Zweedse landbouw ten dode opgeschreven. Te duur. Te veel opgelegde eisen/beperkingen. Mensen nu aangewezen op import. pic.twitter.com/xpYGSFZdmf
— Aalt Dijkhuizen (@AaltDijkhuizen) March 7, 2014
Geldt dat ook voor Nederland? Boerenbeleidsmedewerker Wiebren van Stralen twitte iets mysterieus terug. Hopelijk wil hij er hier wat meer over vertellen:
@gerritcoppens @AaltDijkhuizen Zweden heeft hele andere economische basis, zoiets kan NL zich helemaal niet veroorloven zonder agrocomplex
— Wiebren van Stralen (@Wiebren) March 7, 2014
Er lijkt te staan dat de Zweden eisen kunnen stellen die Nederland niet kan stellen, maar ook niet zal stellen omdat het leeft van het agrocomplex. Daar hoorde Nederland vorige week ook de minister van Economische Zaken al over.
Zou het afgesproken werk of waar zijn?
Fotocredits: There is always a choice to make, uitsnede, Rutger Blom
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Ik denk dat Dijkhuizen het gevoel in Nederland misschien wel goed aanvoelt, maar „Zweden” volkomen ten onrechte gebruikt om dat gevoel aan te boren. Zoals in zovele one-liners worden de zaken hier volledig uit zijn verband gerukt en bovendien is zijn redenering "de wereld op zijn kop". Niet de "te veel opgelegde eisen" (waarom zijn die te veel?), maar de "te lage prijzen voor de boer" lijken het probleem.
De omstandigheden van Zweden en Nederland zijn onvergelijkbaar.
Een groot verschil tussen Nederland en Zweden is dat „gemengde bedrijven” daar vaak een combinatie zijn van landbouw/veeteelt en bosbouw. En de bosbouw op zichzelf is voor Zweden economisch minstens zo belangrijk als landbouw/veeteelt en dus is er in Zweden al een lange historie van milieubewust boeren. Dat is ontstaan in de tijd dat Zweden het enkele decennia geleden echt Spaans benauwd kreeg, toen verzuring van hun bossen en meren hard toesloeg. Al vanaf die tijd is de koers veel groener en biologischer dan in Nederland. Dat is dus helemaal niet door eisen van bovenaf, zoals Dijkhuizen suggereert, maar door belangen vanuit de sector zelf en wat een lange ontwikkeling kent, met een sterke consensus in de hele keten in Zweden.
Een ander groot verschil is dat de sector in Zweden vooral voor de binnenlandse markt produceert en nauwelijks exporteert, dit in tegenstelling tot de Nederlandse sector. Dat ging jaren goed. Lange tijd kon Zweden zijn eigen regels stellen, zonder zich al te veel gelegen te laten liggen aan consequenties ten opzichte van andere markten. Maar men krijgt de laatste jaren in toenemende mate last van import (uit landen die het met het milieu nog niet zo nauw nemen, en dus tegen lagere prijzen kunnen leveren?). Dat heeft overigens uitsluitend betrekking op zuivelproducten. De rest van de import-verschuivingen heeft vooral te maken met producten, die Zweden zelf helemaal niet produceert. De opmerking van Dijkhuizen over de Zweedse import klopt dus helemaal niet.
Een aantal Nederlandse boeren en tuinders wijt de problemen aan de steeds zwaarder wordende „eisen”. Een deel van de Zweedse boeren heeft echter in toenemende mate last van „de prijzen”. Zolang elders in Europa de prijzen voor productie (te) laag blijven, wordt een deel van de Zweedse landbouw & veeteelt in toenemende mate weg geconcureerd.
En waar moet je dan beginnen? Geef je de schuld aan de „eisen”, zoals Dijkhuizen nu doet (die in Zweden in tientallen jaren geleidelijk zijn opgebouwd en door de producenten zelf als noodzaak worden ervaren om beschadiging van andere maatschappelijke en economische belangen te voorkomen. Voor de Zweden is er geen weg terug).
