Hij mocht mee naar College Tour met Bill Gates. De nog jonge Wageningse wetenschapper Erik-Jan van Oosten schrok van het technisch utopisme dat hij ervoer en schreef er spontaan een stuk over.
Ik was één van de lucky few die mee mochten naar de College Tour met Bill Gates. Zijn werk voor de Gates Foundation is absoluut inspirerend en ik ben ervan overtuigd dat hij het beste op heeft met de wereld. Toch liep ik met een bang hart de zaal uit. Bill's visie op duurzaamheid en ontwikkeling zijn naar mijn mening op z'n best conservatief en op z'n slechtst ronduit gevaarlijk.
Meer, meer, meer
Technologie, innovatie en efficiëntie zijn de ultieme oplossingen om de wereld duurzaam te maken, vertelde hij. Met technologie kunnen we de wereld voeden, meer en goedkopere energie opwekken. Het antwoord is meer economie en handel, meer productie en welvaart, meer en slimmere computers die zich op meer manieren in ons leven gaan manifesteren en dat zullen controleren.
Efficiency en innovatie leiden niet tot duurzaamheid
Deze techno-utopische visie druist in tegen wat we als Wageningse wetenschappers al lang weten: onze ecologische footprint moet krimpen. Groei correleert sterk met degradatie van ecosystemen. Efficiency moet daarom een tegenwicht krijgen in de vorm van veerkracht om self-organized criticality te voorkomen. Welvaart is niet hetzelfde als welzijn en oneindige groei op een eindige planeet is fysiek onmogelijk aangezien geen enkel proces 100% efficiënt kan zijn. Historisch gezien is er bovendien geen enkel voorbeeld te noemen van een maatschappij waarin efficiëntie en innovatie tot duurzaamheid leidde. Op Paaseiland was men vast erg efficiënt en innovatief in het gebruiken van alle stukken van de bomen die men omkapte. Een afname in energie-doorvoer, maatschappelijke complexiteit en/of een afname van de omvang van de bevolking is noodzakelijk om binnen ecologische limieten te blijven.
Onbegrip voor het kantelpunt
Bill ziet in zijn werk dagelijks ziet hoe in Afrika de ecosysteemdiensten het massaal af laten weten om een leefbare omgeving te bieden aan haar inwoners. Ik snap niet dat hij niet inziet dat economie een sub-systeem is van de ecologie. Zijn onbegrip voor het kantelpunt waarop we ons begeven kwam goed naar boven toen de werken van Thomas Piketty en Naomi Klein ter sprake kwamen. Hij ziet de ontwrichtende kracht van groei niet en mist daarom de ecologische en sociale uitbuiting die daarmee samenhangen.
Accepteer de consequenties van radicale verandering
Ik had gehoopt dat Bill hierin verder zou zijn en voor een duurzame, inclusieve, democratische en binnen ecologische limieten opererende samenleving zou pleiten. Hij zegt dat een mensenleven overal evenveel waard zou moeten zijn en ik steun hem van harte in het waarmaken van dat voornemen. Maar ik zou hem willen vragen: accepteer alsjeblieft de ecologische, sociale en economische consequenties van de radicale verandering die bij zo'n nastrevenswaardig statement horen.
Erik-Jan van Oosten is onlangs afgestudeerd als landschapsarchitect. Hij was een van 1600 studenten die bij de opnames van College Tour waren en Bill Gates mochten interviewen. Hij werk nu aan een dissertatie. Bovenstaand stuk verscheen in een licht afwijkende versie op Resource. De uitzending met Bill Gates is te zien via Uitzending Gemist.
Fotocredits: Bill Gates, still, NTR
Dit artikel afdrukken
Meer, meer, meer
Technologie, innovatie en efficiëntie zijn de ultieme oplossingen om de wereld duurzaam te maken, vertelde hij. Met technologie kunnen we de wereld voeden, meer en goedkopere energie opwekken. Het antwoord is meer economie en handel, meer productie en welvaart, meer en slimmere computers die zich op meer manieren in ons leven gaan manifesteren en dat zullen controleren.
Efficiency en innovatie leiden niet tot duurzaamheid
Deze techno-utopische visie druist in tegen wat we als Wageningse wetenschappers al lang weten: onze ecologische footprint moet krimpen. Groei correleert sterk met degradatie van ecosystemen. Efficiency moet daarom een tegenwicht krijgen in de vorm van veerkracht om self-organized criticality te voorkomen. Welvaart is niet hetzelfde als welzijn en oneindige groei op een eindige planeet is fysiek onmogelijk aangezien geen enkel proces 100% efficiënt kan zijn. Historisch gezien is er bovendien geen enkel voorbeeld te noemen van een maatschappij waarin efficiëntie en innovatie tot duurzaamheid leidde. Op Paaseiland was men vast erg efficiënt en innovatief in het gebruiken van alle stukken van de bomen die men omkapte. Een afname in energie-doorvoer, maatschappelijke complexiteit en/of een afname van de omvang van de bevolking is noodzakelijk om binnen ecologische limieten te blijven.
