“De confessionele politieke partijen interpreteren de Bijbelse cultuuropdracht nog steeds meer naar de letter dan naar de geest, gezien hun passieve houding tegenover de milieuproblematiek”, één van de stellingen bij mijn proefschrift (1972). Ja, ik ben gereformeerd opgevoed en heb lang het onderscheid tussen natuur- en cultuurlandschap serieus genomen, en de mens gezien als beheerder van al wat leeft. Maar wanneer mens ook dier is, en dat is ie, dan is er geen onderscheid tussen cultuurlandschap en natuur; dan is cultuurlandschap vergelijkbaar met bijvoorbeeld een mierenhoop met ondergrondse gangen.

Wildernis boven van goed beheerd cultuurlandschap
Ja, ik kan genieten van goed beheerd cultuurlandschap. Maar, eerlijk gezegd, geniet ik het meest van wildernis, landschappen waar geen mens te zien is. waar niet of nauwelijks sporen van mensen waarneembaar zijn. Ik herinner me de prachtigste wandelingen in gebieden die aan die beschrijving voldoen. Die door de Hardangervidda in Noorwegen, waar ik 11 uur lang geen mens zag, mijn record; het regenwoud van Pangandaran op Java met zijn rafflesias, de grootste solitaire bloem op aarde, het ‘Forêt de Taï’ in Ivoorkust, met chimpansees, de bossen met reuzen sequoia’s in Noord Californië ....

Natuurbescherming is niet overal en altijd biodiversiteit op peil houden, de wildernis moet - waar maar mogelijk - gespaard worden. Om zoveel mogelijk mensen daarvoor warm te maken, moet van kinds af aan natuurliefde worden bijgebracht
Dan zijn er die delen van onze mierenhoop die aan wildernis doen denken, landschappen zoals heidevelden, blauwgraslanden en de kwelders van de Waddeneilanden. Prachtige natuur met grote biodiversiteit, ontstaan door afvoer van voedingsstoffen door grazend vee, om elders de vruchtbaarheid van akkerland op peil te houden. Die man made natuur wordt nu het meest bedreigd door aanvoer van voedingsstoffen voor vee, voor de luxe consumptie van nu, op basis van kunstmest plus uitputting elders.

Wildernis sparen, biologische landbouw anders gaan zien
Natuurbescherming is niet overal en altijd biodiversiteit op peil houden, de wildernis moet - waar maar mogelijk - gespaard worden. Om zoveel mogelijk mensen daarvoor warm te maken, moet van kinds af aan natuurliefde worden bijgebracht. Daarvoor zit er in een land als Nederland niets anders op dan man made landschappen, delen van de mierenhoop, zo goed mogelijk in stand te houden. En om elders wildernis over te houden om te beschermen, moet het geloof ondermijnd worden dat biologische landbouw in zijn diverse vormen de wereldbevolking kan voeden en klimaatverandering kan stoppen.

Ik ben er van overtuigd dat die vormen van landbouw de menselijke mierenhoop de hele aarde laten beslaan, en geen ruimte laten voor wildernis. Koolstof, vastgelegd in venen, in bodemorganische stof, in bomen, struiken en andere vegetatie komt vrij en versnelt klimaatverandering. Dat is de poten onder onze stoel vandaan zagen. Waarbij ik mij afvraag of er andere dieren zijn die dat doen. De zelfmoord van lemmingen is namelijk een fabel.

Met kunstmest met name plantaardige voeding produceren
Natuurbescherming is zoveel mogelijk wildernis behouden of zelfs herstellen. Dat betekent wereldwijd op de beste gronden via optimaal kunstmestgebruik zoveel mogelijk - met name plantaardig - voedsel produceren, en beschikbare hulpbronnen eerlijker verdelen, waardoor ook in arme landen bevolkingsgroei wordt gestopt.

Als dat betekent dat in Nederland man made natuur moet worden opgeofferd, dan heb ik daar vrede mee.

In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dat doen lees je in De ontdekking van de ander.

Dit artikel afdrukken