4 min
De discussie over GMO's maakt al decennia een pas op de plaats omdat steeds dezelfde argumenten worden uitgewisseld. Daar willen Eva Müller en Tobias Manuhutu iets aan doen met een crowdfunded documentaire.
Nieuwe gentechnieken als CRISPR/Cas9 werpen een nieuw licht op de discussie over GMOs. De technieken bieden enorme mogelijkheden, maar de grote vraag is nu welke plek deze krijgen in de Europese regelgeving. Worden de technieken wel of niet gelabeld als GMO? Met alle toelatingseisen die daarbij komen kijken. Consumenten worden in dit debat nauwelijks geïnformeerd en betrokken bij de discussie. Dat vinden we een gemiste kans gezien de controverse rond dit onderwerp.
Geluid betrokkenheid mist
De Volkskrant maakte een rondgang langs wetenschappers over de nieuwe technieken. Hun boodschap was eenduidig: versoepel de regels en hef de toelatingsregels voor GMO’s op. Soortgelijke geluiden hoorden wij ook uit de sector tijdens onze gesprekken.
We moeten in Europa niet achterblijven op andere werelddelen, luidt het argument. Ons continent moet concurrerend blijven in de zaadveredeling en biotechnologie. Waar de afgelopen twee decennia elders gentech gewassen veelvuldig werden geteeld, bleef dit in Europa achter. Het zou de positie van Europese bedrijven ondermijnen wanneer ook de nieuwe technieken aan de GMO-regels worden onderworpen, hoorden we tijdens onze gesprekken.
Plantum, de brancheorganisatie voor plantenveredelaars, wil dat de nieuwe technieken niet als GMO worden aangemerkt als ze even veilig zijn als klassieke veredeling, schrijft de organisatie. Dit zou kleinere bedrijven de kans bieden om ook gebruik te maken van deze technieken, zonder het tijdrovende en kostbare toelatingsproces te moeten doorlopen.
De perspectieven uit de sector en van belangengroepen zijn interessant, maar wij missen het geluid en de betrokkenheid van consumenten in het debat. Mijn collega Eva Müller raakte geïnteresseerd in het GMO-debat door de felle discussie die ze op Facebook voorbij zag komen over dit onderwerp. We waren tot voor kort onbekend met het onderwerp. Wij zijn journalisten en hebben geen achtergrond binnen de voedsel- of biotechsector. Naarmate we ons meer in GMO's gingen verdiepen, waren we verrast over de nuances en diepere lagen die onder deze discussie liggen. Die gaan niet alleen over GMO's, maar ook over de manier waarop de voedselproductie is ingericht. Wij missen deze diepere lagen in het debat in de media.
Debat breder dan techniek alleen
Eén van deze nuances beschreef Jopie Duijnhouwer eerder al op Foodlog. GMO is niet te definiëren, al helemaal niet met de komst van nieuwe gentechnieken. In de veredelingssector worden verschillende technieken ingezet om het DNA van planten aan te passen. Wat wel of geen GMO-techniek is, is daarom voor meerdere uitleggen vatbaar.
Het is voor consumenten nuttig om deze nuance te weten. Niet alleen om te kunnen begrijpen waar het begrip GMO over gaat, maar ook om te weten wat je eet en de labels te kunnen interpreteren.
Geen partij
Deze botsende belangen en visies over de voedselproductie zijn wat ons betreft wel degelijk belangrijk om mee te nemen in het debat, ook al gaan deze niet alleen over GMO's. Het zijn wel zaken die geassocieerd worden met GMO's. De brede vraag hoe de voedselproductie is georganiseerd en de wijze waarop deze innoveert, nemen wij daarom mee in onze webdocumentaire.
De komende maanden gaan we daarom dieper in deze argumenten duiken en hopen aan het einde de webdocumentaire, Het controversiële, excellente zaadje, af te leveren waar alle visies en meningen een faire kans krijgen. We zullen als makers geen partij kiezen. We verwachten in september 2016 de webdocumentaire online te kunnen publiceren.
