Als we ouder worden, neemt ons reukvermogen af. Uit onderzoek blijkt dat verlies van reuk een vroege indicator kan zijn van een verhoogd overlijdensrisico binnen 5 jaar.

Onderzoekers van de Universiteit van Chicago namen in 2005-06 een eenvoudig geurtestje af bij 3005 deelnemers in het Amerikaanse National Social Life, Health and Aging Project (NSHAP). Aan dit onderzoek deden mensen tussen de 57 en 85 jaar oud mee. Ze moesten onder andere aan 5 verschillende geursticks ruiken, en dan steeds bepalen wat ze roken: pepermunt, vis, sinaasappel, roos en leer. Bij dit eerste deel van hun onderzoek bleek dat 78% van de proefpersonen een normaal reukvermogen had en alle of 4 van de 5 geuren konden thuisbrengen, 20% 'hyposmisch' was en bleef steken bij 2 of 3, en 3,5% 'anosmisch', met geen of eentje goed. Hoe ouder de proefpersonen, des te minder ze alle geuren nog konden ruiken: van de 57-jarigen was 64% nog 'normosmisch', terwijl dat bij de 85-jarigen nog maar 25% was.

Reukvermogen betere voorspeller overlijden dan kankerdiagnose
Na vijf jaar vond het tweede deel van het onderzoek plaats - nadat de onderzoekers eerst zorgvuldig waren nagegaan welke deelnemers nog in leven waren. Er waren er in de tussentijd 430 overleden, de resterende 2.565 deden opnieuw mee. De onderzoekers stelden vast dat van degenen die het slechtst konden ruiken in 2005-06, 39% was overleden. Van de proefpersonen met een licht reukverlies was 19% overleden, tegen 10% van de mensen met een normaal reukvermogen. Daarmee bleek het verlies van het reukvermogen een nog accuratere voorspeller van overlijden dan gediagnostiseerd worden met kanker, hartfalen of longziekten.

Stamcellen en directe blootstelling
Onderzoeksleider Jayant Pinto brengt in The Guardian twee hypotheses naar voren die zouden kunnen verklaren waarom het reukvermogen zo'n adequate voorspeller is. De ene heeft te maken met het feit dat het uiteinde van de reukzenuwen, waar de geurreceptoren zitten, het enige deel van het menselijk lichaam is dat voortdurend door stamcellen geregenereerd wordt. Als we ouder worden, neemt de activiteit van onze stamcellen af, en daarmee geleidelijk ook ons reukvermogen. Het grotendeels of helemaal verliezen van reukvermogen zou dan een indicatie kunnen zijn dat het lichaam een staat van verval bereikt waarin het niet meer in staat is zichzelf te repareren.
De andere hypothese is dat de reukzenuw het enige deel van ons zenuwstelsel is dat in direct contact staat met de buitenwereld. Daarmee kunnen ziekteverwekkers en giftige stoffen snel onze hersenen bereiken. Verlies van reukvermogen zou dan een vroege waarschuwing kunnen zijn van iets dat uiteindelijk tot overlijden kan leiden.

Snelle en simpele screening
De onderzoekers hebben niet vastgesteld waaraan de overleden proefpersonen waren dood gegaan, maar stellen dat dat wel waardevolle informatie kan opleveren. Als er in plaats van de nu gebruikte thuistesten een volledig klinisch onderzoek wordt afgenomen, zou wel eens kunnen blijken dat het verband nog sterker is dan nu gedacht. Ook kan dan vastgesteld worden of de nu gevonden resultaten eveneens van toepassing zijn op jongere mensen. Zoals het nu is, zouden ze in ieder geval al gebruikt kunnen worden als een eenvoudige screening om oudere mensen die een verhoogd risico lopen te identificeren.

Het onderzoek is verschenen in PLoS ONE.

Fotocredits: Simon James
Dit artikel afdrukken