Lees ook
Van eet- en slaapgewoontes tot de poep van je baby, van wildvreemden op straat en de 'moedermaffia' tot familie; iedereen lijkt altijd wel wat te vinden van wat goed is voor jouw kind. Voor een deel van de jonge ouders zal het dan ook geen grote verrassing zijn dat grootmoeders van (grote) invloed kunnen zijn. Mocht je je wel eens in groepen of fora voor jonge ouders begeven, dan zijn er genoeg hulpvragen te vinden over hoe om te gaan met (goedbedoeld) advies van (schoon)ouders en familieleden. Al helemaal als tradities en overtuigingen hierin een rol spelen.

Onderzoekers van de Vrije Universiteit van Amsterdam onderzochten de rol van grootmoeders en de bredere sociale gemeenschap in de Turkse gemeenschap, de grootste groep mensen in Nederland met een niet-Nederlandse achtergrond. Naast focusgroepgesprekken met grootmoeders, interviewden ze ook grootmoeders en moeders met een Turkse achtergrond.

Elke gemeenschap heeft weer andere ideeën en gebruiken die het welzijn van het kind kunnen verstoren
De invloed van grootmoeders blijkt aanzienlijk, vanzelfsprekend en geworteld in verschillende sociaal-culturele normen en gebruiken. Moeders kunnen dit als behoorlijk stressvol ervaren. Zeker als ideeën niet overeenkomen. Als de grootmoeder oppast, komen tegenstrijdige opvattingen en praktijken aan het daglicht. Zowel moeders als grootmoeders vinden het vaak moeilijk om deze verschillen openlijk te bespreken, uit angst dat dit kan leiden tot een familieconflict. De verregaande invloed kan ook leiden tot ongezonde praktijken voor de baby.

Hoewel het onderzoek zich specifiek op de Turkse gemeenschap richt, denken de onderzoekers dat hun bevindingen ook in meer of mindere mate gelden voor aanstaande of jonge ouders met andere culturele achtergronden. Het is niet verwonderlijk dat ideeën tussen generaties uiteenlopen. De algemene opvattingen over wat gezond is, is onderhevig aan verandering. Sinds een aantal jaar valt het belang van de eerste 1.000 dagen niet meer te ontkennen. Het is de ultieme vorm van preventie. De eerste 1.000 dagen van het leven van een kind zijn zo belangrijk omdat deze de basis leggen voor een gezonde groei en ontwikkeling. De periode vanaf de conceptie tot de 2e verjaardag is belangrijk voor gezondheidsgerelateerd gedrag later in het leven. Denk aan voedingsgewoonten, fysieke activiteit en slaappatronen.

Dit kan botsen met de Turkse cultuur. Daar geldt onder meer hoe groter en zwaarder de baby, hoe beter. Dik is een teken van welvaart. Ook is de beschikbaarheid en toegankelijkheid van voedsel belangrijk. Turkse grootouders verwennen hun kleinkind graag. Ouders vormen de belangrijkste doelgroep in interventies en activiteiten om gezond gedrag bij jonge kinderen te ondersteunen. De sociale gemeenschap en vooral de grootouders mogen echter niet vergeten worden, blijkt uit het onderzoek. Daarbij moet er wel rekening gehouden worden met sociaal-culturele factoren die een rol spelen in het advies, ondersteuning, gewoontes en overtuigingen van de betrokken personen, aldus de onderzoekers. Elke gemeenschap heeft weer andere ideeën en gebruiken die het welzijn van het kind kunnen verstoren.

Verwachtingen gemeenschap als kans
Gülcan Bektaş, onderzoeker en eerste auteur van het artikel, vindt het opvallend en veelbelovend dat zowel de jonge generatie als de oudere generatie zich nog steeds heel erg laten leiden door de mening en verwachtingen van de gemeenschap. "Dit weerhoudt hen om een kind op te voeden op hun eigen manier. Dit is natuurlijk ook belangrijk binnen deze groepen, omdat er veel waarde wordt gehecht aan ‘noaberschap’ (it takes a village to raise a child), we doen het samen en kijken naar elkaar om." Dat heeft ook een veelbelovende kant, aldus Bektaş. "Nu wordt het soms nog als negatief ervaren, maar als we bepaalde tradities en gewoontes een beetje kunnen ombuigen en verrijken met informatie over wat nou gezond is, zou het noaberschap juist veel voordelen hebben."

Volgens Bektaş is het vooral van belang dat de 1e 1000 dagen beter bekend wordt onder deze doelgroep en dat er bewustwording wordt gecreëerd. Dat is er nog maar mondjesmaat. Daarbij zouden zorgprofessionals zich dus ook moeten richten op de grootouders. "Navragen of zij passen op hun kleinkinderen en hen eventueel meevragen naar de afspraken. Ook is het belangrijk om uitleg te geven over het verband tussen overgewicht op jonge leeftijd en latere gezondheid."
Dit artikel afdrukken