We zijn een crowdfundingcampagne gestart om het laatste stukje te kunnen financieren voor deze webdocumentaire over GMO's om een bijdrage te kunnen leveren in de informatievoorziening over dit onderwerp. We horen ook graag jullie visie op het onderwerp. We zullen daarom de reacties onder dit stuk met veel interesse lezen. Vanwege deze publicatie op Foodlog, krijgen alle donateurs die vandaag doneren de gelegenheid om een vraag in te sturen die we zullen behandelen in de webdocumentaire of in een separaat filmpje (normaal bieden we die gelegenheid alleen aan donateurs die 75 euro of meer doneren). Daarom horen we heel graag van jullie.
Fotocredits: 'Midnight in a Supermarket', Cyril Caton
Dit artikel afdrukken
Vanwege deze publicatie op Foodlog, krijgen alle donateurs die vandaag doneren de gelegenheid om een vraag in te sturen die we zullen behandelen in de webdocumentaireIn 2015 hebben mijn collega Eva Müller en ik research gedaan en voorgesprekken gehouden met experts en ervaringsdeskundigen over GMO's voor een nog uit te brengen webdocumentaire. Velen van hen verzuchtten tijdens die gesprekken tegen ons dat sinds de komst van GMO's in de supermarkt twintig jaar geleden, voor- en tegenstanders steeds dezelfde argumenten blijven uitwisselen. Ook in de discussie over de nieuwe gentechnieken ligt een herhaling van dit loopgravendebat op de loer. Het debat wordt sterk gestuurd door activisme, waardoor er voor consumenten eerder mist rond GMO's wordt gecreëerd in plaats van duidelijkheid.
Geluid betrokkenheid mist
De Volkskrant maakte een rondgang langs wetenschappers over de nieuwe technieken. Hun boodschap was eenduidig: versoepel de regels en hef de toelatingsregels voor GMO’s op. Soortgelijke geluiden hoorden wij ook uit de sector tijdens onze gesprekken.
We moeten in Europa niet achterblijven op andere werelddelen, luidt het argument. Ons continent moet concurrerend blijven in de zaadveredeling en biotechnologie. Waar de afgelopen twee decennia elders gentech gewassen veelvuldig werden geteeld, bleef dit in Europa achter. Het zou de positie van Europese bedrijven ondermijnen wanneer ook de nieuwe technieken aan de GMO-regels worden onderworpen, hoorden we tijdens onze gesprekken.
Plantum, de brancheorganisatie voor plantenveredelaars, wil dat de nieuwe technieken niet als GMO worden aangemerkt als ze even veilig zijn als klassieke veredeling, schrijft de organisatie. Dit zou kleinere bedrijven de kans bieden om ook gebruik te maken van deze technieken, zonder het tijdrovende en kostbare toelatingsproces te moeten doorlopen.
Dit gaat niet alleen over GMOs, maar ook over de manier waarop de voedselproductie is ingericht. Wij missen deze diepere lagen in het debat in de mediaEr zijn ook andere geluiden te horen. De onderzoeks- en campagnegroep Corporate Europe Observatory (CEO) stelde de lobby van de biotechsector om de regels voor nieuwe technieken te versoepelen eerder deze maand aan de kaak in drie artikelen op de website. CEO heeft kritiek op de manier waarop de sector de nieuwe technieken verpakt als niet-GMO. “Vanwege het brede verzet van consumenten tegen GMOs, is onzichtbaarheid essentieel voor iedere nieuw genetisch gemodificeerd product in Europa”, schrijft de groep. Het is nu afwachten hoe de Europese Commissie de nieuwe technieken binnen de huidige wet interpreteert: wel of geen GMO? Naar verwachting komt hierover volgende maand meer duidelijkheid.
De perspectieven uit de sector en van belangengroepen zijn interessant, maar wij missen het geluid en de betrokkenheid van consumenten in het debat. Mijn collega Eva Müller raakte geïnteresseerd in het GMO-debat door de felle discussie die ze op Facebook voorbij zag komen over dit onderwerp. We waren tot voor kort onbekend met het onderwerp. Wij zijn journalisten en hebben geen achtergrond binnen de voedsel- of biotechsector. Naarmate we ons meer in GMO's gingen verdiepen, waren we verrast over de nuances en diepere lagen die onder deze discussie liggen. Die gaan niet alleen over GMO's, maar ook over de manier waarop de voedselproductie is ingericht. Wij missen deze diepere lagen in het debat in de media.
