Lees ook
‘Om de wereld te voeden, moet de voedselproductie verdubbeld worden. In de komende 40 jaar moet er wereldwijd meer voedsel geproduceerd worden dan in de afgelopen 6000 jaar bij elkaar. Lucas Simons stelt in zijn nieuwste boek Changing the Food Game dat die uitdaging alleen opgelost kan worden door middel van een ‘effectieve markttransformatie’.

Het systeem is zo ingericht dat het wel moet falen
In zijn boek beschrijft hij strategieën om een markttransformatie in de voedsel- en landbouwsector te realiseren. Simons – in het dagelijks leven niet alleen directeur van twee bedrijven die zich met deze problematiek bezig houden, SCOPEInsight en NewForesight, maar ook Young Global Leader van het World Economic Forum en Ashoka Fellow, legt de lat voor zichzelf graag hoog, zo blijkt uit de inleidende tekst op de achterflap. Na een carrière als directeur van certificeringorganisatie UTZ Certified legt Simons zich momenteel fulltime toe tot het organiseren van deze ‘duurzame markttransformaties’.

Don’t hate the player, hate the game
Simons verbaast zich over het feit dat het voedselsysteem wereldwijd zo slecht functioneert. Hoe kan eten, iets dat zo belangrijk is voor ieder mens op aarde, omgeven zijn met zoveel problemen? Vanuit zijn ervaring in verschillende landbouwsectoren stelt Simons zich op als insider. Toch komt hij hetzelfde inzicht als outsider Joris Luyendijk in de bankenwereld: niet de individuen, organisaties en bedrijven corrumperen het systeem, het systeem zelf strooit zand in de motor. Het is zo ingericht dat het wel moet falen.

Vrijwel alle ‘spelers’ in het systeem hebben door dat het niet goed gaat, maar wijzen naar elkaar. Negatief gedrag en korte termijn beslissingen worden beloond. In zo’n systeem is ‘onduurzaamheid’ de natuurlijke uitkomst. Simons is daarmee ook cynisch over ontwikkelingssamenwerking of trainingsprojecten: als alle spelregels tegenwerken, schiet je met een project of training niks op.

Fases in markttransformatie
Die improductieve en zelfs negatieve spiraal moet doorbroken worden. Maar hoe? Doorspekt met anekdotes en persoonlijke ervaringen, laat Changing the Food Game aan de hand van onder meer de handel in koffie, cacao en palmolie zien hoe een duurzame markttransformatie stap voor stap doorlopen kan worden. In fase 1 wordt er een probleem aan de kaak gesteld. Dat zijn bijvoorbeeld slechte werkomstandigheden of het platbranden van het regenwoud. Meestal zijn het NGO’s of maatschappelijke initiatieven die in een eerste fase van bewustwording de noodklok luiden. Bedrijven proberen het probleem aanvankelijk te ontkennen, maar zien op gegeven moment in dat ze moeten handelen. Dan worden eerst symbolische projecten opgestart.

Daarna breekt fase 2 aan. Daarin worden certificeringen en keurmerken gecreëerd. Een aantal bedrijven neemt het initiatief. Kort daarna haken de achterblijvers aan omdat ze snappen dat ze niet achter kunnen blijven. Op dat moment ontstaat concurrentie op duurzaamheid.
Simons weet zijn op de flaptekst beschreven hoge ambities nog niet helemaal waar te maken
Zo verklaart Simons en passant de wildgroei aan labels en keurmerken, waarvan de een nog ‘groener’ is dan de ander.
Vervolgens komt fase 3, waarin bedrijven zich realiseren dat de problemen te groot zijn om op te lossen met projecten en keurmerken. Dan breekt een fase aan waarin organisaties echte samenwerking opzoeken, omdat ze zich realiseren dat het probleem te groot is om alleen op te lossen. Er worden coalities gesloten, waarin ook overheden deelnemen. In die vierde en laatste fase, is een gelijk speelveld gecreëerd: het nieuwe, ‘duurzame’ werken wordt normaal.

Maatschappelijke verandering
De fases van Simons helpen om ontwikkelingen in de markt te duiden en identificeren. Wie Changing the Food Game heeft gelezen, leest de krant anders. Opeens zie je met een glimlach Simons’ fases overal terug. Simons’ kijk helpt spelers uit diverse domeinen hun rol beter te begrijpen en - hopelijk - van daaruit effectiever te spelen en timen.

Simons weet zijn eigen, op de flaptekst beschreven hoge ambities nog niet helemaal waar te maken in het boek. Hoewel hij met mooie voorbeelden van markttransformatie in verschillende (sub)sectoren in de voedselketen komt, blijkt de sprong naar een alomvattende duurzame markttransformatie, leidend tot ‘duurzame landbouw’ een brug te ver. Hij geeft zelf al aan – tot zijn spijt - nog geen voorbeelden te kunnen noemen van voedselsectoren die de alle vier de fases succesvol te hebben doorlopen. Duurzame ontwikkeling in landbouw en voedsel is een breed, complex verhaal. Simons weet orde in de conceptuele chaos te scheppen door duidelijke handvatten te bieden aan die ‘spelers’ die het in zich hebben om een veranderaar te willen worden. Daarmee is ‘Changing the Food Game’ in deze tijd van crisis voor alle spelers – NGO, bedrijfsleven of overheid – verplicht leesvoer.

Fotocredits: Changing the Food Game, Lucas Simons
Dit artikel afdrukken