In totaal zijn er in België inmiddels 4.400 overlijdensgevallen als gevolg van Covid-19 te betreuren. De reden van deze opvallend hoge sterfte is de manier waarop België de coronasterfte rapporteert. In tegenstelling tot veel andere landen komen in de Belgische statistieken de overlijdens voor "van mensen in de rusthuizen van wie alleen vermoed wordt dat Covid-19 de doodsoorzaak is, net als van mensen die thuis overlijden", schrijft De Tijd.

'Niet in de statistieken'
In Nederland meldt het RIVM alleen het overlijden van mensen die op Covid-19 getest zijn. "Wij zien ontzettend veel patiënten thuis en in zorgcentra die klinisch sterk verdacht zijn, maar niet getest worden omdat een ziekenhuisopname niet meer zinvol is", zegt Jochen Cals, huisarts en hoogleraar huisartsgeneeskunde aan de Universiteit Maastricht op de NOS. "Deze mensen bestaan niet in de statistieken." Niettemin werd begin deze maand al bekend dat de sterftes in Nederlandse verzorgingshuizen hoog op kunnen lopen met sterftepercentages (aantal doden/aantal vermoedelijke besmettingen) van 14%.

Verzorgingshuizen
Niet alleen in Nederland worden coronadoden statistisch verdonkeremaand, terwijl het vermoeden toeneemt dat het coronavirus juist in verzorgingshuizen veel slachtoffers maakt. Uit een eerste studie door onderzoekers van de London School of Economics blijkt dat ongeveer de helft van de Europese sterfgevallen als gevolg van Covid-19 in woonzorgcentra plaatsvond, schrijft Knack. Op grond van overheidsbronnen en de communicatie van officiële instellingen becijferden de onderzoekers dat in de week van 6 april in België 42% van de coronadoden uit woonzorgcentra kwam, in Spanje 57%, in Ierland 54%, in Italië 53% en in Frankrijk 45%.

Van de 2.029 gestorvenen in de Belgische woonzorgcentra zijn maar 63 bevestigde gevallen na een afgenomen test, de andere 1.966 zijn vermoedelijke coronagevallen. In Spanje laten de statistieken alleen de positief geteste overlijdens zien, of sterfgevallen in rusthuizen meetellen is niet zeker, schrijft De Tijd. In Frankrijk betreffen 5.000 van de 15.000 geregistreerde overlijdens mensen uit verzorgingshuizen.

Huisartsenregistratie
Volgens de Belgische viroloog Marc van Ranst is de Belgische manier van rapporteren 'dom' omdat het België internationaal in een slecht daglicht plaatst. Bovendien leidt deze registratie tot een overschatting die niet te vergelijken valt met de rapportages uit andere landen. Steven Van Gucht, de Belgische coronabestrijder, erkent de overschatting maar ziet de voordelen van een zo compleet en uitgebreid mogelijk bewakingssysteem.

Ook in Nederland doet die lijn van denken inmiddels opgang. Vanaf deze week gaan Nederlandse huisartsen via het verwijsplatform Zorgdomein.nl hun niet-geteste maar wel vermoedelijk door Covid-19 ernstig zieke en overleden patiënten registreren. "Elke huisartspraktijk heeft nu een eigen lijstje waarop deze vermoedelijke coronadoden staan," zegt Cals. Als zelfs maar de helft van de Nederlandse huisartsen meedoet, ontstaat er een reëel beeld van het aantal doden en van de impact van corona op de Nederlandse bevolking. "Ik ben daar voorzichtig mee, maar ik denk dat er tientallen procenten boven op de officiële registraties komen."

Het RIVM staat positief tegenover de huisartsenmeldingen: "We weten dat het om een schatting gaat", zegt woordvoerder Harald Wychgels in de Volkskrant. "We wachten de cijfers af en de gegevens nemen we mee in onze rapportages. Daarbij vermelden we uiteraard hoe de data tot stand zijn gekomen. Maar alles wat bijdraagt aan een beter beeld is welkom."

Oversterfte
Blijft de vraag: sterven er in België nu meer of minder mensen aan Covid-19 dan in andere landen? Het enige antwoord is te vinden in de 'oversterfte'-cijfers, zoals in ons land het CBS die vandaag presenteerde met de conclusie dat het aantal doden in 'institutionele' woonomstandigheden (lees: verzorgingshuizen) is verdubbeld. Oversterfte drukt het aantal meer of minder overlijdensgevallen uit ten opzichte van het langjarige gemiddelde voor de tijd van het jaar. In een CBS-grafiek van vandaag wordt de gemiddelde weeksterfte van de eerste 10 weken van dit jaar (het blauwe balkje) vergeleken met de daarop volgende individuele weken waarin Nederland met Covid-19 patiënten te maken kreeg.



Wekelijks rapporteren de Europese landen hun sterftecijfers aan de centrale monitor Euromomo. De jongste rapportages (waar een vertraging van vier weken in zit) laten in verschillende landen een significante toename van de sterftecijfers zien. En dan doet België het ineens helemaal niet zo slecht: volgens Euromomo valt de stijging van de oversterfte in België juist lager uit dan die in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Frankrijk, Italië en Spanje.

Dit artikel afdrukken