Debat breder dan techniek alleen
Eén van deze nuances beschreef Jopie Duijnhouwer eerder al op Foodlog. GMO is niet te definiëren, al helemaal niet met de komst van nieuwe gentechnieken. In de veredelingssector worden verschillende technieken ingezet om het DNA van planten aan te passen. Wat wel of geen GMO-techniek is, is daarom voor meerdere uitleggen vatbaar.
Het is voor consumenten nuttig om deze nuance te weten. Niet alleen om te kunnen begrijpen waar het begrip GMO over gaat, maar ook om te weten wat je eet en de labels te kunnen interpreteren.
De brede vraag hoe de voedselproductie is georganiseerd en de wijze waarop deze innoveert, nemen wij daarom mee in onze webdocumentaireDe argumenten die worden gebruikt tegen GMO's gaan niet alleen over de techniek, maar hebben ook te maken met andere aspecten. Zoals de conventionele landbouwsystemen of het toenemend aantal patenten dat wordt aangevraagd op planteneigenschappen of gentechnieken. De uitspraak van het Europees Octrooi Bureau vorig jaar over de patenteerbaarheid van natuurlijke eigenschappen en de reacties daarop lieten zien dat hier het laatste woord nog niet over is gezegd.
Geen partij
Deze botsende belangen en visies over de voedselproductie zijn wat ons betreft wel degelijk belangrijk om mee te nemen in het debat, ook al gaan deze niet alleen over GMO's. Het zijn wel zaken die geassocieerd worden met GMO's. De brede vraag hoe de voedselproductie is georganiseerd en de wijze waarop deze innoveert, nemen wij daarom mee in onze webdocumentaire.
De komende maanden gaan we daarom dieper in deze argumenten duiken en hopen aan het einde de webdocumentaire, Het controversiële, excellente zaadje, af te leveren waar alle visies en meningen een faire kans krijgen. We zullen als makers geen partij kiezen. We verwachten in september 2016 de webdocumentaire online te kunnen publiceren.
We zijn een crowdfundingcampagne gestart om het laatste stukje te kunnen financieren voor deze webdocumentaire over GMO's om een bijdrage te kunnen leveren in de informatievoorziening over dit onderwerp. We horen ook graag jullie visie op het onderwerp. We zullen daarom de reacties onder dit stuk met veel interesse lezen. Vanwege deze publicatie op Foodlog, krijgen alle donateurs die vandaag doneren de gelegenheid om een vraag in te sturen die we zullen behandelen in de webdocumentaire of in een separaat filmpje (normaal bieden we die gelegenheid alleen aan donateurs die 75 euro of meer doneren). Daarom horen we heel graag van jullie.
Fotocredits: 'Midnight in a Supermarket', Cyril Caton
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 10 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 10 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
De crowdfunding is succesvol verlopen en we zijn inmiddels aan de slag met de realisatie van de webdocumentaire. Dank voor de reacties & input!
Hidde #32 , dank voor je 2e reactie. Ik ben het volstrekt met je eens dat het GMO-'debat' weinig meer is dan het uitwisselen van emoties in een discussie tussen doven die tegen, maar niet met elkaar praten.
Ik schreef - vanwege het glyfosaat en een februari-maand vol achter elkaar aanrollende soaps over landbouwgif - vandaag zelf een stukje waarin ik wijs op de effecten van die discussie op een samenleving.
Wat we hier kunnen doen is ordentelijk de wetenschappelijke feiten met elkaar vergelijken en ons afvragen op welke vraag ze een antwoord waren en welke veronderstellingen aan die vraagstelling ten grondslag lagen. Dan beginnen we een beetje te zien, wat we weten en als zinvolle kennis kunnen beschouwen gegeven de vragen die leven. Dat merkt Dennis Zeilstra op in dat draadje. Hij schreef hier drie wetenschapstheoretische artikelen voor het domein voeding, maar die natuurlijk ook volledig op dit domein van toepassing zijn.
