Een maand geleden werd MH17 neergehaald. Na Westerse sancties tegen het financiële systeem van Rusland, sloeg Vladimir Poetin een week geleden terug met landbouwsancties. Na aanvankelijke bagatellisering van de effecten daarvan, realiseren we ons inmiddels dat die ons productiesysteem - dat economisch op uiterst marginale opbrengsten draait - kunnen ontwrichten. Waar staan we in ons besef van de situatie?
Zowel Turkije als Armenië geven aan Rusland te willen beleveren én daar een krachtige impuls voor hun agri-economieën van te verwachten. Dat rapporteert het Russische persbureau Itar-Tass. Het tweede land is het oude slachtoffer van het eerste. Beide landen hebben een oude haat-liefde verhouding met hun grote noordelijke buur. Turkije weet zich niet welkom in de EU en lijkt zijn kansen te zoeken in een andere oude relatie die meer past bij zijn eigen, autocratische bestuursvorm. Het land zou zich kunnen aansluiten bij de vrijehandelszone die Rusland in Eurazië nastreeft en waar het afgelopen week ook Egypte op bleek te willen aansluiten.
Wie ook maar tien seconden nadenkt, ziet welke krachten zich losmaken. De grote, maar overvolle Europese markt krimpt, is scherp op de prijs en heeft export nodig om te kunnen overleven. Niet voor niets is Unilever kritisch op zijn thuismarkt. De markten in het Oosten - en elders - groeien explosief en bieden dus een meer dan aantrekkelijk perspectief zodra wij op achterstand gezet worden.
Naast Zuid-Amerika, Midden-Oosten en China
Turkije en Armenië scharen zich onder de landen in Zuid-Amerika, het Midden-Oosten (Egypte) en China die zich bereid hebben verklaard exportposities naar Rusland te willen opbouwen. Alleen China toont zich behoedzaam; president Xi Jinping waarschuwde deze week voor escalatie van het thans nog louter met handelssancties uitgevochten conflict tussen Westerse landen en Rusland. Hij benadrukte het belang van een politieke oplossing voor het escalerende conflict over de zeggenschap over Oost-Oekraïne en zei tegen secretaris-generaal Ban-Ki Moon van de VN dat zijn land een oplossing via de Verenigde Naties steunt.
Teloorgang exportpositie Nederland
Net voor en net na de sancties van Rusland in antwoord op onze Westerse sancties, die met name de financiële infrastructuur van Rusland moesten treffen, werden Russische landbouwsancties vanwege hun geringe omzetbelang gebagatelliseerd. Inmiddels komen langzaam andere geluiden uit de Nederlandse landbouw naar voren. Ze vrezen dat de marktuitbreiding én vooraanstaande positie als landbouwnatie teloorgaan als onze opgebouwde exportpositie achteruit kachelt door het verlies van de Russische markt.
Er lijkt een besef te ontstaan dat Europa en ons land de 'Russische' omzet - die slechts procenten uitmaakt van onze totale productie - nodig hebben om competitief te blijven. Tegelijk is die competitiviteit op al decennia op dermate marginale winsten gebaseerd dat gehele sectoren in problemen raken als ze wegvallen. Eveneens wordt duidelijk dat president Vladimir Poetin tapt uit een vat van saamhorigheid onder zijn bevolking, die overwegend bereid blijkt in te schikken waar het op welvaart en geld aankomt om serieuzer te worden genomen als volk en natie.
De landen die Rusland willen beleveren, kijken niet meer op naar het Westen en zien hun kansen schoon. Een mix van nieuwe economische kansen en gevoelens van eigenwaarde zorgen ervoor dat ze de Russen graag van dienst zijn. Er is een wereld ontstaan waarin het Westen wakker wordt nadat het droomde de Koude Oorlog te hebben gewonnen en zijn economische tentakels overal te kunnen uitspreiden. Dat proces gaat nog even duren, maar we zullen ontdekken dat we niet langer de morele en politieagent van de wereld kunnen spelen die we meteen aan die tentakels vastknoopten. We zullen moeten leren luisteren welke gevoelens we daarmee kennelijk al decennia hebben gekwetst. Dat blijkt immers uit het gedrag van Brasilia, Caïro, Moskou, Ankara en zelfs Beijing.
