Zowel de algemene als de vakpers staan bol van de verontwaardiging over de afgelopen week eenzijdig door AH aan zijn leveranciers opgelegde inkoopkorting van 2%. De Youth Food Movement organiseerde een stickeractie die door boerenorganisaties werd overgenomen. Daarmee oogstten zij de sympathie van consumenten.

De algemene kranten rapporteerden over boerenprotesten bij het hoofdkantoor van AH in Zaandam. Het Parool berichtte over de gezamenlijke actie van de YFM en boeren in Amsterdamse AH’s. In vakblad de Levensmiddelenkrant zeiden retailkenners Gerard Rutte en Marcel van Aalst dat Albert Heijn een beetje dom was geweest. De Zaanse super had beter kunnen zeggen dat de korting bedoeld was om de prijzen voor ons – consumenten – betaalbaar te houden. Die gaan immers nog genoeg omhoog in de komende jaren. Door je leveranciers scherp te houden, zorg je in ieder geval voor de laagst mogelijke prijzen.

Vanmorgen vroeg ik Marc Jansen, directeur van het CBL, hoe hij aankijkt tegen de golf van verontwaardiging die AH heeft opgeroepen. Is hij het eens met Rutte en Van Aalst? “Daar kan ik geen uitspraken over doen. Dat is de keuze van AH. Mij gaat het erom hoe iedereen erin zit. Ik zie de boeren op deze actie springen. Het is bijna gênant om te zien hoe ze steeds verder in de rol van slachtoffer kruipen. Maar dat gaat hen niet helpen. Ze moeten ervoor zorgen dat ze zelf een marktpositie krijgen. Daar werken ze helemaal niet aan.”

Is dat zo? “Jazeker”, zegt Jansen, “boeren en tuinders sturen geen rekeningen en krijgen ook helemaal geen brieven van AH. Ze zitten elke week weer bibberend te wachten op de noteringen die ze van hun coöperaties krijgen en zorgen er niet voor dat ze ons helpen om méér voor hun product te kunnen vragen. Je zou AH even moeten vragen hoeveel brieven naar boeren en tuinders zijn verstuurd.” Dat deed ik. Rianne van der Sar, persvoorlichter bij Albert Heijn, bevestigde me dat er slechts brieven zijn verstuurd naar directe leveranciers. Daar zijn geen boeren en tuinders onder. Van der Sar: “De inkoopkorting is bedoeld om onze groei met traditionele winkels in België en het To Go-concept in Duitsland te kunnen realiseren. Daar profiteren onze leveranciers van en daarom vragen we deze bijdrage aan een koers waar we samen van zullen profiteren.”

Jansen is scherp over de opstelling van de boeren. “Ik vind het beschamend dat de sector weer eens zo overduidelijk zijn zwakte toont, zonder met oplossingen te komen. Er wordt veel te veel geproduceerd, er wordt niet gewerkt aan onderscheid terwijl boeren en tuinders niet los kunnen komen van het systeem van noteringen. Daar zou aan gewerkt moeten worden. Nu met z’n allen op AH duiken geeft geen pas. Het bedrijf doet hooguit een dikke 15% van het Nederlandse maagaandeel. In bijvoorbeeld kasgroenten doen alle supers samen amper meer dan een procent of 5 van wat in Nederland gemaakt wordt; in varkensvlees is dat een dikke 10% van de dieren die hier geboren worden. Wat willen de boeren?”
Even fel is hij op de opstelling van Philip den Ouden van de FNLI die AH’s eenzijdige actie in scherpe woorden veroordeelde: “Den Ouden is buiten zijn boekje gegaan. Hij weet beter en weet ook dat onze gedragscode Mededingingsrecht zulke uitlatingen verbiedt. Supermarkten en leveranciers komen er binnen de grenzen van de wet namelijk altijd uit als er echte problemen zijn die een aanpak in het gezamenlijk belang vergen.”

Ik confronteerde Jansen met een aantal andere uitspraken die de laatste dagen over AH zijn gedaan en vroeg hem daar met enkele woorden op te reageren. Klaas Johan Osinga van LTO zei dat de kortingsactie in bijvoorbeeld Engeland niet zou kunnen vanwege de daar geldende gedragscode van onderhandelingen. Jansen: ‘Dat is schijnheilig. Juist LTO frusteert de onderhandelingen die op initiatief van koepelorganisaties in Brussel worden gevoerd om tot zo’n code te komen. LTO wil de mededingingswet aanpassen om nog meer eenheidsworst van samenwerkende boeren te kunnen maken. Dat lost het probleem vooral niet op.”
Albert-Jan Maat, voorzitter van LTO Nederland, noemde de actie van AH ‘onbehoorlijk’. Jansen: “Maat is nog steeds een politicus. Deze uitspraak toont aan dat hij niet wordt gehinderd door kennis van zaken. Dat bedoel ik letterlijk, in de zin van ‘wat moet je doen om succesvol te kunnen ondernemen?’ Het is vooral onbegrijpelijk dat hij voor Unilever, Procter & Gamble en andere partijen die prima in staat zijn hun eigen kooltjes uit het vuur te halen in de bres springt en vergeet zijn eigen achterban te vertellen waar die al 20 jaar geleden aan had moeten beginnen.”

Annechien ten Have, voorzitter van LTO Nederland varkenshouderij, zei ‘consumenten moeten ons helpen.” Jansen: “Ten Have heeft daarmee beslist een valide punt, maar wat ze vergeet erbij te zeggen is dat de Nederlandse varkenshouders zwaar achterlopen bij wat de markt wil. Als die niet komen met onderscheiden concepten waar consumenten iets mee hebben én voor een nette prijs, dan gebeurt er niets. Miesemausen helpt niet, je uiterste best doen om het schijnbaar onmogelijke waar te maken wel. Dat kunnen wij als levensmiddelenhandel ook niet eenzijdig veranderen.'

Fotocredits: Marc Jansen (l), tijdens Hét Landbouwdebat 2012, Grasbaal
Dit artikel afdrukken