Nu concreet: volgens Hendrik zijn er geen cijfers bekend van het verloop van het Bangladesh-project, cq. de borging van die cijfers. Hij vraagt jou er naar, maar je gaat er niet op in. Toch is zijn vraag terecht. De cijfers die jij presenteert, impliceren volgens Hendrik dat een boer (het zal vaak om iemand gaan met een stukje grond dat wij een forse volkstuin vinden) vóór de overgang op GMO-gewassen iedere of om de dag spoot. That's heavy, ook financieel.
Kun je uitleggen waarom Hendrik zich vergist? Als dat niet zo is, is de consequentie immers dat de circulerende cijfers voor vraagtekens zorgen en vermoedelijk niet best geborgd zijn.
@Dick #30. Wij richten ons puur op GMOs in het kader van plantenveredeling. Binnen dit kader zitten natuurlijk ook discussies over ethiek. Zo gaan we bijv. aandacht besteden aan het verschil tussen kwekersrecht en het octrooiensysteem en hoe dit invloed heeft op diversiteit en machtsverhoudingen.
We ontkomen niet aan kaderen; je zou wel 100 uur film kunnen maken over het onderwerp. Wij willen tijd besteden aan het bieden van een bredere context. Bijv. door ook uit te leggen hoe traditionele veredeling werkt en tegen welke problemen de conventionele landbouw an sich loopt. Bij de oplossingen die geboden worden, ook kijken naar de oorzaak die ten grondslag ligt aan het probleem. Op die manier hopen we een aanzet te geven voor een fundamentele discussie over de positie van GMOs binnen de voedselproductie. Of juist dat er geen plek zou moeten zijn voor GMOs, dat mag iedereen uiteraard voor zichzelf uitmaken.
@Arnold #28: Het is zeker waar dat je als journalist in een moeilijke positie zit wat betreft het beoordelen en het uitbalanceren van informatie die je ontvangt van experts en professionals die al (tientallen)jaren onderzoek doen en/of praktijkervaring hebben binnen hun vakgebied. Zeker met complexe onderwerpen als GMOs dat meer dan één vakgebied behelst. Dat is dan ook juist weer de uitdaging van ons vak.
@Arnold #31: Er zijn natuurlijk veel documentaires gemaakt over GMOs, ook goede informatieve. Wij hebben een heel lijstje bekeken en wat ons opviel, is dat de documentairemaker vaak een duidelijke visie heeft die hij/zij wil overbrengen. Bekendste en beste voorbeeld daarvan is denk ik OMG GMO. Dit is overigens helemaal niet ongebruikelijk bij documentaires en ook niet per definitie fout ofzo. Het is een keuze die de maker maakt. Wij maken een andere keuze. We willen aandacht aan de feiten schenken en experts en professionals met verschillende visies de dialoog laten aangaan. Wij zullen zelf ook niet in beeld zijn. Als maker word je vaak gevraagd wat je gaat toevoegen aan de documentaires die er al zijn. Daar is het een antwoord op.
De documentaire The world according to Monsanto ken ik. Het is alweer een tijd geleden dat ik ‘m gezien heb, maar ik vond het in ieder geval een interessante uiteenzetting van de lobby en de missers uit het verleden.
Ik kom inderdaad nog even terug op de vragen, te beginnen bij de financiering.
Voor deze docu heb ik een kleine 30.000 euro beschikbaar. Het grootste deel van het EJC, de rest van de Volkskrant. Veel te weinig om een docu van te maken natuurlijk, maar ik doe dit voor een groot deel uit idealisme, omdat ik serieus verdrietig wordt van de impact van de discussie die wij hier hebben op de levens van de armste boeren. Het gaat de boeren daar gewoon om betere gewassen, niet meer, niet minder. En dan komen wij hier in het westen met allemaal totaal irrationele en onwetenschappelijk angsten.