Einde globalisering?
Onder de kop MH 17 bezegelt het lot van de globalisering wees Marcel de Boer in het FD vanmorgen op veranderingen in de wereld. De neergehaalde vlucht MH17 zou weleens het teken kunnen zijn van het einde van de globalisering, het tijdperk waarin handel en Westerse waarden de ontwikkeling van de wereld bepalen. Ook al had hij beter het woord 'mondialisering' - een bewuste vanuit het Pentagon ingezette politiek na WO II - kunnen gebruiken, De Boer raakt wat mij betreft een belangrijke snaar waarvan de klanken nog nauwelijks tot ons doordringen. Hij citeert Mark Leonard van de European Council on Foreign Relations: "zoals in iedere relatie die kapotgaat, wordt veel van datgene wat beide partijen aanvankelijk zo samenbond uiteindelijk gebruikt om ze uiteen te drijven", waaraan De Boer toevoegt "De onstuitbare krachten die de wereld in de afgelopen decennia tot een global village maakten, hebben zich volgens hem gekeerd tegen diezelfde global village."
Van munten naar (eigen)waarden
Of de soep nu meteen al zo heet gegeten wordt, is de vraag. De vervlechting van de economieën van Rusland en China met de Westerse is te groot om zomaar zonder dodelijke verwondingen te kunnen worden opgeblazen. Een rustige ontbinding van de relatie - vermoedelijk wél met emotionele oprispingen en zelfs lokaal gewapend stoom afblazen - lijkt meer voor de hand te liggen, omdat een grootscheeps militair conflict te gevaarlijk is voor alle partijen. Over de verschillende gevoelens en beelden van elkaar heen, bestaat aan alle kanten vermoedelijk - en hopelijk! - voldoende gedeelde rationaliteit.
De trend lijkt echter zichtbaar te worden: de wereld meet niet meer in munten alleen, maar zeker ook in gevoelens van eigenwaarde. We kunnen er maar beter rekening mee houden dat die gevoelens niet noodzakelijk op de onze lijken. De niet-Westerse economieën hebben de wind van de groei in hun rug en kunnen die met een nieuwe orde van waarden ook zonder het Westen vormgeven. Dat toont de zich losmakende Russische beer en de bijval die hij elders in de wereld oogst.
Voedsel als kwetsbare basis van de economie maakt ze los en toont hoe kwetsbaar de 21e eeuw is als 7 miljard mensen even geen wereldgemeenschap met gedeelde waarden blijken.
Fotocredits: "Spiritual Values have no price", uitsnede, Jean Olahus
Dit artikel afdrukken
Wie ook maar tien seconden nadenkt, ziet welke krachten zich losmaken. De grote, maar overvolle Europese markt krimpt, is scherp op de prijs en heeft export nodig om te kunnen overleven. Niet voor niets is Unilever kritisch op zijn thuismarkt. De markten in het Oosten - en elders - groeien explosief en bieden dus een meer dan aantrekkelijk perspectief zodra wij op achterstand gezet worden.
Naast Zuid-Amerika, Midden-Oosten en China
Turkije en Armenië scharen zich onder de landen in Zuid-Amerika, het Midden-Oosten (Egypte) en China die zich bereid hebben verklaard exportposities naar Rusland te willen opbouwen. Alleen China toont zich behoedzaam; president Xi Jinping waarschuwde deze week voor escalatie van het thans nog louter met handelssancties uitgevochten conflict tussen Westerse landen en Rusland. Hij benadrukte het belang van een politieke oplossing voor het escalerende conflict over de zeggenschap over Oost-Oekraïne en zei tegen secretaris-generaal Ban-Ki Moon van de VN dat zijn land een oplossing via de Verenigde Naties steunt.
