Uri Rosenthal is voorzitter van de nationale Coalitie Vitalisering Varkenshouderij die de in het slop geraakte Nederlandse varkenshouderij moet herstructureren. De boeren produceren zonder rekening te houden met de vraag. Dat leidt tot voortdurende overproductie.
Rosenthals coalitie streeft naar het op elkaar afstemmen van aanbod en vraag en het koppelen van varkensboeren aan supermarkten vanuit welwillendheid. "Je kunt het niet allemaal aan de markt overlaten", zegt de liberale oud-bewindsman, die daar zelf een grapje over maakt.

Geen 'boter aan de boom'
Het plan van de coalitie is geen sinecure omdat het vlees van 70% van de in Nederland geproduceerde varkens wordt verkocht naar het buitenland. Met buitenlandse supers is het lastig onderhandelen. Ze hebben er immers geen belang bij om de Nederlandse varkenshouderij te helpen herstructureren; bovendien kunnen ze hun klanten gemakkelijker verleiden met hip 'vlees uit eigen land'. Nederland levert nogal wat varkensvlees naar landen die zelf voldoende produceren, zoals Duitsland, België en Frankrijk. Ook die landen worden geconfronteerd met de snelle pieken en dalen waar de internationale markt voor varkensvlees inmiddels al jaren onder lijdt. Ook zij moeten daarom hun eigen varkensvleesproductie op het droge zien te houden.

Je kunt het niet allemaal aan de markt overlaten, zegt de liberale oud-bewindsman, die daar zelf een grapje over maakt

Toch meent Rosenthal dat het plan levensvatbaar is. "ik wil niet dat de Provinciale Staten van Brabant denken dat ons plan boter aan de boom is", zegt hij. Om die reden nam hij hij telefonisch contact op met Spierings. Na hun gesprek bracht Rosenthal een persbericht uit waarin hij zei hij dat als Brabant niet meewerkt aan de plannen van de coalitie, de provincie de vooruitgang in zijn achteruit zet.

Rol banken
Rosenthal stoort zich aan de vervroegde stikstofregeling en de staldering* waartoe Brabant wil overgaan. Beide plannen jagen boeren die willen vernieuwen en uitbreiden op hoge kosten. Wie nieuwbouw pleegt of uit wil breiden, moet betalen voor de sloop van evenveel stalruimte elders. Met die regeling kan de veestapel in Brabant niet meer groeien. Rosenthal: "staldering en de stikstofregeling vormen een problematische stapeling van factoren voor ons plan. Wij willen maatwerk kunnen leveren om de blijvende boeren de ruimte te bieden. We zetten in op de realisatie van hoog-technologische bedrijven. Daar moet je niet op voorhand van willen zeggen 'niet meer dan zoveel dieren'."
Op de vraag wie dan de sloop van bestaande stallen moet betalen omdat hun eigenaren de kosten niet kunnen dragen, antwoordt Rosenthal dat daar "geld voor op tafel moet komen van de banken en het ministerie van EZ, de Producenten Organisatie Varkenshouderij." Verder zegt hij "POV, EZ en Rabobank hebben zich gecommitteerd tot een uiterste inspanning om 200 miljoen euro beschikbaar te stellen."

In plaats van ruimte te maken voor de hoog-technologische oplossingen waar de coalitie een markt voor wil vormen, zet Spierings de buurt voorop
Verdere concentratie voorkomen
Gedeputeerde Anne-Marie Spierings reageert diplomatiek op de uitspraken van Rosenthal. “De grootste bedreiging voor de varkenssector is dat het draagvlak ervoor in Noord-Brabant afneemt. Dat heeft alles te maken met de leefomgeving in de buurt van varkensstallen, de negatieve effecten op de natuur en de zorgen over de volksgezondheid. Je moet als sector die basis op orde hebben, wil je jouw producten succesvol kunnen blijven afzetten."
In plaats van ruimte te maken voor de hoog-technologische oplossingen waar de coalitie een markt voor wil vormen, zet Spierings de buurt voorop. Ze is niet tegen een moderne varkenshouderij, maar die moet wel passen in zijn omgeving en niet nog meer dieren op één plek opleveren. "In Brabant willen we verdere concentratie van vee voorkomen en bedrijven versneld laten moderniseren." Wil ze dan nog wel praten met Rosenthal? "Ik ben bereid om samen met de sector de varkensboeren te ondersteunen bij het maken van die moderniseringsstap. Daarover ga ik graag het gesprek aan met de Coalitie Vitalisering Varkenshouderij.”

Koude sanering moeten we voorkomen, zegt Rosenthal. De ergste kou moet je een beetje opwarmen
Duidelijke voorwaarden
In een gesprek in de Café Weltschmerz-serie, was Spierings open en duidelijk over de forse dilemma's in Brabant. Er zijn vele honderden miljoenen zonder noemenswaardig resultaat besteed aan eerdere pogingen tot reconstructie van het Brabantse platteland. Het Rijk biedt geen regels waarmee de provincie kan optreden. Dat benadrukte Spierings afgelopen zondag ook in Buitenhof nog eens. Onderwijl bouwt zich de spanning op en ziet de provincie zich gedwongen om via zijn eigen regels de overlast van de varkenshouderij in te perken. Dat zal gaan via een koude sanering, verwacht ruimtelijke ordeningsadviseur Martijn Kegler. "Koude sanering moeten we voorkomen", zegt Rosenthal ons, "die moet je een beetje opwarmen."

Geld dat de boeren kan worden geboden, is hard nodig voor nieuwe investeringen. Die middelen besteden aan sloop is letterlijk weggegooid geld. De provincie wil moderniseren, maar wie moderniseert zal dat moeten doen tegen dermate hoge prijzen dat er vooral toekomst ontstaat voor een houderij met hoge toegevoegde waarde. Voor knappe staltechnologie betalen ook buitenlandse consumenten niet zomaar een meerprijs. Een boer met een romantisch gehouden varken heeft het wat dat betreft gemakkelijker.

De visies staan tegenover elkaar, maar er is bereidheid om te praten zeggen Rosenthal en Spierings. Onderwijl heeft ze wel haar duidelijke voorwaarden gesteld.

* Wie 10 m2 nieuwe stal wil bouwen moet 11 m2 stal met vee (peildatum 17 maart 2017) in het stalderingsgebied (circa 6 gemeenten) slopen. Dit geldt niet voor plekken waar een bestaande stal wordt gesloopt en voor dezelfde omvang wordt herbouwd. Boeren die nieuw bouwen, zijn gewend uit te breiden. Ze dekken de hogere kosten door een grotere omzet. Nieuwbouw zonder omzetvergroting verhoogt de kostprijs, zodat dergelijke vernieuwbouw een meerpijs voor zijn product moet zien te realiseren.
Dit artikel afdrukken