. Hij citeert met gemak vele grootschalige onderzoeken die de gezondheidseffecten van alcohol bejubelen. Als klap op de vuurpijl beweert hij dat alcoholdrinkers 4,7 jaar langer leven dan geheelonthouders. Dat doet mij denken aan Kris Verburgh, de schrijver van de bestseller de Voedselzandloper. Ook Verburg beweert met stapels wetenschappelijk onderzoek in zijn hand dat bessen en noten je bijna vrijwaren van hartinfarcten en weet daarbij precies aan te geven hoeveel jaren en maanden je daarmee wint. Wat beide auteurs doen wordt ‘cherry picking’ genoemd. Je zet alle gunstige onderzoeken (en dat zijn er heel wat) op een rijtje en wat niet in je straatje past laat je weg, zo ga je er vanzelf in geloven. Zo creëren liefhebbers hun excuus om er lekker nog eentje extra te nemen.
De Italiaanse professor: tegen hip
De derde deskundige van Radar is de Italiaanse professor Fogliani uit Wageningen. Deze biochemicus en levensmiddelentechnoloog veegde de vloer aan met resveratrol. Dat is een hip antioxidant dat onder andere in rode wijn voorkomt. Het stofje heeft een enorme wetenschappelijke onderbouwing en zou beschermen tegen hart- en vaatziekten. Helaas, de bewijzen gelden voornamelijk voor muizen. De professor heeft gelijk. Ik heb namelijk nog nooit een patiënt zien genezen van een hartinfarct, kanker of zelfs maar van een snotneus door resveratrol.
Koketteren maar niet informeren
Maar nergens ging het over de feiten. Geen woord over de nare geweldsdelicten en verkeersdoden als gevolg van alcohol. Al evenmin over het feit dat het ontwikkelende puberbrein aantoonbaar lijdt door alcoholgebruik. Nog minder over de zin die alcohol (wijn) je geeft in nog een extra paar hapjes en trekje aan een sigaret. Maar geen woord daarover in Radar. Waarom niet?
Op basis van de beste beschikbare informatie moet de Gezondheidsraad binnenkort een oordeel vellen over de gezondheid van wijn. Ik voorspel alvast wat die gaat zeggen. Alle indirecte gegevens wijzen erop dat alcohol hoogstwaarschijnlijk bijdraagt aan het ontstaan van kanker en dat een matig alcoholgebruik (maximaal 2 glazen voor mannen) mogelijk gunstig is bij de preventie van hart- en vaatziekten, maar dat dat geen reden of excuus mag zijn om alcohol (wijn) te gaan gebruiken. Dat is namelijk wat we weten. De rest is koketteren met scheef neergezette kennis.
Twee professoren maakten vermaak rond meningen van een programma dat zegt dat het bedoeld is om kritische mensen te informeren. De liefhebber beleed zijn blind makende liefde. De kritische redactie liet het allemaal over zichzelf en het publiek heenkomen. Hamersma nam er vast nog een lekker glas rode wijn op en Katan een kopje thee. Allebei met antioxidanten natuurlijk.
En ik moet toegeven: ik ben er ook dol op, de dag beginnen met een kopje thee en eindigen met een glas wijn. Maar met mate!
Frank van Berkum publiceerde onlangs Het hongerige brein, een boek over obesitas als gevolg van omgevingsfactoren.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ik heb een tijdje gewerkt aan een Januskop-boek over alcohol. In de ene helft zou ik de nadelen beschrijven, in de andere de voordelen. Of althans: de opties om gezond te blijven ondanks geregeld alcoholgebruik. Ik heb mijn research gestaakt omdat uit meer en meer onderzoek duidelijk wordt dat alcohol nooit gezond is. Het helpt niet tegen hart- en vaatziekten, niet als bloedverdunner en niet als antioxidant. Resveratrol is een fantastisch goedje, maar (zoals ik ook in mijn boek Eetsprookjes schrijf), je moet een anker rode wijn per dag drinken om er voordeel van te hebben.
De meeste onderzoeken die een gunstig resultaat van alcoholconsumptie laten zien, zijn afkomstig van instituten die dicht bij wijnbouwgebieden liggen. Dit bedoel ik uiteraard dichterlijk. Het epidemiologische onderzoek legt verbanden die niets betekenen, zoals Van Berkum terecht zegt.
De positieve resultaten worden traditioneel beschreven als een J-curve, een grafiek van metingen die te zien zijn bij het effect van stofjes in het lichaam. Helemaal niets is niet goed, een beetje is optimaal, en teveel is slecht. Dit zou voor alcohol ook gelden. Maar het klopt niet. Alcohol is altijd giftig, ook in kleine hoeveelheden. Het gaat linea recta naar de lever, waar het afgebroken wordt, zoals elke gifstof die het lichaam binnenkomt.
Dat Harold Hamersma met bewijzen ten faveure van wijn op de proppen komt, hoeft niemand te verbazen. Harold is een charmante vent, maar een ongelofelijke kletsmajoor. Hij verdient flink aan de wonderlijke behoefte van vele middelbare mannen om hun alcoholisme te vermommen als wijnhobby. Nogal doorzichtig en kinderachtig.
Een Zweeds onderzoek, dat gepubliceerd werd in oktober van dit jaar, oppert dat een klein deel van de mensheid een genvariant heeft waardoor matig alcoholgebruik gunstig voor het hart zou zijn. Maar hoe het precies werkt voor deze 'lucky 15%' is onbekend.
Foodlog bracht dit jaar(2014) inderdaad meermalen artikelen onder de aandacht waarin zou zijn aangetoond dat alcohol geen enkel positief en zelfs eerder een aanwijsbaar negatief effect heeft. Ook rode wijn moest er dit jaar op basis van een langjarig onderzoek in de Chianti aan geloven. Toch zei Robert Hoenselaar (die nu eenmaal altijd dicht bij de cijfers van onderzoeken blijft) dat op basis van Hill's criteria gezegd kan worden dat er redelijke aanwijzingen zijn dat alcohol een beschermend effect heeft.
Dus Huib: misschien moet je je boek toch nog afmaken. Misschien ontdekken we dat in deze draad. Mening en feit lopen gemakkelijk door elkaar, zoals Frank met het bovenstaande probeert duidelijk te maken - hoe weinig hip en zelfs middelbaar conservatief zijn oordeel ook mag klinken.
Dick, het klopt niet wat jij zegt over Hoenselaars bijdrage aan die draad en het klopt ook niet wat Hoenselaar daar zegt. Het onderzoek waarnaar hij verwijst gaat niet over alcoholgebruik. Nogmaals: 'Ik heb mijn research gestaakt omdat uit meer en meer onderzoek duidelijk wordt dat alcohol nooit gezond is.' Ik heb het Zweedse onderzoek genoemd omdat het een uitzondering is, gebaseerd op nieuwe wetenschap.
Was jij ook niet een wijnhobbyist?
Huib, ik zal Robert vragen hier zichzelf uit te komen leggen. Dat is beter dan dat ik het doe. En nou en of, ik drink graag een glas wijn. En helaas meer dan de twee die ik van dokter Frank mag.
Naar wat ik hier afgelopen jaar las, geloof (!) ik - net als Katan - dat alcohol net als alle gif door ons verdragen wordt, maar verder een slecht idee is - al helemaal als we de remmen losgooien. Zelfs die 2 glazen zijn wat mij betreft al teveel. Of het waar is, weet ik niet.
De Britse wetenschapsjournalist Tony Edwards schreef er al een boek over: "The Good News About Booze".
Ik ben nog niet verder dan de inhoudsopgave dus weet niet of het hout snijdt wat hij beweert.