Sinds 2 weken heeft de Russische douaneunie (Rusland, wit-Rusland, Kazachstan, Oekraine) haar grenzen gesloten voor alle varkens en varkensvlees uit de gehele EU.

Bureaucratie
Dat is gebeurd na de vondst in Litouwen van 2 (dode) wilde zwijnen met Afrikaanse varkenspest. Er wordt aangenomen dat die varkens afkomstig waren uit Belarus (wit-Rusland).

Door die vondst, en de melding aan de EC, is de EU niet langer 'vrij van afrikaanse varkenspest'. Dat stond echter uiteraard altijd wel op de officiële uitreisdocumenten van varkensvlees. Nu dat niet meer helemaal waargemaakt kon worden, konden de Russen direct hun bureaucratie in werking stellen en de vrachtwagens tegenhouden.

Zware EU delegaties zijn direct in onderhandeling gegaan en hebben geprobeerd de Russen te overtuigen van regionalisering (dus wél vlees toelaten uit Frankrijk, Nederland, België, Duitsland maar niet uit Litouwen). De Russen weigerden en willen eerst een delegatie sturen en de zaak onderzoeken. De EU heeft een fors belang in het Oosten. We exporteerden in 2013 3 miljoen ton varkensvlees naar derde landen. 24,4% daarvan (ca. 750.000 ton) ging naar Rusland, 2,7% naar Wit-Rusland, 4% naar Oekraïne.

Opbouw grootschaligheid
In zeer grote delen van Rusland, wit-Rusland waart al jaren de afrikaanse varkenspest. Dit wordt vooral in stand gehouden door de kleinschalige, backyard-farms, met één, twee varkens om het huis. Die komen onvermijdelijk in contact met wilde varkens en besmette etensresten. Rusland probeert die kleinschalige productie kwijt te raken, maar dit gaat moeizaam. Tegelijkertijd probeert de Russische overheid de grootschalige productie op te voeren omdat die niet de nadelen heeft van die kleinschaligheid. Vooral in de gebieden ten zuiden en westen van Moskou worden grote eenheden met een productie van ca. 2 miljoen varkens per jaar gebouwd. Onder andere de grootste Duitse partikuliere slachtorganisatie Tönnies is daarbij betrokken.

Protectionisme
Sinds de toetreding van de Russische douaneunie tot de WTO moeten die landen hun grenzen meer openstellen. Dat zet echter druk op de binnenlandse prijzen. Gunstig voor de bevolking, maar nadelig voor (de winst en) het opbouwen van de grootschalige binnenlandse productie. Vermoedelijk is daarom de Russische veterinaire inspectie de laatste 2 jaar uiterst vlijtig in het zoeken naar iedere reden om de grens even dicht te doen. Import uit landen als de VS, Canada, Duitsland, Brazilië, Spanje en Polen is vaak het haasje. Na verloop van tijd gaat het dan weer (deels) open. De Russische veterinaire inspectie, Rosselkhoznadzor, toont daarmee haar machtspositie, en in de herkomstlanden zakt de prijs even. De Russische prijs loopt weer even op. Bij heropening van de grens profiteren importeurs van goedkope import. Het is een regelmatig kat en muis spel van protectionisme.

Oppassen met Sochi
Het Nederlandse ministerie van EZ bezoekers aan de Olympische Spelen in Sochi moeten waarschuwen en de douane zou extra alert moeten zijn bij terugkeer op bezoekers van de Olympische Spelen. Het gevaar komt immers uit het Oosten en niet uit het Westen. Het zou goed zijn resoluut iedere snipper vleeswaren uit Rusland te weren aan onze grenzen om het insleeprisico van Afrikaanse Varkenspest te voorkomen. Een rechtstreekse dreiging voor verspreiding vanuit Rusland naar Nederland is klein, maar mocht het virus aan de oostgrenzen de Europese Unie binnenkomen, dan ontstaan ook reële risico’s voor de West-Europese landen.

Fotocredits: NASA HQ
Dit artikel afdrukken