Of zitten we juist gevangen in een economisch onhoudbare situatie in Nederland, waarin wij onze boeren gewoon te weinig betalen, waardoor de prijzen in de super weliswaar de laagste van Europa zijn (fijn), we tegen lage prijzen kunnen exporteren (fijn), maar ondertussen onze eigen boeren hun bedrijfsvoering niet meer goed kunnen rond krijgen (niet fijn) en dus de maatschappelijk wenselijke (of misschien wel noodzakelijke) eisen, door onze boeren ook niet kunnen worden opgebracht (een doodlopende weg, lijkt me).
De Engelsen zeggen „you can’t eat your cake and have it”. Als wij een milieu-verantwoorde én een economisch gezonde agrarische sector willen, moet daar een verantwoord én economisch gezond prijskaartje aan komen te hangen. Als we dat zouden doen, en dat vooral ook op Europees niveau doen, is het probleem van Zweden (en ook voor onze eigen Nederlandse boeren) op termijn ook een stuk minder.
@Peter zelfs in NL hebben we last van goedkope import van landbouwproducten en met name de eiersector. Kooi eieren mogen in Nederland niet meer geproduceerd worden maar ze mogen nog wel van buiten de EU worden geimporteert.
Dat geloof ik direct Jordi en omdat wij sterk op de export gericht zijn, worden we ook nog prijstechnisch in sterke mate gegijzeld door de prijsontwikkeling in landen, die het goedkoopst produceren en toch nog binnen bepaalde minimum normen blijven. Dat producten mogen worden geïmporteerd, die wij zelf niet meer mogen produceren is bovendien zeer bedenkelijk (ofwel onacceptabel).
Mijn punt is echter dat de tweet van Dijkhuizen inhoudelijke onzin is en Zweden ten onrechte lijkt te worden gebruikt om het negatieve sentiment in Nederland tegen de regelgeving aan te wakkeren, terwijl beide situaties niets met elkaar te maken hebben.
Zijn slotkreet "Mensen nu aangewezen op import" is ronduit theatraal. Voor zover Zweden namelijk importeert, gaat dat in hoofdzaak over voedsel wat ze zelf helemaal niet produceren. En dat is al sinds jaar en dag zo. En jawel, die import is de laatste jaren toegenomen, maar nauwelijks ten koste van hun binnenlandse productie. Alleen zuivel is daar een uitzondering op. Er zit een significante toename in de Zweedse import van verpakt voedsel, visproducten en zuivel. De rest is stabiel.
De Zweedse agrarische sector is dus helemaal niet "kapot", maar raakt voor een beperkt deel wel beschadigd. En misschien moet Dijkhuizen zichzelf dan eens in de spiegel aankijken, en zich afvragen of de (te) lage melk- en eierprijzen in Nederland (hoe komt dat?) wellicht voor een deel die problemen in Zweden veroorzaken (en bovendien zorgen voor beschadiging van de economische positie van onze eigen Nederlandse boeren).
De landen die tekenen voor het grootste deel van de Zweedse import zijn namelijk Noorwegen, Denemarken, Duitsland, en ... jawel, hoe verrassend ... Nederland.
De reden dat ik twitte wat ik twitte zit 'm niet in de tekst van Dijkhuizen maar in de reactie van @gerritcoppens daarop. Hij vroeg: "Gaat Nederland op den duur Zweden achterna? Met WakkerDier, Partij voor Dieren en soortgelijke kretologieclubs".
Een duidelijk boerengevoel verwoord in 140 tekens, waarop ik reageerde. Misschien wat impulsief maar niet minder gemeend: de twee landen zijn in mijn beleving niet goed vergelijkbaar. Ik baseer me op mijn blik in de Nederlandse landbouw en m'n ervaringen in Zweden als agrofiele toerist. Zweden is één van mijn favoriete vakantielanden en tot ergernis van de drie dames bij me in de auto mag ik graag rondloeren bij boeren en landerijen.