Teloorgang exportpositie Nederland
Net voor en net na de sancties van Rusland in antwoord op onze Westerse sancties, die met name de financiële infrastructuur van Rusland moesten treffen, werden Russische landbouwsancties vanwege hun geringe omzetbelang gebagatelliseerd. Inmiddels komen langzaam andere geluiden uit de Nederlandse landbouw naar voren. Ze vrezen dat de marktuitbreiding én vooraanstaande positie als landbouwnatie teloorgaan als onze opgebouwde exportpositie achteruit kachelt door het verlies van de Russische markt.
Er lijkt een besef te ontstaan dat Europa en ons land de 'Russische' omzet - die slechts procenten uitmaakt van onze totale productie - nodig hebben om competitief te blijven. Tegelijk is die competitiviteit op al decennia op dermate marginale winsten gebaseerd dat gehele sectoren in problemen raken als ze wegvallen. Eveneens wordt duidelijk dat president Vladimir Poetin tapt uit een vat van saamhorigheid onder zijn bevolking, die overwegend bereid blijkt in te schikken waar het op welvaart en geld aankomt om serieuzer te worden genomen als volk en natie.
De landen die Rusland willen beleveren, kijken niet meer op naar het Westen en zien hun kansen schoon. Een mix van nieuwe economische kansen en gevoelens van eigenwaarde zorgen ervoor dat ze de Russen graag van dienst zijn. Er is een wereld ontstaan waarin het Westen wakker wordt nadat het droomde de Koude Oorlog te hebben gewonnen en zijn economische tentakels overal te kunnen uitspreiden. Dat proces gaat nog even duren, maar we zullen ontdekken dat we niet langer de morele en politieagent van de wereld kunnen spelen die we meteen aan die tentakels vastknoopten. We zullen moeten leren luisteren welke gevoelens we daarmee kennelijk al decennia hebben gekwetst. Dat blijkt immers uit het gedrag van Brasilia, Caïro, Moskou, Ankara en zelfs Beijing.
Einde globalisering?
Onder de kop MH 17 bezegelt het lot van de globalisering wees Marcel de Boer in het FD vanmorgen op veranderingen in de wereld. De neergehaalde vlucht MH17 zou weleens het teken kunnen zijn van het einde van de globalisering, het tijdperk waarin handel en Westerse waarden de ontwikkeling van de wereld bepalen. Ook al had hij beter het woord 'mondialisering' - een bewuste vanuit het Pentagon ingezette politiek na WO II - kunnen gebruiken, De Boer raakt wat mij betreft een belangrijke snaar waarvan de klanken nog nauwelijks tot ons doordringen. Hij citeert Mark Leonard van de European Council on Foreign Relations: "zoals in iedere relatie die kapotgaat, wordt veel van datgene wat beide partijen aanvankelijk zo samenbond uiteindelijk gebruikt om ze uiteen te drijven", waaraan De Boer toevoegt "De onstuitbare krachten die de wereld in de afgelopen decennia tot een global village maakten, hebben zich volgens hem gekeerd tegen diezelfde global village."
Van munten naar (eigen)waarden
Of de soep nu meteen al zo heet gegeten wordt, is de vraag. De vervlechting van de economieën van Rusland en China met de Westerse is te groot om zomaar zonder dodelijke verwondingen te kunnen worden opgeblazen. Een rustige ontbinding van de relatie - vermoedelijk wél met emotionele oprispingen en zelfs lokaal gewapend stoom afblazen - lijkt meer voor de hand te liggen, omdat een grootscheeps militair conflict te gevaarlijk is voor alle partijen. Over de verschillende gevoelens en beelden van elkaar heen, bestaat aan alle kanten vermoedelijk - en hopelijk! - voldoende gedeelde rationaliteit.
De trend lijkt echter zichtbaar te worden: de wereld meet niet meer in munten alleen, maar zeker ook in gevoelens van eigenwaarde. We kunnen er maar beter rekening mee houden dat die gevoelens niet noodzakelijk op de onze lijken. De niet-Westerse economieën hebben de wind van de groei in hun rug en kunnen die met een nieuwe orde van waarden ook zonder het Westen vormgeven. Dat toont de zich losmakende Russische beer en de bijval die hij elders in de wereld oogst.
