Ik handel in vlees en mijmer misschien daarom wel eens over de volmaakte wereld. Onwillekeurig stap ik in de rol van de Lion King die zijn zoon Simba vertelt hoe de wereld echt in elkaar zit. Ik vertel hem dat we niet alle impala’s op mogen eten en dat we ook zelf terugkeren als as in de grote voedselcyclus. Dan is het OK. En als er niet genoeg impala’s zijn, moeten we honger lijden en de honger samen dragen. Er zullen welpen doodgaan. Tot het evenwicht is hersteld.

M’n mijmeringen resulteren bijna altijd in twee ‘droom’modellen, maar ook in een realistische visie op de toekomst van vlees.

lawinedood
In mijn eerste droom leven we in een wereld waar iedereen met mate dierlijk eiwit, zoals vlees en melk, tot zich neemt. Bij ‘iedereen’ denk ik aan hooguit 3 miljard aardbewoners, die bovendien matigheid betrachten met alles wat deze aarde hun biedt. Die duurzaamheidsgrens van 3 miljard is alleen te handhaven als ook een maximum leeftijd worden ingevoerd, bijvoorbeeld 65 jaar. Die maximumleeftijd kan door de UN per land worden bijgesteld. Dat lijkt wreed, maar biedt ook voordelen. Je leeft bewuster naar het afscheid van het aardse toe. Er is geen gedoe over vergrijzing. Ziektekosten- en pensioenissues verdwijnen als sneeuw voor de zon. In plaats daarvan mag je je druk maken over hoe je dood wilt gaan. Zoeken naar een euthanasie-arts hoeft niet meer. Je kunt kiezen uit een veelheid van goedkope tot dure dood varianten. Zelf zou ik gaan voor de lawinedood, uiteraard nadat ik eerst geprept was met voldoende tranquilizers.

Mijn tweede droom lijkt op de eerste, op een klein verschil na. Iedereen mag dierlijk eiwit mag gebruiken, maar er is een leeftijdsgrens voor het nuttigen van dierlijk eiwit: tot 18 jaar. Uitzonderingen op die regel zijn mensen die na hun puberteit hoogwaardige complexe eiwitten nodig hebben, zoals topsporters. In dit tweede model verliezen de vleeseters hun recht om begraven of gecremeerd te worden. Hun lichamen worden hergebruikt als veevoer. Als statiegeld voor het vleesverbruik, dat begrijpt u inmiddels wel. We moeten zuinig zijn op onze aarde en wat die voortbrengt.

De werkelijkheid is minder mooi.

het ene eiwit is het andere niet
Te weinig mensen zien dat het ene eiwit het andere niet is. Zelden kom ik verlichte dierlijke eiwitdenkers tegen. Diegenen die nog het beste over dierlijk eiwit denken, zijn de veganisten. Al maken ze het te bont, zij weten dat het heel kostbaar is en dat je er zo zuinig mogelijk mee moet omgaan. Vegetariërs tel ik niet mee, want als je melk drinkt of eieren eet, ben je een omnivoor. Net als de vleeseters.

Velen zien een dier als een individu. Daarom zien maar weinigen een rund zoals Simba na de lessen van zijn vader. Het rund is een zogenaamde ‘tussengastheer’ in de grote voedselcyclus. Via dat dier halen we kostbaar eiwit uit gras dat anders nutteloos zou vergaan. Ons maagdarmkanaal kan geen eiwit halen uit een laagwaardig gewas als gras. Een rund – met zijn vier magen - daarentegen is daarvoor gemaakt. Het dier kan een groot deel van dat laagwaardige eiwit omzetten in krachtige en complexe eiwitten die prima geschikt zijn om opgenomen te worden in ons vrij korte maagdarmkanaal. De crux van de materie zit in het woordje krachtig. Daar moet je voorzichtig mee omgaan. Dus niet te veel, maar ook niet te weinig. We zijn immers omnivoren. Van alles een beetje, dat past ons.
Veganisten die graag herbivoor willen zijn, zie ik als Science Fiction aanhangers. Hun hersenen zijn inmiddels op het eten van planten ingesteld, maar hun lichaam houdt dat evolutionair niet bij. Zoals dat van de koe voor het onze is gemaakt, is ons lichaam dol op dat van de koe.

Kunnen we niet zonder vlees? Natuurlijk wel. Maar als ik vlees- en niet-vleeseters vergelijk, zie ik dat de langste mensen op aarde - volgens mij de Masai en de Friezen - al decennia lang (te) veel dierlijke eiwitten hebben genuttigd. Daarentegen zijn de kleinste volkeren op aarde vaak noodgedwongen, als gevolg van armoede, veganisten. En de Japanners? Sinds ze dierlijk eiwit zijn gaan nuttigen, behoren ze tot de mensen die het snelst in lengte toenemen.

het egoisme van het Westen
In zulke droge feiten zit de angel. Want wij - het rijke Westen - hebben door onze welvaart meer dan voldoende vlees. Onbewust hebben de 'kleine' mensen in de huidige opkomende economieën een drang naar dierlijk eiwit. Onbewust, want zonder dat iemand ze ooit verteld heeft dat je groot en sterk wordt van dierlijk eiwit, gaan ze massaal over op vlees op het moment dat ze boven de armoedegrens (> 2 dollar per dag) komen. Door de combinatie van die twee factoren (onbewuste drang x toename inkomen) komen er ongeveer 1 miljard vleeseters bij.Marianne Thieme en Al Gore zeggen terecht dat de planeet dat niet aan kan. Maar eigenlijk zeggen ze tegen de minder fortuinlijke volkeren op aard : “wij hebben onze buikjes tientallen jaren volgestopt met krachtig eiwit en wij willen voorkomen dat dat jullie dat ook gaan doen want het schaadt ons.” Met name de Chinezen vinden onze inmenging in hun vleeswens ongepast.

