Zo simpel lijkt het, maar niets is simpel als het om voeding gaat, dus dit ook niet.
'Hartproblemen door te weinig zout'
In de Amerikaanse media is ophef ontstaan naar aanleiding van drie nieuwe onderzoeken over zout in de voeding, een van Harvard en twee van het Canadese Population Health Research Institute, deze en deze.
De resultaten van deze omvangrijke epidemiologische onderzoeken, alle gepubliceerd in de gerespecteerde New England Journal of Medicine (NEJM), werden samengevat in een begeleidend redactioneel commentaar.
De conclusie luidde, en dat was ook meteen het nieuws, dat nu bewezen is dat ook te weinig zout hartproblemen kan opleveren. Bovendien blijkt dat de relatie tussen de hoogte van het zoutgebruik en de stijging van de bloeddruk niet voor iedereen dezelfde is en dat meer kalium in het eten de negatieve effecten van gewoon keukenzout compenseert.
‘Diëten met weinig zout kunnen ook een risico voor de gezondheid zijn (..). Onderzoeksresultaten zijn het jongste argument tegen de agressieve campagnes tegen te veel zout.’ Dat is (vrij vertaald) de kop van een artikel in The Wall Street Journal. Time heeft het in een kop over ‘Ernstige Zoutverwarring’.
Hoeveel zout moeten we eten? In ieder geval minder, was altijd de meest gehoorde opvatting en dat blijft overeind. Niet alleen wetenschappers zeggen dat, ook onze moeders. In Nederlandse huishoudens is het een goed gebruik om te waarschuwen tegen te veel zout op het eten. Bovendien krijgt degene die naar de strooier grijpt van de kok te horen: ‘Je hebt niet eens geproefd!’
Culturele waarschuwingen
Waarschuwen tegen te veel zout is een cultureel verschijnsel geworden. Het is het eerste waar de huisarts over begint tegen de patiënt van middelbare leeftijd met verhoogde bloeddruk. Om de zoveel tijd verschijnt er een Wageningse voedingswetenschapper in de actualiteit om te waarschuwen. De laatste tijd is dat meestal professor Marianne Geleijnse.
Maar ook diep in het geweten van onze gezondheidzorg, in de Gezondheidsraad, is de waarschuwing tegen zout gewaarborgd. In het bijzonder door professor Jaap van Binsbergen, oud-huisarts en emeritus bijzonder hoogleraar voedingsleer. Hij promoveerde in 1987 op het proefschrift Zoutconsumptie en bloeddruk in een huisartsenpraktijk. Daarin waarschuwde hij voor de gevaren van ‘de symptoomloze bedreiging die hypertensie voor de gezondheid vormt’. Van Binsbergens proefschrift kan als het evangelie van het Nederlandse zoutdenken worden gezien.
Slechts een vijfde van het zout voegen we zelf toe
Niemand zal betwisten dat te veel zout ongezond is, maar er wordt de laatste jaren wel getornd aan de in steen gebeitelde normen die tot de bevolking komen via het Voedingscentrum. Het advies is niet meer dan 6 gram zout per dag te eten. Maar ‘dat een zoutreductie tot onder de 6 gram per dag voor de gehele bevolking beter is, dat is nog niet hard gemaakt,’ schreef Henrick Smit in 2012 in een bijdrage aan Foodlog getiteld The War on Salt.
De Vlaamse hoogleraar Jan Staessen is ook van mening dat weinig zout ongezond kan zijn en te veel niet per se.
Bovendien, wat te veel is, is moeilijk te bepalen in de praktijk. Het RIVM schreef in het rapport Zoutconsumptie van kinderen en volwassenen in Nederland uit 2012 dat 85 procent van de Nederlandse bevolking zich niet aan de richtlijn houdt. Mannen eten gemiddeld 9,9 gram, vrouwen 7,5 gram.
Een citaat uit dat rapport: ‘79% van het zout is al aanwezig in gekochte voedingsmiddelen. De belangrijkste bronnen van zout zijn brood, vleesproducten en kaas. Naar schatting een vijfde deel van het geconsumeerde zout wordt toegevoegd tijdens de bereiding van gerechten en aan tafel.’
'Mensen eten voedel, geen zout'
Marion Nestle van de blog Food Politics heeft zoals vaker een zeer realistische kijk op de zaak. Zij zegt: ‘Mensen eten geen zout, mensen eten voedsel.’
