Die ondiepe bodemdaling blijkt op verschillende plekken in Nederland zelfs groter dan die door diepe oorzaken, zeggen de onderzoekers bij de presentatie van de interactieve kaart. Door de relatief warme zomers drogen veenbodems meer uit, waardoor een snellere bodemdaling optreedt. Dit is een onomkeerbaar proces: het veen oxideert, waardoor er bovendien ook meer CO2 vrijkomt in de atmosfeer.
Tot nu was het niet mogelijk onderscheid te maken tussen de diepe oorzaken van bodemdaling en de effecten in de bovenste meters. Nu blijkt dat in de veen- en kleigebieden in het westen van het land de bodem versneld inklinkt. Op sommige plaatsen in Nederland zou het om wel 7 centimeter per jaar gaan.
Volgens de Delftse hoogleraar Ramon Hanssen, die het onderzoeksteam aanstuurde, kan de bodemdaling in dit tempo tot "enorme schade aan de historische binnensteden" leiden. De schade zou kunnen oplopen tot €22 miljard in 2050, becijferde het Planbureau voor de Leefomgeving.
Zomer 2018: verdroogde klei
Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) krijgt sinds de droge zomer van 2018 opmerkelijk veel meer meldingen van verzakkingen en scheuren in muren binnen, schrijft De Volkskrant. Niet alleen uit de van oudsher om hun verzakkingsgevoeligheid bekende veenweidegebieden, maar ook van huizen op de stabiele zand- en kleigronden. "Door de extreem lage grondwaterstand van dit jaar is het kleipakket verdroogd en ingeklonken, waardoor het evenwicht tussen huis en bodem is verstoord", zegt het KCAF. "Nu de grondwaterstand op veel plaatsen decimeters onder het historisch laagst gemeten niveau staat, lijkt de verklaring voor de scheuren evident."
We zullen ermee om moeten leren gaan door nieuwe evenwichten te vindenGouda
In de provincie Zuid-Holland heeft 75% van het grondoppervlak te maken met bodemdaling. Dat is het gevolg van woningbouw (die geen hoog grondwaterpeil verdraagt) en koeien in de wei en akkerbouw (waar hetzelfde voor geldt). Het veenweidegebied slaat nu terug .Gedeputeerde Rik Janssen van Zuid-Holland: "mensen willen koeien in de wei, ze willen dat hun huis niet wegzakt en ze willen niet te veel betalen voor de riolering." We zullen ermee om moeten leren gaan door nieuwe evenwichten te vinden, zegt hij met zoveel woorden. Janssen: "Dé bodemdaling bestaat niet, hét waterpeil bestaat niet en dus ook niet dé oplossing."
Janssen weet waar hij over spreekt. De provincie Zuid-Holland is al jaren op zoek naar oplossingen voor verzakkende huizen, infrastructuur en dalende veenweidepolders. In de 19e eeuwse Crabethstraat in Gouda waar ik zelf in de jaren '90 van de vorige eeuw woonde, zijn zo'n vijftien huizen onverkoopbaar geworden. Twee jaar geleden werd de straat vernieuwd vanwege de verzakkende huizen. Alweer, want 22 jaar geleden werden de funderingen hersteld tegen de verzakkingen die toen de huizen al aantastten. Sindsdien zakken de huizen met bijna vier centimeter per jaar in de zwakke ondergrond. De oude funderingen op houten palen gaan bovendien stuk door een bacterie die zijn kans schoon ziet. De Goudse nieuwbouwwijk Goverwelle, aan de oostzijde van de stad, stond in de jaren' 90 bekend om dalingen van tientallen centimeters. Van recenter datum zijn de verzakkingen aan het Goudse Uiverplein, aan de westkant van de stad, waar Hart van Nederland 2 jaar geleden sprekende opnames van maakte.
De onderzoekers gebruikten een combinatie van satelliet-radars, GPS en zwaartekrachtmetingen om hun bodemdalingskaart te kunnen maken. Op de kaart zijn de verschillende grondsoorten in Nederland zichtbaar, naast de locaties van olie- of gasvelden. De kaart wordt dagelijks geactualiseerd met nieuwe satellietmetingen. Ze laten zien want onder meer Gouwenaren allang wisten, maar mogelijk nog gemener is geworden in zijn consequenties.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Kiezers mogen hopen dat iemand het probleem van bodemdaling serieus blijft nemen, schrijft politiek verslaggever Hans van Soest in het AD.
Bodemdaling is misschien wel het grootste probleem van ons land en dat al decennia lang. Funderingsproblemen op de veengronden in het westen en noorden, scheurende huizen op inklinkende zandgronden en een kostenpost die door het Planbureau voor de Leefomgeving in 2016 al op €22 miljard werd geschat. En nu houdt na de verkiezingen ook de enige politicus die zich inspant om bodemdaling op de politieke agenda te krijgen er mee op.
