Asscher deed zijn uitspraken daags na de uitzending van de Keuringsdienst van Waarde (KvW) waarin een vakbondsman en een arbeidsinspecteur vertelden dat er slavernijtoestanden in de Nederlandse champignonteelt zouden bestaan. Daadwerkelijke beelden daarvan ontbraken. Reporters in auto's, dramatische loopshots, beelden van verrekijkers en de spannende muziek bij de donkere beelden moesten het publiek die erbij laten denken. De werkelijke discussie gaat over de vraag of de overheid de marktpositie van supermarkten mag gebruiken bij de handhaving van wet- en regelgeving terwijl zij daarin zelf tekort schiet. Vanuit dat perspectief ontstond op Foodlog afgelopen week reeds discussie over de uitspraken van de minister die ondanks zijn linkse signatuur (Partij van de Arbeid) in gestuurde marktwerking als substituut voor wetgeving blijkt te geloven.

De KvW-uitzending miste zijn uitwerking niet. Een Britse en een Duitse Europarlementariër zwoeren de Nederlandse champignon af. Onze minister zei afgelopen week zo snel mogelijk aan tafel te willen met de directie van AH om die te bewegen het Fair Produce label op zijn champignons te vermelden. AH gaf in de uitzending van de KvW reeds aan dat niet de supermarkt, maar de Nederlandse overheid de verantwoordelijkheid heeft voor het bewaken van de rechtsorde in Nederland. Het bedrijf zegt champignons in te kopen waar het publiek een gerust gevoel bij kan hebben. Het weigert echter om het extra label op zijn champignons te plakken.

AH speelt de bal terug naar de minister. Hij is verantwoordelijk voor wetsontduikers. Als er sprake is van een gat in de wet, dan moeten het parlement en hij dat dichten. Staatskundig is dat een correcte opvattting, maar daar bleken de KvW en de mediagevoelige minister ongevoelig voor. Ze pakten AH aan terwijl ze wisten, zoals de uitzending laat zien, dat circa driekwart van de Nederlandse champignonproductie wordt geëxporteerd. Met andere woorden, zelfs als ze het zouden willen, kunnen Nederlandse supers de taak van wetgever en -handhaver niet vervullen. Ze kunnen de verantwoordelijkheid voor de totale productie niet nemen omdat ze daarvan slechts een beperkt deel inkopen. Om die reden weigert marktleider AH de positie waarin de minister het bedrijf wil brengen. Dit standpunt laat onverlet dat AH benadrukt zijn leveranciers wel degelijk te selecteren omdat het bedrijf geen malafide producten in de schappen wil.

Al snel maakte Bart-Jan Krouwel van Fair Produce duidelijk dat Asscher in navolging van de KvW met AH de verkeerde super te grazen had genomen. Dat brengt de minister thans in verlegenheid.

Die verlegenheid blijkt echter nog ernstiger. Uit betrouwbare bron vernam Foodlog dat de Nederlandse supermarkten afgelopen september met Asschers ministerie afspraken maakten om falend toezicht van de arbeidsinspectie aan te pakken. Foodlog mocht de bronnen verifiëren en constateerde dat de afspraken daadwerkelijk gemaakt zijn.

De supers blijken zich dan ook netter en eerlijker te gedragen dan het publiek denkt. De minister schoot vanaf de heup, kent zijn lessen staatskunde niet en blijkt niet op de hoogte van werk dat zijn ambtenaren ondanks een falende arbeidsinspectie en een falende wetgever uitvoeren. Dat is de korte samenvatting van Asschers champignonaffaire.

Onderwijl vroegen Asschers oude Amsterdamse collega's van de VVD zich af, waarom hij zonodig moest scoren met een uitzending van de KvW. Stelt u zich voor: Nederland blijkt niet alleen een bananenrepubliek, maar tevens een mediarepubliek waarin welwillende ambtenaren en bedrijven nog net proberen te doen wat moet gebeuren terwijl onderwijl half geïnformeerde journalisten de boel weer verprutsen. En toch is dat de bevreemdende werkelijkheid die uit deze affaire blijkt.

Inmiddels is het kwaad geschiedt. Champignons uit Nederland zijn verdacht. Wie vertrouwt nu wie nog? Aan u het woord.

Fotocredits: screenshot AT5 website
Dit artikel afdrukken