Het is een uiting van het egoïsme van het rijke Westen dat de afgelopen honderd jaar het grootste deel van de hulpbronnen van de aarde voor de opbouw van zijn welvaart – en enorme vleesconsumptie - heeft kunnen gebruiken. En wat doet de vee- en vleessector in ons Westen? Die ziet volop kansen en maakt zich op om te voldoen aan de toenemende vraag, de komende schaarste en dus prima prijzen.

de toekomst van de vlees- en zuivelproductie
Iedereen denkt een gouden toekomst te hebben, maar het gunstige vlees zal uit de boot vallen. Door de opschaling in vleesproductie van éénmagigen – varkens en pluimvee - raakt de vraag naar eiwitrijke grondstoffen voor diervoeders, zoals soja, oververhit. Dat leidt ertoe dat rundveehouders met weiden wereldwijd zullen overstappen van de teelt van duurzaam dierlijk eiwit (rundvlees) op de onduurzame teelt van eiwitrijke soja. De houderij van rundvleesvee neemt af. Als gevolg daarvan zullen de prijzen van rundvlees sterk stijgen, het verbruik verder dalen en de veestapels verder afnemen omdat jaarlijks steeds meer moederdieren worden geslacht. Door stedenbouw neemt de ruimte voor landbouw wereldwijd af zodat er minder ruimte voor grasetende dieren overblijft.

De melkveehouderij zal blijven. In tegenstelling tot de vleesveesector is sprake van een gecentraliseerde melkindustrie. Grote coöperaties en industriële zuivelconcerns brengen melk- en melkproducten naar de markt. Dat zorgt voor de marketingbudgetten en marktmacht die melk, yoghurt, kaas en boter sterk in de markt kunnen blijven zetten. Melk wordt al meer dan 50 jaar met gelikte marketingboodschappen als gezond verkocht. Dat is opmerkelijk omdat melk ongezond en onnodig is voor mensen. Door melkmarketing zijn wij het enige zoogdier ter wereld dat na de zoogtijd doorgaat met zogen. Vleeseiwitten worden door de noodzakelijke voorvertering veel langzamer opgenomen dan melk en zorgen voor een geringere belasting van bijv. onze nieren.

Overheden en NGO's zien deze vleesontwikkelingen met lede ogen aan, maar kunnen de geschetste krachten nauwelijks aan. De enigen die zouden kunnen sturen, zijn de grote A-merken en retailers.

er is niet veel maar het is duurzaam: het grasrund
Een rund maakt hoogwaardig eiwit van het laagwaardige eiwit in gras. Kip en varken heten duurzamer omdat ze minder kilo’s voer nodig hebben om groot te worden. In werkelijkheid gebruiken ze veel voer dat we beter zelf hadden kunnen eten. Het grasrund is het beste dier dat je kunt eten. Daar mag wel eens wat meer aandacht voor komen. Zelfs als rundvlees voorzien is van een bekend biologisch keurmerk (EKO) wordt het niet erkend als het duurzaamst denkbare vlees.
Daarom zijn aanvullende normen nodig. Dieren die veel plantaardig eiwit nodig hebben in hun voer verdienen een forse milieuheffing volgens het principe ‘de vervuiler’ betaalt. Ze stelen immers kostbare eiwitten uit de monden van mede aardbewoners. Zo’n heffing zal snel louterend werken. Mensen zullen zelf meer plantaardig eiwit gaan eten. Rundvlees zal weer gebonden raken aan de functie van tussengastheer en de explosie van de kip- en varkensindustrie zal aan banden kunnen worden gelegd.
Een plantaardige eiwittenheffing zal de wereldwijde vee- en vleessector doen krimpen en de verhoudingen tussen de leveranciers van dierlijk eiwit normaliseren.

tip: word flexitariër en eet rund
Of het zorgt voor dagelijks vlees voor iedereen? Nee, daar was ik al onbeschaamd helder over.
Ik heb een tip. Stel je besluit om veganist te worden een paar jaar uit. Als het rundvlees onbetaalbaar is geworden, kan je nog altijd switchen. Wil je de aarde redden en je gezondheid positief beïnvloeden, wordt dan flexitariër. Eet dan voortaan op vleesdagen alleen nog iets wat gras heeft gegeten.

Zé Povinho importeert Zuid-Amerikaans rundvlees; hij is eigenaar van Van Messel Meat BV uit Rotterdam
Dit artikel afdrukken