Ik was één van de lucky few die mee mochten naar de College Tour met Bill Gates. Zijn werk voor de Gates Foundation is absoluut inspirerend en ik ben ervan overtuigd dat hij het beste op heeft met de wereld. Toch liep ik met een bang hart de zaal uit. Bill's visie op duurzaamheid en ontwikkeling zijn naar mijn mening op z'n best conservatief en op z'n slechtst ronduit gevaarlijk.

Meer, meer, meer
Technologie, innovatie en efficiëntie zijn de ultieme oplossingen om de wereld duurzaam te maken, vertelde hij. Met technologie kunnen we de wereld voeden, meer en goedkopere energie opwekken. Het antwoord is meer economie en handel, meer productie en welvaart, meer en slimmere computers die zich op meer manieren in ons leven gaan manifesteren en dat zullen controleren.

Efficiency en innovatie leiden niet tot duurzaamheid
Deze techno-utopische visie druist in tegen wat we als Wageningse wetenschappers al lang weten: onze ecologische footprint moet krimpen. Groei correleert sterk met degradatie van ecosystemen. Efficiency moet daarom een tegenwicht krijgen in de vorm van veerkracht om self-organized criticality te voorkomen. Welvaart is niet hetzelfde als welzijn en oneindige groei op een eindige planeet is fysiek onmogelijk aangezien geen enkel proces 100% efficiënt kan zijn. Historisch gezien is er bovendien geen enkel voorbeeld te noemen van een maatschappij waarin efficiëntie en innovatie tot duurzaamheid leidde. Op Paaseiland was men vast erg efficiënt en innovatief in het gebruiken van alle stukken van de bomen die men omkapte. Een afname in energie-doorvoer, maatschappelijke complexiteit en/of een afname van de omvang van de bevolking is noodzakelijk om binnen ecologische limieten te blijven.

Onbegrip voor het kantelpunt
Bill ziet in zijn werk dagelijks ziet hoe in Afrika de ecosysteemdiensten het massaal af laten weten om een leefbare omgeving te bieden aan haar inwoners. Ik snap niet dat hij niet inziet dat economie een sub-systeem is van de ecologie. Zijn onbegrip voor het kantelpunt waarop we ons begeven kwam goed naar boven toen de werken van Thomas Piketty en Naomi Klein ter sprake kwamen. Hij ziet de ontwrichtende kracht van groei niet en mist daarom de ecologische en sociale uitbuiting die daarmee samenhangen.

Accepteer de consequenties van radicale verandering
Ik had gehoopt dat Bill hierin verder zou zijn en voor een duurzame, inclusieve, democratische en binnen ecologische limieten opererende samenleving zou pleiten. Hij zegt dat een mensenleven overal evenveel waard zou moeten zijn en ik steun hem van harte in het waarmaken van dat voornemen. Maar ik zou hem willen vragen: accepteer alsjeblieft de ecologische, sociale en economische consequenties van de radicale verandering die bij zo'n nastrevenswaardig statement horen.

Erik-Jan van Oosten is onlangs afgestudeerd als landschapsarchitect. Hij was een van 1600 studenten die bij de opnames van College Tour waren en Bill Gates mochten interviewen. Hij werk nu aan een dissertatie. Bovenstaand stuk verscheen in een licht afwijkende versie op Resource. De uitzending met Bill Gates is te zien via Uitzending Gemist.

Fotocredits: Bill Gates, still, NTR
Dit artikel afdrukken