Onbegrip voor het kantelpunt
Bill ziet in zijn werk dagelijks ziet hoe in Afrika de ecosysteemdiensten het massaal af laten weten om een leefbare omgeving te bieden aan haar inwoners. Ik snap niet dat hij niet inziet dat economie een sub-systeem is van de ecologie. Zijn onbegrip voor het kantelpunt waarop we ons begeven kwam goed naar boven toen de werken van Thomas Piketty en Naomi Klein ter sprake kwamen. Hij ziet de ontwrichtende kracht van groei niet en mist daarom de ecologische en sociale uitbuiting die daarmee samenhangen.
Accepteer de consequenties van radicale verandering
Ik had gehoopt dat Bill hierin verder zou zijn en voor een duurzame, inclusieve, democratische en binnen ecologische limieten opererende samenleving zou pleiten. Hij zegt dat een mensenleven overal evenveel waard zou moeten zijn en ik steun hem van harte in het waarmaken van dat voornemen. Maar ik zou hem willen vragen: accepteer alsjeblieft de ecologische, sociale en economische consequenties van de radicale verandering die bij zo'n nastrevenswaardig statement horen.
Erik-Jan van Oosten is onlangs afgestudeerd als landschapsarchitect. Hij was een van 1600 studenten die bij de opnames van College Tour waren en Bill Gates mochten interviewen. Hij werk nu aan een dissertatie. Bovenstaand stuk verscheen in een licht afwijkende versie op Resource. De uitzending met Bill Gates is te zien via Uitzending Gemist.
Fotocredits: Bill Gates, still, NTR
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Efficiency, dan heeft Gates Jacques Ellul nog niet gelezen. En inderdaad vind je op zijn boekenlijst wel mensen als V. Smil maar niet het hele scala aan andere auteurs die nodig is om op dit gebied een beter beeld van verleden, heden en de toekomst te krijgen. Wanneer het over Afrika gaat moet hij misschien eens te rade gaan bij onze eigen Henk Breman. Breman kan hem misschien uit de doeken doen hoe agrosystemen daar (niet (goed)) functioneren.
Ook zie ik niet het werk van John Ralston Saul, die toch heel wat vroeger (jaren 90 al) de problematiek die Piketty en Klein nu gefragmenteerd bespreken, toen al veel grondiger aan de orde stelde. (Waarom bleef het toch zo stil en schrijft een renegade van die mislukte politiek nu nog steeds in de Vk?) En waar blijven Charles Hall, Joseph Tainter en Tad Patzek?
De landbouwproblematiek is met techniek niet meer op te lossen lijkt mij. "Towns are doomed" zij ik tegen het Zuid-Afrikaanse evenbeeld van mevr. Minesma (Urgenda) Eve Annecke toen ze in Rotterdam op een PBL bijeenkomst aanwezig was. Hier is steeds dezelfde organic incrowd bezig elkaar dezelfde onzin toe te spelen.
Malthus had gelijk en ook weer niet, want Boserup kwam met "neccesity is the mother of invention" en ze had ook gelijk, voorlopig althans, immers zo kan ze na verloop van tijd in het span met Julian Simon of de adept Bjorn Lomborg. Uiteindelijk zullen we toch ook naar Charles Hall moeten luisteren en naar Tad Patzek.
De wetten van de Oostvaardersplassen blijven geldig, inderdaad de door ecologen zo veel besproken S-curve, maar vooral ook aandacht voor honger als DE regulerende factor in ecosystemen. Hier komt Boserup nogmaals om de hoek kijken. Met de nadruk op solving the Wheat Problem (William Crookes), eind 19e eeuw, vooral door de Haber/Bosch machines betekent dit slechts uitstel van de natuurlijke regulering. Hier lijkt Boserup een probleem te hebben . Bevolkingsgroei gaat niet meer gepaard met uitbreiding van het landbouwareaal. Slechts marginale uitbreiding van akkerland is mogelijk. In feite is de hoeveelheid akkerland pp afgenomen van 0,38 ha in 1970 tot 0,23 ha in 2000. Projectie 0,15 ha pp in 2050 (FAO) hectares per persoon tegen het jaar 2050 (FAO). Dat betekent de noodzaak tot intensivering!
Omdat haast iedereen in de stad gaat wonen (ontvolking in de vruchtbare mollisol, chernozem gebieden (of het nu de voormalige Sovjet-Unie is of de USA), steden als hotspots van nutriënten, MOETEN de nutriënten nu zeer verdund in water weer terug. (Het volume van de hoeveelheid afval is een factor 4, 5 keer groter dan wat eerst geoogst werd. Fosfaat 3% van de vaste fractie, denk even aan Hall) Voorlopig spoelt de zaak heel snel naar de zee.