Zoals @Peter ook al stelt; de twee landen zijn onvergelijkbaar als het over landbouw gaat. De economische basis van Nederland, zelfs de inrichting van een groot deel van Nederland wortelt heel sterk in landbouw, de overgebleven ruimte is woonruimte voor de inwoners, logistiek voor diezelfde inwoners en natuur&recreatie; (ook grotendeels voor diezelfde inwoners). Juist die laatste twee hebben het grootste ruimtebeslag in Zweden. Er is wel een verschil; als je het daar natuur noemt zouden we de schamele hectares in Nederland eigenlijk niet meer zo mogen noemen. Niet alleen vanwege oppervlaktes maar vooral ook vanwege de instandhouding. Dan is het hier nogal aanmodderen. Om de vergelijking door te trekken, zo is het met de Zweedse landbouw dan ook weer; aanmodderen. De oude bergboerenregeling lijkt te zijn uitgevonden voor dit soort boeren, net als in bijv. Oostenrijk en Zwitserland. Mooie idyllische plaatjes, absoluut, maar een absoluut onvergelijkbare manier van boeren. Het is letterlijk geen wonder dat men in Zweden lang niet kan voorzien in de eigen voedselbehoefte. Dan zou je het heel anders moeten aanpakken en dat kun je je als sector niet veroorloven in een land waar de verhoudingen compleet anders liggen dan bijvoorbeeld bij ons (en ja, die verhoudingen zijn flink aan het veranderen in NL).
Ecologisch liggen de verhoudingen anders, economisch helemaal en misschien ook wel sociaal. Tuurlijk, er zijn in Zweden ook gebieden en bedrijven die beter te vergelijken zijn met NL. Er is wat rozenkweek, er wordt redelijk wat graan verbouwd en er zitten ook her en der flinke (melk)veehouderijen. Het is een kleine minderheid.
Dat de eisen en regels de reden zouden zijn, weiger ik te geloven. De meeste Zweedse boeren die ik gesproken heb hoeven helemaal niet zo nodig, ze boeren niet vanuit een behoefte aan groei en vooruitgang. De regels die er gesteld worden houden hen dus inderdaad wel in toom, maar ook zonder die regels ging het anders dan in bijv. NL. Hetzelfde zie je in Finland of Noorwegen. Drukker met de bomen of toeristen dan met de koeien.
Wij danken een deel van onze welvaart aan het agrocomplex. Enerzijds doordat het een flink aandeel van onze economie is, onze verdiencapaciteit, anderszijds omdat wij heel goedkoop voedsel hebben. De Zweden verdienen elders hun geld en kunnen zich dus veroorloven dat er wat meer betaald wordt voor voedsel en dat de landbouw meer gerommel in de marge is...
Dat neemt niet weg dat ik het boerengevoel van Coppens heel goed kan volgen, er klinkt wat vertwijfeling in door "waar gaat het naar toe". Veel boeren hebben de blik nog naar binnen gericht en snappen al die kritiek niet die er op de sector is.
Dat de boodschappers zich zo bedienen van retoriek en populisme versterkt dat gevoel. Het voelt ook als knabbelen aan verworvenheden, landbouw is onlosmakelijk verbonden met de ontwikkeling in Nederland en nu die verwende burger de boer niet zo hard meer nodig heeft krijgt de boer een schop na. (Ik verwoord het gevoel van veel boeren maar even). In Zweden zijn die verworvenheden er nooit geweest...natuurlijke rijkdom is daar de basis van het bestaan. Leven van de natuur in plaats van overleven rondom 'natuur'
Conclusies over feiten ten opzichte van de inhoud van de tweet van Aalt Dijkhuizen:
- De situatie tussen Zweden en Nederland is onvergelijkbaar
- De Zweedse landbouw is helemaal niet ten dode opgeschreven
- Over eisen en beperkingen heerst consensus in de Zweedse keten
- Er is geen reden om "de eisen" verantwoordelijk te stellen voor de Zweedse problemen
- Het is onzin te beweren dat Zweden opeens afhankelijk is van voedselimport
- Zweden importeert al sinds jaar-en-dag wat ze zelf niet produceren
- Regelgeving in Nederland is niet altijd in belang van Nederlandse boeren
- Belangen van Nederlandse en Zweedse boeren liggen in elkaars verlengde (boeren in beide landen hebben recht op een reële prijs).
En trek dan zelf maar de conclusie over de juistheid en geloofwaardigheid van deze tweet van Aalt Dijkhuizen en vraag jezelf dan af, waarom hij die zo verstuurd?