Een team van onderzoekers van het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica (NCG) onderzocht de bodemdaling in heel Nederland. Tot nu toe werd de bodemdaling vooral bijgehouden in de gebieden waar gaswinning - een zogeheten 'diepe oorzaak' van daling - plaatsvindt. Dankzij de toepassing van een combinatie van een aantal meettechnieken is nu voor heel Nederland inzichtelijk hoe snel de bodem daalt én wat de oorzaken daarvan zijn.

Die ondiepe bodemdaling blijkt op verschillende plekken in Nederland zelfs groter dan die door diepe oorzaken, zeggen de onderzoekers bij de presentatie van de interactieve kaart. Door de relatief warme zomers drogen veenbodems meer uit, waardoor een snellere bodemdaling optreedt. Dit is een onomkeerbaar proces: het veen oxideert, waardoor er bovendien ook meer CO2 vrijkomt in de atmosfeer.

Tot nu was het niet mogelijk onderscheid te maken tussen de diepe oorzaken van bodemdaling en de effecten in de bovenste meters. Nu blijkt dat in de veen- en kleigebieden in het westen van het land de bodem versneld inklinkt. Op sommige plaatsen in Nederland zou het om wel 7 centimeter per jaar gaan.

Volgens de Delftse hoogleraar Ramon Hanssen, die het onderzoeksteam aanstuurde, kan de bodemdaling in dit tempo tot "enorme schade aan de historische binnensteden" leiden. De schade zou kunnen oplopen tot €22 miljard in 2050, becijferde het Planbureau voor de Leefomgeving.

Zomer 2018: verdroogde klei
Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) krijgt sinds de droge zomer van 2018 opmerkelijk veel meer meldingen van verzakkingen en scheuren in muren binnen, schrijft De Volkskrant. Niet alleen uit de van oudsher om hun verzakkingsgevoeligheid bekende veenweidegebieden, maar ook van huizen op de stabiele zand- en kleigronden. "Door de extreem lage grondwaterstand van dit jaar is het kleipakket verdroogd en ingeklonken, waardoor het evenwicht tussen huis en bodem is verstoord", zegt het KCAF. "Nu de grondwaterstand op veel plaatsen decimeters onder het historisch laagst gemeten niveau staat, lijkt de verklaring voor de scheuren evident."

We zullen ermee om moeten leren gaan door nieuwe evenwichten te vinden
Gouda
In de provincie Zuid-Holland heeft 75% van het grondoppervlak te maken met bodemdaling. Dat is het gevolg van woningbouw (die geen hoog grondwaterpeil verdraagt) en koeien in de wei en akkerbouw (waar hetzelfde voor geldt). Het veenweidegebied slaat nu terug .Gedeputeerde Rik Janssen van Zuid-Holland: "mensen willen koeien in de wei, ze willen dat hun huis niet wegzakt en ze willen niet te veel betalen voor de riolering." We zullen ermee om moeten leren gaan door nieuwe evenwichten te vinden, zegt hij met zoveel woorden. Janssen: "Dé bodemdaling bestaat niet, hét waterpeil bestaat niet en dus ook niet dé oplossing."

Janssen weet waar hij over spreekt. De provincie Zuid-Holland is al jaren op zoek naar oplossingen voor verzakkende huizen, infrastructuur en dalende veenweidepolders. In de 19e eeuwse Crabethstraat in Gouda waar ik zelf in de jaren '90 van de vorige eeuw woonde, zijn zo'n vijftien huizen onverkoopbaar geworden. Twee jaar geleden werd de straat vernieuwd vanwege de verzakkende huizen. Alweer, want 22 jaar geleden werden de funderingen hersteld tegen de verzakkingen die toen de huizen al aantastten. Sindsdien zakken de huizen met bijna vier centimeter per jaar in de zwakke ondergrond. De oude funderingen op houten palen gaan bovendien stuk door een bacterie die zijn kans schoon ziet. De Goudse nieuwbouwwijk Goverwelle, aan de oostzijde van de stad, stond in de jaren' 90 bekend om dalingen van tientallen centimeters. Van recenter datum zijn de verzakkingen aan het Goudse Uiverplein, aan de westkant van de stad, waar Hart van Nederland 2 jaar geleden sprekende opnames van maakte.

De onderzoekers gebruikten een combinatie van satelliet-radars, GPS en zwaartekrachtmetingen om hun bodemdalingskaart te kunnen maken. Op de kaart zijn de verschillende grondsoorten in Nederland zichtbaar, naast de locaties van olie- of gasvelden. De kaart wordt dagelijks geactualiseerd met nieuwe satellietmetingen. Ze laten zien want onder meer Gouwenaren allang wisten, maar mogelijk nog gemener is geworden in zijn consequenties.

Dit artikel afdrukken