Wie ziet daar snel verandering in komen?
Hear! Hear! Duim in de lucht voor Erik-Jan! Ik ben met hoge verwachtingen voor de buis gaan zitten, maar bleef teleurgesteld achter. Bill Gates is geen visionair gebleken. Hij is blijven steken in een gedateerd idealisme. Hij ontweek bij College Tour complexere discussies, hield het gesprek moedwillig oppervlakkig. Zijn missie was promotie voor de Foundation, zoveel was duidelijk.
En dat is jammer, want Bill heeft geld, macht en duidelijk een goed hart. Hij kan echt iets veranderen, meer dan alle politici van de wereld kunnen.
Gates valt niets te verwijten want hij is een amerikaan en een software giant, dus uit een bepaald soort hout gesneden dat onze wereld niet weinig vooruit heeft geholpen. Van een vos verwacht je ook niet dat hij zijn streken verliest. De fout ligt bij de FAO, de VN (en andere ontwikkelingsorganisaties?) om met deze man in zee te gaan in Afrikaanse dorpen. Goed gezien en beschreven door Erik-Jan, de Wageningse traditie van de aloude tropische (=oud-koloniale) richtingen, allemaal opgeheven begrijp ik, heeft dus toch een gezonde nasleep gehad, mooi zo! Geld maakt meer kapot dan je lief is. (of, beter: kan meer kapot maken). Ook goed dat een landschapsarchitect hier aan het woord is. Midden jaren '90 was er even sprake van om deze richting maar over te hevelen naar een andere universiteit, omdat het niets met landbouw en voedselproduktie te maken zou hebben (sowieso jammer dat wageningen zoveel techneuten, en zo weinig architect-achtige academici aflevert).
Ik heb de uitzending terdege bekeken voor we dit stuk plaatsten. Vaker zie ik de kloof tussen mensen die de post-WO II wereld in de eerste of tweede generatie hebben gebouwd en de huidige. Ik voelde die ook onder het gesprek. Gates kende Klein niet, zei hij. Of dat echt zo is, of niet is niet zo belangrijk. Belangrijker is de vraag: kan de generatie die snapt dat continuïteit van belang is voor ontwikkeling de sprong maken naar een leven dat daarmee breekt en komt in de sfeer waarvan Peter Sloterdijk zelf zegt dat het nagenoeg onmogelijk is. Hij schreef het boek Je moet je leven veranderen, maar geeft aan dat juist de welvarende massa's dat niet zullen accepteren. Daarom kunnen we alleen maar door.
Dat is een dilemma. Ik denk dat Gates het bespreken van dat pijnlijke dilemma vermeed. Ik denk ook dat we het daar juist wel over moeten hebben. Foodlog kan het agenderen en doet dat bij deze.
Goede observatie Erik-Jan, duimpje waard, maar dat kan (nog steeds) niet voor redactionele stukken op Foodlog.
Ik was afgelopen week aanwezig bij een manifestatie in de HAS over de toekomst van landbouw- en veeteelt en hoorde daar overwegend hetzelfde geluid. "Food goes digital" ging niet over het online verkopen van landbouwproducten, maar over geredigeerde radarbeelden van landbouwpercelen. En "Heeft de intensieve veehouderij nog toekomst?" ging niet over het gebruik van fosfor en fossiel, maar over de consument die diervriendelijkheid wil en daar niet voor wil betalen.
Kortom, niemand was daar met de essentie bezig die de toekomst in toenemende mate zal bepalen. Een studente deed nog een poging door te stellen dat het zuidelijk halfrond moet intensiveren op dezelfde wijze zoals wij dat hebben gedaan. Over de consequenties daarvan geen woord. Ze werd overstemd door de algemene consensus: Intensiever, efficiënter, groter, goedkoper, meer.
De dag werd afgesloten met een visie van Rabo op de ontwikkeling van landbouw en veeteelt op het zuidelijk halfrond. Kleine landbouw faciliteren en stimuleren is een optie. Het werpt barrières op voor kwaliteitszorg, logistiek, prijs enz. Maar het levert ook wat op; minder milieubelasting (misschien...), het behoud van kennis en vooral; demping van de volatiliteit en prijsrisico's.
Ik denk dat Rabo, net als Gates, zich bewust is van de noodzaak tot verandering. dat hij uit is op "promotie van zijn foundation" doet hem als filantroop te kort. Maar Dirk heeft gelijk, hij denkt vanuit bepaalde patronen, één daarvan is economische groei. Laat dat nu ook net zijn waar Rabo altijd van droomt.
En Erik-Jan, met "Wageningse wetenschappers" bedoel je waarschijnlijk "een deel van de Wageningse wetenschappers, want er zitten er nog heel wat die, net als op de HAS, geloven in dat economisch groeimodel met hogere efficiency.