EenVandaag ging gisteravond op zoek naar verklaringen voor de uitbraak van vogelgriep. Dat deden de makers van de actualiteitenrubriek naar aanleiding van het door het ministerie van EZ geïntensiveerde onderzoek naar wilde watervogels. Met name zwanen en eenden lijken de hoofdverdachten die schuldig moeten worden bevonden.

De EenVandaag-reporters ontdekten dat we nog steeds niets weten:

sitestat



Hygiëne en vogelpoepjes
Een Engelse onderzoeker zei gisteren al dat onderzoek naar wilde vogels boeiend en nuttig is, maar geen praktische oplossing voor het probleem gaat brengen. Er is alleen maar terreinwinst te boeken door betere hygiëne. Kennelijk komt er immers een besmetting de stallen in die er helemaal niet in zou moeten komen, ongeacht wat voor ziekten er buiten rondgieren. Dat kan komen door vogelpoepjes die vanaf het erf mee de stal inkomen. Maar daar letten de boeren inmiddels wel op. Ze hoorden onmiddellijk het signaal dat staatssecretaris Dijksma direct na Hekendorp in een brief aan de Tweede Kamer afgaf: boeren moeten de naleving van de hygiëne op hun bedrijven aanscherpen zodat er niets aan schoenen, kleding, handen, hoofd of haar mee naar binnen kan komen.

Stiekeme strijd
De onzekerheid regeert. Dat leidt tot stiekeme strijd en moddergooien. Gert-Jan Oplaat van de Nederlandse Pluimvee Vakbond toonde zich ontevreden met de buiten gehouden kippen in Nederland. Hij zei het nog net niet, maar impliceerde het wel: die zou je maar beter kunnen verbieden omdat ze ook voor de vogelgriep zorgen. Dat is onzin, want die werden nou juist niet ziek. Dat zouden ze van H5N8 met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid wel zijn geworden zijn als ze ermee aangestoken waren. Of buiten gehouden kippen bij toeval niet ziek zijn geworden weet niemand. Slechts een fractie van de 100 miljoen kippen in Nederland wordt buiten gehouden. Bovendien worden buiten gehouden kippen doorgaans niet in de buurt van waterrijk gebied met watervogels - die de griep lijken te verspreiden - gehouden vanwege de risico's. Wel duidelijk is dat alleen gesloten bedrijven getroffen zijn.
Ik sprak over de uithaal van Oplaat met Willem Remijnse van de Biologische Pluimveehoudersvereniging. Zijn achterban houdt de kippen buiten, al moeten ze nu binnen blijven. Hij toont zich "teleurgesteld en geschrokken" over de uitspraken van Oplaat die "iedere grond en onderbouwing missen". Veel meer wil hij er in de pers niet over kwijt om "de fout die Oplaat maakt niet ook zelf nog eens te maken".

In ieder geval geven de feiten Remijnse gelijk. Juist de buiten gehouden dieren zijn niet getroffen. Voor deze griep kunnen buiten gehouden dieren niet aansprakelijk worden gesteld, omdat ze dan zelf ziek zouden zijn geworden. Dat is bewijsbaar niet het geval. Waar het euvel dan wel vandaan komt? Remijnse zegt: "alles is op dit moment speculatie. We weten het niet. Reken maar dat ik er veel over na heb gedacht de laatste week en er met veel collega's over heb gesproken."

Muizen?
Een aantal pluimveehouders noemt muizen als oorzaak. Door de zachte winter en het relatief droge jaar zijn er op vele plekken in Nederland tot 300% meer dan gebruikelijk. Wiebren van Stralen van LTO Nederland die onlangs twitte over de muizenschade in het Noorden van het land, schat hun aantal op 'enkele miljarden' alleen al in het Noorden. Daar komt ook nog eens bij dat het warme en wat vochtige najaar ervoor heeft gezorgd dat vogels langer in ons land vertoefden in een voor ziektevorming en -verspreiding gunstig klimaat.

En muizen? Die genieten van de graanvoorraden van de kippenboeren. Zelfs de dichtste en modernste stal houdt die kleine en snelle rakkers niet buiten. Daarom zouden weleens niet de poepjes aan een boerenschoen, maar de vele honderden en vaak zelfs duizenden - en wellicht nu nog veel meer - muizen per bedrijf de verspreiders van de ziekte kunnen zijn.

Of we dat dan wél zeker weten? Nee. Niemand weet het. Het zou kunnen en is geen onlogische verklaring, verzekerde mij gisteren een aantal kippenhouders. Muizen, en zeker een heleboel, lopen heel wat paadjes af en vormen dus een aanmerkelijk groter insleeprisico dan mensen. "Het geeft in ieder geval geen pas om de buitenkippen de schuld van deze vogelgriep te geven", zegt Remijnse. "Ik zou muizen als onderdeel van het probleem in ieder geval zeker niet durven uitsluiten", zegt Van Stralen.

Enten?
Als we er niet achter komen wat er aan de hand is, en als het misschien wel een samenloop van omstandigheden is - muizen, droog jaar, nat en warm najaar, veel vogels die hier langer zijn én een sporadische import van dat ene poepje van die ene gevonden wintertaling met H5N8 - de enige tot zover gevonden 'dader' - hoe moet het dan verder?
Moeten we niet toch maar eens goed kijken hoe vogels vanuit gebieden waar ziekten heersen over de wereld migreren en steeds als een razende voor aangepaste entstoffen gaan zorgen om de anders onvermijdelijk ooit weer optredende ruimingsbeelden zoveel mogelijk te voorkomen? "Ja", zegt Remijnse, "misschien moeten we het daar toch maar weer eens goed over hebben. Dat willen we in Nederland alleen niet zo graag omdat het ongunstig is voor onze exportpositie. Maar dit soort taferelen is al evenmin te tolereren. Als je middelen ter beschikking waarmee je die kunt voorkomen, dan moet je er op z'n minst goed over nadenken wat je het recht geeft om ze niet te gebruiken. Hoe wil je het immers de maatschappij uitleggen dat je niet hebt gedaan wat je wél kon doen?"

NB: Staatsscretaris Dijksma liet gisteren weten enten niet als een oplossing te zien. Ze wijst erop dat een gecreëerde corridor de commerciële belangen van de slachtkuikenindustrie op dit moment voldoende veilig stelt; daarbij gaf ze aan geen beelden te willen van de ruimingen omdat die op zichzelf "al pijnlijk genoeg zijn". In België werd op hetzelfde moment juist gepleit voor enting van hobbydieren om dierwelzijnsredenen.

Fotocredits: mieces to pieces, the sea the sea
Dit artikel afdrukken