Voedsel als kwetsbare basis van de economie maakt ze los en toont hoe kwetsbaar de 21e eeuw is als 7 miljard mensen even geen wereldgemeenschap met gedeelde waarden blijken.
Fotocredits: "Spiritual Values have no price", uitsnede, Jean Olahus
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Dick, ik denk dat de huidige situatie mooi laat zien dat ons morele superioriteitsgevoel niet zo'n gewild exportartikel is. En dat inzicht is m.i. positief, jammer dat het zoveel geld moet kosten.
Henric, ik deed zojuist een poging om mijn stukje van een paar maanden geleden voor een vernieuwd en daadwerkelijk 21e eeuws EU-landbouwbeleid aan wat je daar zegt te koppelen. De gedachte achter mijn tekstje was gebaseerd op precies de waarneming die je daar doet en tóch handel over de hele wereld.
Ik vermoed dat een van de dingen die het me zo lieten opschrijven mede gebaseerd was op basis van ervaring die ik in de jaren '90 vanuit ING op mocht doen met onze eerste pogingen om een economische positie op te bouwen in een andere macht. Het ging toen om China. Wij wilden de buit mee naar huis slepen; de Chinezen zagen dat anders. Ik ben me daardoor gaan realiseren dat je hem daar moet laten, maar kunt voeden en er de ander zijn ding mee kunt laten doen.
Het voeden levert genoeg op en zorgt voor spreiding van macht die dit soort conflictopbouw overbodig maakt.
Dick, ook als je de macht elders wilt laten en ter plaatse wilt voeden zul je eerst en vooral je superioriteitsgevoelens thuis moeten laten. Want als je een economische positie in een ander land opbouwt ben je nog steeds en misschien wel meer afhankelijk van de situatie en de nukken van de machthebbers in dat land. Ook dat is een heel kwetsbare positie, zij het voornamelijk in financiële zin. Het is niet je hele systeem dat wankelt als het misgaat, maar een deel wat je wel in één klap kwijt kunt raken.
Dick, ik denk dat het neerhalen van MH17 een katalysator was in een proces dat begon met de Russische inval in Georgië. Maar er zijn ook positieve ontwikkelingen: een FTA tussen Canada en EU, en kansen op een FTA tussen USA en EU. De kansen op een FTA tussen Mercosur en EU acht ik na MH17 kleiner geworden.
Het grootste probleem volgens mij, is dat de EU verworden is tot een tandeloos, mompelend, besluiteloos oud vrouwtje. En dat ouwe wijffie moet met het mes op tafel gaan onderhandelen met wereldleiders die wel een politieke unie achter zich hebben staan en dus een ruggengraat hebben.
Wij als Nederland de "wereld"voeden, terwijl de Nederlander niet meer weet wat ie eet
Beste wetenschappers en plannenmakers, alles ten spijt. Op naar het "nieuwe normaal"
30 jaar lang hebben we genegeerd dat dit er aan zat te komen.
De 4 B's hebben er wel bij gevaren (Banken, Boekhouders, Bemiddelaars en Bedrijfsadviseurs/controleurs. De tertiaire sector overschaduwde de primaire sector met veel ingewikkelde regelgeving met daardoor fijn veel werk en werd daardoor zelf steeds belangrijker. De primaire sector was alleen in kader van export belangrijk met pluim, landelijk werd er niet gewaardeerd. Aangejaagd door 4 nota's RO en een door de samenleving ( niet wetende) zelf daardoor aangejaagde schaalvergroting waardoor een enorme waardevermeerdering van de agr.bedrijven ontstond door niet agrarische exploitatie . Dat gaf een veilig gevoel. Tientallen jaren hogere kostprijs als opbrengstprijs en lekker groeien in het vermogen en maar weer opschalen met meer onderpand. Mono landbouw zonder "smaak" en erg kwetsbaar. Voortzetting kon/kan alleen bij doorschuiven van stille reserves, schenkingen/erfenissen en vaak waardeverandering door bestemming. De boeren goedkoop laten innoveren en de kennis duur exporteren. En nu zal China het wonder worden. "hang" je er maar niet aan op