"Hoe harder je roept dat de wereld vergaat, hoe minder mensen luisteren. Zelfde als met doodgaan: we weten allemaal dat het héél erg is enzo, een verontrustend probleem, maar juist daarom denken we er niet aan. Daarom hebben we verstrooiing: film, literatuur, cruisevakanties en types als Jan Roos."

Dat schreef afgelopen weekend Arjan van Veelen in de NRC. Hij beschreef hoe een vaartochtje dat vroeger voor Roald Amundsen een huzarenstukje was, nu door superrijken aan boord van een superluxe cruiseschip kan worden uitgevoerd. De reden is prozaïsch: het ijs van de Noordpool smelt en de ijsbeer verdwijnt. Onze rijken gaan kijken naar 'prachtige natuur' en willen niet weten dat ze die kunnen bekijken omdat ze verdwijnt.

Kans van 19%
Toch zouden ze zich zorgen moeten maken. "De kans dat de mensheid aan het eind van deze eeuw verdwenen is, ligt volgens een enquête onder wetenschappers op 19 procent, groter dan de kans dat je zes gooit met een dobbelsteen", noteert Van Veelen. Dat is inderdaad niet niks. Het is bijvoorbeeld heel wat anders dan de met 20% vergrote kans op kanker als mensen rood vlees eten. Uiteindelijk krijgt daar maar 1% van de vleeseters last van. Dat was de orde van grootte van het wat grotere risico op rood vlees eten dat de kankerwetenschappers van het IARC, onderdeel van de WHO, als wereldnieuws presenteerden. Het bracht de wereld een paar weken in paniek.

Nee, dit gaat afgerond echt over 20% en het geldt voor iedereen op aarde. Maar niemand maakt zich er druk over.

Vrolijke activisten
Van Veelen kwam tot zijn gedachten door een stuk in Vrij Nederland waarin hij las dat de wereld vergaat. Dat zeggen geen gekken, maar wetenschappers. Niemand wil het weten, schreef één van hen. Ze heet Katrin Meissner en schreef, net als andere wetenschappers die echt weten hoe het zit met het klimaat, een handgeschreven tekst waarin ze bekent welk effect al die ontkenning op haar heeft: "it makes me feel sick".

Wij geloven liever organisaties als Urgenda en andere vrolijke klimaatveranderingsactivisten. Zij laten ons geloven dat het kopen van een elektrische auto en zonnepanelen op ons dak - met subsidie voor de rijken - de wereld gaat redden. En dat we eindeloos kunnen douchen omdat we in een circulaire economie terechtkomen. Of dat het LED-licht eindeloos kan branden vanwege al dat gratis circulaire zonnelicht.

Uiteraard, want - dat valt overal te lezen - duurzaamheid is een 'business opportunity'.

Daarom slopen we onderwijl de wereld verder uit elkaar, gaan we meer snel verouderende apparaten dan ooit maken en denken we dat we 10 miljard mensen moeten voeden zoals wij eten, in een Tesla moeten stoppen en hen daarbij alles moet verkopen wat bij een Tesla-leven hoort. Daar hoort natuurlijk ook een reis met een, uiteraard elektrisch, cruiseschip bij.

We zijn gaan geloven in circulariteit. Net als de Bijbel vroeger, houdt het mensen in het gareel
Na ons zal er ook van alles zijn
Natuurlijk. De wereld vergaat niet, tenzij we de kern proberen te laten exploderen. Maar zo gek zijn we niet. Daarom redt de aarde zich prima. Gaia maakte zich echt niet druk om de dino's die verdwenen en zal ook om ons niet rouwig zijn. Van Veelen noteert dat vrolijk. Afgelopen week is onder de smeltende 'eeuwige' sneeuw van Groenland het oudste leven op aarde ontdekt. Het gaat om fossielen van 3,7 miljard jaar oude bacteriekolonies, toen de aarde nog piepjong was en nog niemand wist dat er ooit een natuur zou gaan bestaan zoals we die nu kennen. "Geef leven een halve kans en het gaat er mee aan de haal", citeert hij een NASA-wetenschapper. Zijn reactie op die woorden luidt: "Het is een wonderlijk toeval dat de Crystal Serenity min of meer langs de plek in Groenland vaart waar die oudste levenstekens zijn aangetroffen. Een helikopter-excursie lijkt me verplicht. Als er leven mogelijk is, zelfs in die piepjonge aarde, wie is dan bang dat het leven in 2099 zomaar weg is?"

Voor ons was er van alles. Na ons zal er ook van alles zijn.

Sombere gekken
Wat klinkt dat heerlijk lichtvoetig en relativerend. En natuurlijk is het flauwekul. Wie gelooft dat het 'na ons' eraan zit te komen? Niemand toch zeker.

De Tesla en andere technologie waarvan we het bestaan nog niet kennen, gaan ons redden. De aarde wordt gewoon een eeuwig durend ruimteschip dat we voortdurend helemaal uit elkaar kunnen halen en weer in elkaar kunnen zetten. Zelfs smeltend poolijs is een kans. We hebben de 'business opportunity' nodig om een swingende economie te kunnen draaien. Daarom zijn we gaan geloven in circulariteit. Net als de Bijbel vroeger, houdt het mensen in het gareel.

Over de werkelijkheid buiten het geloof praten slechts weinigen. In heel kleine kring bovendien. Het zijn immers sombere gekken die de vrolijke Duurzaamheidskerk op moet sluiten als ze hun stem te luid laten klinken. Ssshhtt is dus het devies. Die ouderwetse brievenschrijvers moeten oppassen. Vrolijke activisten en 'business opportunities' staan hun spreekrecht in de weg.
Dit artikel afdrukken