Of dat nieuwe onderzoek hout snijdt of niet, met al dat kant-en-klare voedsel is een consument niet in staat zijn eigen zoutinname te regelen, laat staan te kennen. Daarom blijven waarschuwingen en regels van de overheid zinvol. De actie van een aantal Britse artsen, Action On Salt, bleek zeer succesvol in het terugdringen van zout in fabrieksvoedsel. Dat leverde ook wel degelijk een reductie in het aantal hartdoden op.
Niet-onafhankelijk
Nestle noemt het onverstandig dat de onderzoekers zo rondbazuinen dat de geldende aanbevelingen voor zoutgebruik niet deugen. Ze vond een addertje onder het gras. De auteur van bovengenoemd begeleidend commentaar, Dr. Suzanne Oparil, stond op de loonlijst van The Salt Institute, de belangenbehartiger van de Amerikaanse zoutindustrie. Nestle constateert dan ook dat ze Oparil niet serieus kan nemen als onafhankelijk.
Onderwijl blijven we verward achter.
Fotocredits: Salinas, Peru, uitsnede, Dachalan
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Er zijn veel componenten die samen zorgen voor een hogere bloeddruk. Zout is daar de bekendste van, maar niet perse de grootste. Vette vis eten doet de bloeddruk al flink dalen, voedsel met kalium ook (banaan, bladgroenten, (zoete) aardappel, zalm, champignons etc), minder geraffineerde koolhydraten uit frisdrank/broodjes/koekjes/taart dito. Gooi er nog wat lichaamsbeweging en gewichtsverlies overheen en de zoutfactor is verdreven tot de marges, want de hoge bloeddruk ben je dan al kwijt.
Wat een onsportieve reactie van Nestle om deze Suzanne Oparil als partijdig af te serveren omdat ze voor 'The Salt Institute' werkt. 'Poisoning the well' heet deze drogrede.
Er is geen reden om verward achter te blijven. De onderzoeken met échte proefpersonen tonen aan dat de theoretische berekeningen er naast zitten (via effect van zout op bloeddruk naar uiteindelijke sterftegevallen per jaar). Het gaat hier niet om meningen, het gaat hier om feiten.
Laten we er van uit gaan dat ieder mens uniek is en dat we derhalve ook een unieke zoutopname, verwerking en uitscheiding hebben. Natuurlijk is het voor onderzoek handig om met groepskenmerken te werken maar het verklaart wel waarom er ook veel verschillen in onderzoeken en meningen naar voren komen. Misschien moeten we de ideale zoutinname maar overlaten aan de individuele consument. Zodat eenieder weer leert om zelf verantwoordelijk te zijn voor zijn of haar gezondheid en het niet over te willen/moeten laten aan wetenschappers.
Onsportief? Zoiets heet (de schijn van) belangenverstrengeling, Hendrick.
Deze dame heeft niet alleen voor het Salt Institute gewerkt, maar ook nog eens voor een aantal farmaceuten die o.a. bloeddrukverlagers verkopen.
Helaas niet bevorderlijk voor haar geloofwaardigheid.
Hoeveel waarde wilde je eigenlijk überhaupt hechten aan de opinie van iemand die binnen 6 regels (eind section 2 en begin section 3) meldt zowel géén als wél een relevant conflict of interest te hebben?
Wel eens het boek "Doubt is their product" gelezen?
Verder vind ik het een beetje merkwaardig dat jij de resultaten van de moderne oncologie in je "Hendrick lost het op: kanker" filmpje "zeer beperkt" noemt, en mensen aanraadt radiotherapie te beperken. Inmiddels overleeft al de helft.
Je schrijft: " Ik ben geen dokter in de geneeskunde. Bij mij bent u in die zin daarom veilig als het om kanker gaat." Leg eens uit?
Ik dacht dat deze discussie inmiddels wel beslecht was? We weten toch dat zout geen hogebloeddruk veroorzaakt (mensen met nierproblemen wellicht uitgezonderd)?
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/449919/1998/08/15/Zout-mag-weer-ook-bij-een-hoge-bloeddruk.dhtml
(let op de publicatiedatum :-)).
http://en.wikipedia.org/wiki/Intersalt_study
onderbouwing: http://www.stat.berkeley.edu/~census/573.pdf
http://www.sciencemag.org/content/281/5379/898
Zie ook bv http://ndt.oxfordjournals.org/content/23/7/2133.full