Lees ook
Het is zeer onzeker of met de voermaatregelen de beoogde stikstofreductie zou zijn behaald, stelt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Dat geldt zowel voor het voorstel van landbouwminister Carola Schouten als het alternatieve sectorplan.

Met die woorden beschrijft boerenblad Nieuwe Oogst het oordeel van het PBL over de voermaatregel waar boeren en ministerie maandenlang over in de clinch hebben gelegen. Het PBL zelf zegt het zo:

Naar aanleiding van de motie Geurts/Harbers heeft het ministerie van LNV het Planbureau voor de Leefomgeving verzocht om de effecten van een beperking van het ruw-eiwitgehalte in krachtvoer voor melkvee op de uitstoot van ammoniak te analyseren. Er zijn drie voorstellen bestudeerd: het ministeriële voorstel, het sectorvoorstel en een combinatievariant. De conclusie is dat het ministeriële voorstel en het sectorvoorstel in theorie tot een reductie van 0,2 kiloton kunnen leiden.

Bij zowel het sectorvoorstel als het ministeriële voorstel geldt dat de te bereiken reductie met onzekerheden is omgeven. Dit is van belang omdat te treffen maatregelen op voorhand een gegarandeerd locatie-specifiek effect op de natuur moeten hebben voordat ze als basis voor vergunningverlening voor woningbouw en MIRT-projecten kunnen dienen. De onzekerheden die van belang zijn voor juridisch zekere vergunningverlening vloeien vooral voort uit het beleidsmatige en politieke domein en in mindere mate uit de rekenmodelonzekerheden. Het PBL beveelt aan om tot een brede politieke afweging te komen waarbij niet de verschillen in berekende emissiereducties een hoofdrol spelen maar naast maatschappelijke zorgen ook de mate waarin emissiereducties locatie-specifiek vast zullen staan. Dit vaststaan zal qua timing in verhouding gezien moeten worden tot het moment waarop verlening van locatie-specifieke vergunningen gewenst is.

Het kabinet hield nogal vast aan de voermaatregel. Daarom denk je onwillekeurig dat het onafhankelijke rijksinstituut de kooltjes voor zijn financier uit het vuur haalt. Het verwijst immers zowel de plannen van de minister als die van de boeren naar het land van de theoretische oplossingen en redt daarmee het gezicht van het kabinet door het niet op achterstand van de boerensector te zetten. Volgens de minister is daar geen sprake van, want ze zat nog te wachten op de juiste cijfers. Ze zat niet te wachten op deze cijfers van het PBL, want die resulteerden uit Kamervragen toen het parlement zich realiseerde dat het 'ja' had gezegd tegen veel te zachte cijfers. Zelf had de minister cijfers besteld bij de WUR, die haar plannen op precies dezelfde gronden afwees.

Wie het spel overziet, kan moeilijk aan deze gedachte ontkomen: de boeren denken dat ze aan de winnende hand zijn, maar zullen geconfronteerd worden met pogingen om dat veel ingrijpender beleid tot stand te brengen
Geen generieke ruimte
Nu de cijfers er zijn moet de stikstofruimte die het kabinet juridisch nodig heeft om bouwprojecten door te kunnen laten gaan uit de varkenssector komen. Het PBL adviseert echter geen generieke ruimte, maar reductie van stikstof waar die de Nederlandse natuur volgens inmiddels bindende overeenkomsten met de EU specifiek raakt.

Brabantse varkens kunnen niet zomaar opdraaien voor, bijvoorbeeld - woning- en kantoorbouwprojecten in Ede aan de Veluwe. Daar ligt alvast een nieuw voetangel voor de minister die nu nog met een louter juridisch korte termijn probleem zit - het mogelijk maken van een aantal voorgenomen bouw- en infrastructuur projecten - maar wier ministerie straks staat voor de opdracht van de Commissie Remkes om 50% van de stikstofemmissies te beperken rond heel specifiek benoemde Natura 2000-gebieden waar Nederland zich niet meer los van kan maken. Een belangrijk deel daarvan zal moeten komen vanuit de veehouderij door te besparen op stikstof (N) in de vorm van ammoniak (NH3) die lokaal neerslaat vanuit de dierhouderij. Een ander deel zal moeten komen uit de reductie van stikstofoxiden (NOx) uit weg- en luchtverkeer en andere verbrandingsprocessen die voor menselijk gemak worden ingezet. Die laatste categorie is lastiger te alloceren in specifieke neerslag, maar duidelijk is dat bijvoorbeeld Schiphol net als de Noord-Franse industrie en het Duitse Ruhrgebied een neerslag hebben op de Veluwe. Tevens bleek in de laatste maanden dat de rekenmodellen voor NOx-en veel vriendelijker zijn dan die voor boerenammoniak. Dat is een nieuwe conflicthaard: waarom zijn de grondslagen voor die modellen anders gekozen en wie is daarvoor verantwoordelijk?

Moeilijke jaren in het verschiet
Er liggen tal twistpunten tussen wie ammoniak (NH3 en stikstofoxiden (NOx) uitstoten. Ook wie iets heeft tegen bijvoorbeeld een weg of bouwproject kan die chemische twistpunten die een juridische status hebben, gebruiken in zijn strijd. De overheid moet daar een oplossing voor vinden en komen tot een reductie van 50% van de bestaande stikstofemissies. De veevoermaatregel ging slechts om een fractie daarvan (een procent of 5% van de stikstof die resulteert uit de omzetting van eiwit in de urine van uitsluitend melkkoeien). De boeren denken inmiddels dat verzet helpt en zullen dat gedrag dan ook voortzetten. In juni gaf de minister al aan dat de voermaatregel hooguit een appetizer was voor een veel ingrijpender beleid. Wie het spel overziet, kan moeilijk aan deze gedachte ontkomen: de boeren denken dat ze aan de winnende hand zijn, maar zullen geconfronteerd worden met pogingen om dat veel ingrijpender beleid tot stand te brengen. Omdat er echter zoveel verwarring is ontstaan over de rekenmodellen, zullen ware veldslagen tussen een onhandige overheid en onterecht van hun handelingsruimte overtuigde boeren volgen.

De verkiezingen voor de Tweede Kamer en regering staan voor de deur. Dit kabinet gaat niet meer uit de echte stikstofkwestie komen. Het volgende zal er ook niet uitkomen, omdat Forum voor Democratie en PVV - inmiddels de conditieloze pro-boerenpartijen van Nederland - vermoedelijk weliswaar een zware stem in de Kamer zullen hebben, maar niet de noodzakelijke reductie van emissies naar dromenland zullen kunnen verwijzen. Nederland gaat dan ook moeilijke jaren tegemoet, tenzij het boeren met politie- en legerinzet het zwijgen oplegt. Dat laatste past niet echt in onze tradities en al evenmin in die van de komende samenstelling van de Tweede Kamer.
Dit artikel afdrukken