"Hoe langer we wachten met de aanpak, hoe groter het probleem’’, verzucht Henk Nijboer, PvdA-Kamerlid. Dit voorjaar belegde hij nog een hoorzitting in de Tweede Kamer. Het probleem is dat "Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen allemaal verantwoordelijk zijn voor een deel van de aanpak. Niemand heeft zin om verantwoordelijk te zijn voor het hele probleem," en het ontbreekt aan regie. Nijhuis pleit, in zijn laatste dagen want na 22 november is hij Kamerlid af, voor een aparte regeringscommissie om de aanpak van bodemdaling te coördineren.
Bodemdaling is geen expliciet thema in de verkiezingsprogramma's tot nu toe. Nijboer: "Dat hoeft niet erg te zijn, als er maar een politicus is die het op de agenda blijft zetten.’’
Hier in Friesland worden al jaren lang discussies gevoerd rond bodemdalingen. De meest belangrijke daarvan was die rond bodemdalingen bij de zoutwinning in het gebied tussen Harlingen en Franeker. In dat hele gebied is door zoutwinning de bodem reeds 15 cm gedaald met alle gevolgen van dien, waterpeil- en bemalingsproblemen in het landbouwgebied kwamen aan het licht en ontstond er schade met verzakte huizen, boerderijen en andere gebouwen. Bijkomstigheid daarvan was dat de bodemdalingen veel sneller gingen dan door mijnbouwdeskundigen was berekend. Gelukkig is de zoutwinning nu verplaatst naar onder de Waddenzee, want al dat verzakken kon niet op deze wijze door gaan.
In het waterrijke deel van Friesland speelden de waterpeil verlagingen. In die gebieden waren huizen veelal gebouwd op houten palen als onder-fundering. Zolang die houten palen onder het grondwaterpeil bleven verrotten die palen niet. Echter met waterpeil verlagingen kwam de top van die houten palen boven het grondwaterpeil te liggen en ging de top verrotten met verzakking van huizen/gebouwen als gevolg. Met waterpeil verlagingen is men toen gestopt. Wel doet men hier en daar aan onderbemaling voor verlagen waterpeil in landbouwgebieden waarbij het waterpeil in bebouwde gebieden op "normaal" peil kan blijven. En zodoende houten palen als onder-fundering in tact kunnen blijven. De door de satelliet gemaakte bodemkaart geeft aan dat de bodem 1 mm per jaar zakt in het gebied waar ikzelf woon. Maar dat had ik zelf al berekend, zie hier (mijn reactie 10)
Sorry, foutje in #20 : "Waterschap Stichtse Rijnlanden" moet zijn: "Hoogheemraadschap Rijnland".
Dank voor deze prima link, Dick!
Voor mij wordt het beeld nu een stuk duidelijker:
- de verzakkingen in de binnenstad hebben weinig te maken met peilverlaging voor de landbouw;
- die in de buitenwijken hebben daar veel meer mee te maken;
- maar daar zakken niet zozeer de huizen, want die zijn veelal onderheid, maar alles wat er omheen zit en niet onderheid is: straten, tuinen, parken, parkeerplaatsen etc. De riolering is overigens wel onderheid;
- de problemen worden aangepakt door zand te storten, maar dat versnelt de zakking en het is onduidelijk wanneer het veen er onder voldoende is verdicht om weerstand te bieden.
Best eng allemaal. Kennelijk kan of wil het waterschap het grondwaterpeil in de buitenwijken niet voldoende hoog houden om deze problemen te voorkomen. Dus je hebt gelijk, mijn vorige uitspraak was een understatement. Onjuiste interpretatie van de woorden van mijn informant. Misschien komt dat doordat ik een beetje verliefd ben op het veenweidelandschap.
Intussen is er in Zuid Holland een groot experiment opgezet met onderwaterdrainage. Daarbij gaat het waterschap bodemdaling voor de boeren niet 100% compenseren door peilverlaging, maar nog "slechts" 75%. Tja, dat is nog altijd veel.
Op proefboerderij Zegveld en elders wordt ook geëxperimenteerd met natte teelten, zoals cranberries en lisdodde. Maar daar is nog lang geen goed verdienmodel bij gevonden.
Ik hoop nog steeds op een oplossing, maar misschien moet ik over een tijdje in de rouw...
Wouter, ik denk dat 'wat meer last' in het voormalige buitengebied een understatement is. Lees hier over Gouda.
Met nepnieuws bedoelde ik: ik zou landbouw niet zo gemakkelijk uitsluiten.