Spiegel ‘Boeren onteigenen, geen enkel probleem’

Dat schreef de NRC gisteren over het onontwarbaar geworden stikstofdossier. Onteigening, het van hun land en boerderij halen van boeren, lijkt de evidente oplossing.

De Nederlandse stikstofcrisis kan voor 2025 worden opgelost als de overheid boeren dicht bij kwetsbare natuurgebieden onteigent. Dit zeggen drie onteigeningsdeskundigen tegen NRC.
Een dergelijke operatie vergt uitkoop van honderden boeren, en kost de overheid naar schatting 2 tot 3 miljard euro. Ontnemen van boerenland ligt politiek zeer gevoelig, maar is volgens de deskundigen juridisch vrij eenvoudig omdat daarvoor geen nieuwe wetgeving ontwikkeld hoeft te worden. Via de onteigeningswet kan grond aan boeren worden onttrokken. De bestemming van het land moet daarvoor van agrarisch gebruik worden aangepast in natuur. De rechter moet hiervoor toestemming verlenen.

En als dat zo is, moet de A1 dicht en moeten we ons leven heel diepgaand veranderen. Maar die consequentie accepteren we niet

In dezelfde editie van de krant protesteert boerenvoorman Sjaak van der Tak. Als je boeren hun land afpakt, vernietig je het familiebezit waar hun identiteit mee verbonden is. Dat pikken ze niet en het is niet nodig om de Nederlandse stikstofcrisis op te lossen, zegt Van der Tak.

Boeren voelen zich niet begrepen door algemene kranten, ontdekte weekblad de Groene onlangs. Dat lijkt te kloppen. Over boeren die onteigend worden, schrijft dagblad NRC dat ze niet alleen grond en stallen vergoed krijgen, maar ook gederfde inkomsten, eventuele verhuis- of verbouwingskosten en andere zaken. Een boer die onteigend wordt, ontvangt doorgaans een hogere vergoeding dan eentje die zich vrijwillig laat uitkopen. Het einde van hun identiteit - boeren hun heer en meester zijn op eigen land en bedrijf ontnemen - is geen probleem, want boeren krijgen er prima voor betaald. Een boer beleeft het anders. Hij vreest het verlies van de betekenis van zijn bestaan en voelt zich schuldig vanwege het doorknippen van de lijn met het familiebezit.

Wie moet wijken en wordt gecompenseerd, moet niet zeuren. Dat vindt de niet-boerenwereld. De krant biedt verdere ruimte aan dat argument vanuit een voorondersteld feit: boeren zijn de grote stikstofvervuilers van ons land.

Het amusante stikstofproces tegen Zandvoort ziet de niet-boerenwereld niet. Als de boeren weg moeten, mag er ook geen Grand Prix Formule I race op Zandvoort plaatsvinden. En als dat zo is, dan moet in ieder geval de A1 dicht en moeten we ons leven heel diepgaand veranderen.

Maar die consequentie zien burgers niet. Ze denken er niet eens over na. Dat hoeven ze ook niet omdat ze boeren als zondebok hebben. Verder horen ze wekelijks experts in de media die begaan zijn met het lot van de natuur. De verhalen over het redden van flora en fauna steunen burgers in hun gevoelsmatige recht om boeren te offeren op het stikstofaltaar en door te kunnen gaan met hun manier van leven.

Elders in Nederland komen onder de intellectuele leiding van oud-WUR-bestuursvoorzitter Aalt Dijkhuizen, Amerikaanse geleerden op 3 september ouderwetse Nederlandse familieboeren uitleggen wat een duurzaam voedselsysteem is. Dat doen ze vanuit een totaal ander wereldbeeld dan dat van de experts van waaruit de NRC schrijft. De in Den Haag niet meer zo gewaardeerde oud-baas van die wereldwijd gerespecteerde WUR steunt de boeren volledig. Misschien komt dat omdat hij is geboren op een boerderij met koeien.

Het is tijd om na te denken of we wellicht van alle kanten de weg een beetje kwijt zijn geraakt. We moeten het hebben over onze wereldbeelden. Het maken en offeren van zondebokken is iets uit primitieve tijden.