Lees ook
Beste minister Bruins,

Op de motie van mevrouw Ellemeet antwoordde u onlangs: “Er is niet zoiets als leefstijlgeneeskunde”. Welnu, u bent verkeerd geïnformeerd. We zetten dit graag recht.

Laten we beginnen bij de definitie van geneeskunde (Van Dale): wetenschap die de oorzaak en de aard van ziekten opspoort en er de geneesmiddelen (= middel om genezing te bewerkstelligen; medicijn) voor aanwijst. En laten we die definitie toepassen op leefstijl-gerelateerde ziekten, met type 2 diabetes als prototype. We kennen de belangrijkste oorzaak hiervan, namelijk leefstijl. En inmiddels is het beste geneesmiddel voor deze ziekte aangewezen met een krachtige wetenschappelijke basis: leefstijlaanpassing is met afstand het meest effectief. Sterker: leefstijl is het enige medicijn voor type 2 diabetes, want alleen dit kan genezing bewerkstelligen. Alle andere geneesmiddelen – pillen en insuline dus – verlagen de bloedglucose, maar laten de onderliggende problemen onaangeroerd en genezen daarom niet.

Leefstijl is het enige medicijn voor type 2 diabetes, want alleen dit kan genezing bewerkstelligen
Interactie tussen genen en leefstijl
Om het nog duidelijker te zeggen: farmaceutische preparaten zijn volgens de definitie van geneesmiddel, geen medicijn. En leefstijl is hier dus geen preventie, maar geneeskunde. Overigens zijn vrijwel alle chronische, niet-overdraagbare aandoeningen waar 8,5 miljoen Nederlanders mee worstelen, het gevolg van interactie tussen genen en onze leefstijl. Onze genen kunnen we niet aanpassen. Onze leefstijl wel.

Geen plaats voor leefstijlgeneeskunde
Wellicht bedoelde u “Leefstijlgeneeskunde wordt niet toegepast”. Die uitspraak zou beter kloppen. In de praktijk van de Nederlandse gezondheidszorg heeft leefstijlgeneeskunde geen plaats. Dat heeft historische wortels. Wij wachten af tot mensen ziek worden en verwachten vervolgens van de dokter dat hij het probleem met een pilletje of operatie oplost. Honderd jaar geleden voldeed dat model van de gezondheidszorg. Infectieziekten en ongevallen vormden de grootste problemen.

Gezondheidszorgmodel voldoet niet meer
Vandaag de dag is de aard van de meeste ziekten heel anders: het zijn complexe, systemische aandoeningen die veelal voortkomen uit verkeerde leefgewoontes. Het oude model voldoet niet meer.
U laat zich toch niet leiden door de belangen van het bedrijfsleven bij het inrichten van het gezondheidszorgstelsel?
Artsen hebben geen tijd voor leefstijl-coaching en een goed vergoedingsstelsel ontbreekt door een verkokerde werking van wetten en regels over wat ‘zorg’ is en wat ‘preventie’. Daardoor weigeren verzekeraars leefstijlgeneeskunde structureel te vergoeden vanuit de Zorgverzekeringswet, lopen gemeentes vast binnen hun taak in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en verwijzen alle partijen naar ‘het stelsel’ – dus naar u. En de persoon met type 2 diabetes is de dupe.

13 keer goedkoper
Weet u, wij zijn ongeveer even oud als u. Als wij drieën nu, op onze leeftijd type 2 diabetes zouden krijgen – geen gekke gedachte gelet op de cijfers – dan zijn de totale kosten per persoon ongeveer 130.000 euro voor de rest van ons leven. Een leefstijlgeneeskunde-programma zou voor ons ongeveer 10.000 euro kosten; dat is 13 keer goedkoper! En de persoonlijke en maatschappelijke winst van niet of minder ziek zijn laat zich raden. De keuze is niet moeilijk, toch? Natuurlijk zijn er dan verliezers: we zouden veel minder pillen nodig hebben en de zorg zoals we die nu kennen, verliest omzet als mensen niet langer patiënt zijn. Maar u laat zich toch niet leiden door de belangen van het bedrijfsleven bij het inrichten van het gezondheidszorgstelsel?

Onderzoeksagenda
Leefstijlgeneeskunde: het bestaat echt! Uiteraard is de bewijsvoering nog niet helemaal rond voor alle leefstijl-gerelateerde ziekten. En niet iedere patiënt zal door leefstijlgeneeskunde genezen. Voor de ontwikkeling van effectieve leefstijlgeneeskunde in de breedst mogelijke zin is dan ook een goede onderzoeksagenda nodig. Samen met collega’s in Nederland zorgen wij hier graag voor. Maar met alleen onderzoek zijn we er niet.

Het zorgstelsel heeft een wezenlijke aanpassing nodig voor door leefstijl geneesbare ziekten. Van ‘care’ naar ‘cure’. En van de spreekkamer naar de huiskamer
Van 'care' naar 'cure'
Het zorgstelsel heeft een wezenlijke aanpassing nodig voor door leefstijl geneesbare ziekten. Van ‘care’ naar ‘cure’. En van de spreekkamer naar de huiskamer. Er moet een systeem komen dat het voor de burger/patiënt mogelijk maakt om zelf regie over zijn/haar gezondheid te nemen, 365 dagen per jaar. U bent verantwoordelijk voor het stelsel. U bent degene die stappen kan zetten, die de toepassing van leefstijlgeneeskunde in Nederland mogelijk maken. De bal ligt bij u!

Namens het Nederlands Instituut voor Leefstijlgeneeskunde,

Ben van Ommen (principal scientist TNO)
Hanno Pijl (hoogleraar diabetes LUMC)

Deze open brief verscheen woensdag 25 april jl. op TimeTNO. De NRC van 3 april publiceerde een pleidooi van Pijl en anderen voor de erkenning van leefstijlgeneeskunde; ze hoopten daarmee dat een Kamerdebat de officiële status van het vak zou opleveren.
In een artikel in het Parool over het jongste boek van Volksgezondheid-hoogleraar Jaap Seidell laat deze alvast weten het eens te zijn dat preventie (een leefstijlbenadering) beter is dan een reparerende medisch benadering:

Dit artikel afdrukken