Want dat is wat mij zo verbaast: als het gaat om klimaatverandering, dan stellen de groenen doorgaans: natuurlijk is dat een probleem, dat is de wetenschappelijke consensus (en terecht). Ze beschimpen zelfs climate deniers, en verwijten hun scientific cherry picking en illiteracy. En vervolgens doen ze op het gebied van gentech precies dat wat ze rechts verwijten: de consensus over de veiligheid en potentie rond gentech is onder wetenschappers net zo hard als rond klimaatverandering. Maar opeens is alle wetenschap verdacht, niet te vertrouwen en zijn fringe-papers opeens een betrouwbare bron.
En dat brengt me bij de kern, en ook de reden waarom ik me vaak niet meer uitgebreid meng in discussies over gentech. Het gaat namelijk helemaal niet om feiten in dit debat. Het gaat om waarden. Het maakt niet uit wat ik zeg (of wie dan ook), en hoever ik op die vragen in ga, we komen geen stap verder.
Over die waarden: er is een groot contigent mensen dat een soort ongemak voelt bij de moderne samenleving. Veel mensen hebben het gevoel de controle kwijt te zijn over hun leven, geen grip meer te hebben. De voedselketen is te ondoorzichtig, de farma te machtig, en de wereld te geglobaliseerd. Ze verlangen naar een tijd waarin het leven simpeler en overzichtelijker was
En dus wordt er gepoogd de controle terug te winnen. Dat gebeurt op verschillende manieren: mensen nemen het heft in eigen handen door hun kinderen niet meer te vaccineren, ze gaan rechtstreeks naar de boer, zodat ze het gevoel hebben controle te hebben over hoe hun voedsel geproduceerd wordt, etc etc.
En genetisch modificatie is voor hen een exponent van hoe het niet moet, het is een exponent van het ongemak en van het te ver wegdrijven van de natuur. Voedsel hoort van het land te komen, niet uit het lab! Samengevat: genetische modificatie past niet binnen het waardensysteem en daarom zijn we tegen.
En dat is waarom feiten er niet toe doen. Het maakt niet uit hoeveel wetenschappelijk artikelen er gepubliceerd worden over de veiligheid of hoeveel gunstige toepassingen er worden ontwikkeld. Het is simpelweg niet goed, omdat er ongemak om heen zit.
Helaas ontbreekt het besef ontbreekt dat het kunnen aanhangen van zo’n antimodernistische houding een rechtstreeks gevolg is van de geneugten van de moderniteit. Het is makkelijk tegen allerlei technologieën en ontwikkelingen te zijn, als er elke dag een vol bord voor je neus staat, of wanneer de kachel altijd aanslaat. Een antimodernistische houding staat of valt bij een gevulde buik.
En er is te weinig besef dat deze houding ernstige gevolgen heeft in landen waar dat volle bord niet elke dag een zekerheid is. en zo zijn we weer rond: dat is wat ik graag wil laten zien in de docu, juist in mensen die vinden dat ze de moral highground hebben met hun weerstand.
Tobias#29 Emotie is een heel belangrijk aspect in de wereld zeker als het gaat om discussies zoals deze. Echter als we ergens willen komen is het verstandig dat we het hebben over feiten, dus een open dialoog op basis van echte inhoudelijke feiten. Ik bedoel technisch inhoudelijk maar ook economisch inhoudelijk, daarmee wil ik zeggen wat betekend het voor eenieder binnen de totale mogelijkheden die we hebben. Ik geef een voorbeeld voorstanders redeneren veelal vanuit een niet wenselijke huidige situatie, terwijl er vele ander mogelijkheden zijn zonder erg ingrijpende vervelende consequenties. Heb in #16 gewezen op een info film heb jij die bekeken, of ken je hem al? Daar worden in mijn beleving veel aspecten aangaande deze materie aangekaart. Hoop dat de documentaire een ander is als in de Boerderij vandaag omschreven want daar heb ik, de uitleg gelezen niet, een hoge pet van op. De laatste zin geeft mij kippenvel als men over ander documentaires zegt dat het vaak activistische benaderingen zijn. Dat beoordeel ik zelf wel, ga uit van eigen kracht.
Sluit me aan bij Dick zijn vraag Hidde waar blijf je?