"Deze week is de varkensprijs voor de tweede week op rij fors gedaald, waardoor varkenshouders opnieuw met verlies moeten verkopen. De zoveelste aderlating voor de sector in de afgelopen vijf jaar. We schreeuwen al jaren van de daken dat de huidige marktwerking niet meer functioneert en dit ook niet meer zal doen". Met die woorden citeert De Morgen boze Belgische varkensboeren van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS).

Kerst zonder Belgisch varken
Ze zijn zo boos dat ze dreigen met Kerst en Oud en Nieuw geen varkens aan de slachthuizen te leveren. Dat vinden de Boerenbond, slachthuizen, verwerkers en supermarkten van België een zinloos idee. Boerenvoorman Piet Vanthemsche van gaf aan geen Kerst zonder Belgisch varken mee te willen maken, maar zei net als de voorman van de slachthuizen en uitsnijderijen dat het geen groot probleem is om dan Deens varken in huis te halen. Kortom, de radicalere boeren van de ABS snijden met een boycot uitsluitend in hun eigen vlees.

'EU kijkt de andere kant op'
De oorzaak van de jongste prijscrisis is de Russische voedselboycot die in het geval van de varkenshouderij al veel langer liep. Het uitbreken van de Afrikaanse Varkenspest gaf Rusland al langere tijd gelegenheid tot een veterinaire boycot van Europees vlees. Daardoor is de Europese markt overvoerd en zijn de prijzen sterk gedaald. De Boerenbond, slachters, verwerkers, slagers en grootwinkeliers proberen de boeren duidelijk te maken dat ze niets aan die situatie kunnen veranderen. België draagt een bescheiden 6% bij aan de Europese varkensmarkt. Niettemin is het land volkomen afhankelijk van het buitenland.
Vijfenzestig procent van het Belgische varkensvlees is bestemd voor export. Vijfentwintig procent gaat naar slagers en de vleesverwerkende industrie die een deel daarvan ook weer exporteren. Circa 15% komt in nationale supermarkten terecht. De boeren kunnen dus boycotten wat ze willen, maar veranderen daar de prijzen niet mee.

Volgens Comeos, de Belgische federatie van de handel en distributie, moet het vraagstuk Europees opgelost worden. Alleen wil Europa "de doorgeschoven hete aardappel niet', schrijft Vilt , onder de kop 'Comeos kijkt naar Europa, maar Europa kijkt de andere kant op'. “Voor onze varkenshouders is er een nijpend probleem, voor de EU is het minder dringend”, zegt Piet Vanthemsche in het ledenblad van zijn Boerenbond.

Het beleid kijkt naar het Oosten, het Westen moet gaan ondernemen
Het lijkt er inderdaad op dat Vanthemsche gelijk heeft. In sterkere mate nog dan hij uitspreekt zelfs. Europa lijkt de omvang van de dierlijke productie in de dichtbevolkte landen groot, risicovol en te duur te vinden. De nieuwe lidstaten in het Oosten van de Unie zijn beter geschikt voor die grote aantallen dieren. Afbouw hier is daarom prima. Bovendien is het beleid om minder vlees te produceren en het vlees dat geproduceerd wordt dáár te maken waar ook het graan groeit waar ze mee gevoerd worden. West-Europa moet met zogenaamde marktgerichte (merk)concepten vlees leren maken, verwerken en verkopen. En dat moet niet met steun van de overheid, maar uit eigen kracht komen, vindt Europa dat daarvoor wel zijn vergroeningsubsidies ter beschikking heeft gesteld. Daarmee wil Europa van zijn oude boeren ondernemers maken.

Daar hikt iets. Misschien dat daarom noch Piet Vanthemsche en zijn Boerenbond, noch het ABS dat in België hardop tegen hun achterban durven te zeggen. Niettemin is het al jaren beleid.

In Nederland is het niet anders. Terwijl de plantaardige landbouw en de zuivel geholpen worden om de ergste randjes van het Russische voedselembargo te verzachten, krijgt ook in ons land de varkenssector nul op het rekest. Alleen de Deense regering voert een actieve lobby naar de EU om zijn varkensindustrie in het land te houden. Relatief, gemeten naar het aantal inwoners van het land, is de Deense varkenshouderij dan ook de grootste van Europa.

Fotocredits: Varken, Tim Sträter
Dit artikel afdrukken