2 min
'Eten volkoren zou sterftekans verlagen.' Dat zegt, heel bedeesd en uiterst wetenschappelijk, brood.net, de voorlichtingssite van het Nederlands Bakkerijcentrum.
Eerder deze week kwam het nieuws dat onderzoekers van de befaamde Amerikaanse Harvard University op basis van een groot epidemiologisch onderzoek hebben ontdekt dat volkoren producten de sterfte onder de bevolking met 5% doen afnemen. De onderzoeksgegevens wijzen er zelfs op dat die met 20% zouden afnemen als tegelijk daarmee de consumptie van rood vlees wordt teruggedrongen.
Menno 't Hoen
Vanmorgen stuurde boord.net een persbericht uit waarin de Nederlandse bakkers heel voorzichtig zeggen dat volkoren 'zou' kunnen leiden tot een verlaging van de sterftekans. Wetenschap is immers veranderlijk. Inzichten verschuiven nogal. De afgelopen jaren was het in de mode om brood geheel in de ban te doen, ook volkoren. Het bracht kwaliteitsbakker Menno 't Hoen er zelfs toe om op te roepen tot broodmindering en - als je het dan toch nam - alleen maar echt lekker brood te eten, waaronder uiteraard het zijne.
Niet 'bruin', maar volkoren
Ook benadrukt brood.net nog eens dat volkoren brood in Nederland gegarandeerd volkoren is als het zo genoemd wordt. Bruin brood is immers niet noodzakelijk ook volkoren; het wordt - vaak zelfs - kunstmatig van een donkere kleur voorzien om extra gezond en 'volkoren' te lijken zonder alle goede bestanddelen van de volle graankorrel te bevatten. Deze week bleek dat dat zelfs op de wetenschapsredactie van de NRC nog onvoldoende bekend is. De NRC beval meteen aan een 'dikke bruine boterham' te eten [correctie 14:16h: de NRC schrijft 'volkoren' in plaats van 'bruine', red.] Iedere boterham méér zou bovendien de sterftekans met 5% verlagen als die bijvoorbeeld rood vlees, witbrood of snoep vervangt. Brood.net wijst er meteen op dat in Nederland 6 tot 7 sneetjes brood per dag worden aanbevolen. Daar zegt Harvard echter niets over. Nederland heeft één van de hoogste broodconsumpties in de wereld. De effecten daarvan zijn met zekerheid niet gedekt door het Harvard-onderzoek. Dat is dus een suggestief en niet-wetenschappelijk autoriteitsargument. Wat het onderzoek betekent voor de voedinsgadviezen moet immers nog bekeken worden.
Koolhydratenexpert professor Fred Brouns wordt blijdschap toegeschreven in reactie op de bevindingen van het onderzoek. Ook dat is suggestief. Brouns is een wetenschapper en houdt zich aan de feiten; juist hij probeert het publiek dat duidelijk te maken. Feiten maken niet blij of verdrietig. Ze zijn slechts en mogen niet tot emotie leiden.
Maar daar staan we dus weer: als volkoren gezond is, moet je dan 6 tot 7 sneetjes volkoren brood per dag eten?
Het persbericht van brood.net is als volgt geformuleerd:
WAGENINGEN - Deze week publiceerde de American Medical Association de resultaten van een langdurig en grootschalig onderzoek onder ruim 118.000 mensen. Die resultaten brengen volkorenconsumptie in verband met met een lagere sterftekans, onder meer bij hart- en vaatziekten. De uitkomsten van het onderzoek van de Havard Medical School is daarmee een bevestiging van eerder onderzoek naar de positieve effecten van volkorengranen.
Aanleiding voor de onderzoekers was het ontbreken van gegevens over de relatie tussen volkoren en kans op sterfte. Eerder werd volkoren al in verband gebracht met een lagere kans op chronische ziektes zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en bepaalde typen kanker.
De onderzoekers concluderen dat dagelijkse inname van slechts 28 gram aan volkorengranen (vergelijkbaar met een klein sneetje volkorenbrood) al genoeg is voor een 5% lagere sterftekans.
Bevestiging van eerder onderzoek
Professor Fred Brouns van de universiteit van Maastricht, al vele jaren betrokken bij onderzoek naar de gezondheidseffect van granen, is blij met de uitkomsten: “Wij concludeerden eerder dat regelmatige consumptie van volkoren leidt tot een significante reductie van risicofactoren voor diabetes, hart- en vaatziekte en colon kanker. De nieuwe studie van Harvard Medical School bevestigt onze bevindingen."
100% volkoren
In Nederland is wettelijk vastgelegd dat een volkorenbrood volledig wordt gemaakt met meel van de hele graankorrel: 100% volkoren. Volkorenbrood bevat dus de vezels, vitamines en mineralen uit de meelkern, de kiem en de zemel van de graankorrels. Meestal is dit tarwe, maar er is ook volkorenbrood van andere granen zoals rogge, spelt en haver. Om genoeg vezels en jodium binnen te krijgen, worden in Nederland 6 tot 7 sneetjes brood per dag aanbevolen.
Fotocredits: The world is bread, Alper Çuğun
Dit artikel afdrukken
Menno 't Hoen
Vanmorgen stuurde boord.net een persbericht uit waarin de Nederlandse bakkers heel voorzichtig zeggen dat volkoren 'zou' kunnen leiden tot een verlaging van de sterftekans. Wetenschap is immers veranderlijk. Inzichten verschuiven nogal. De afgelopen jaren was het in de mode om brood geheel in de ban te doen, ook volkoren. Het bracht kwaliteitsbakker Menno 't Hoen er zelfs toe om op te roepen tot broodmindering en - als je het dan toch nam - alleen maar echt lekker brood te eten, waaronder uiteraard het zijne.
Niet 'bruin', maar volkoren
Ook benadrukt brood.net nog eens dat volkoren brood in Nederland gegarandeerd volkoren is als het zo genoemd wordt. Bruin brood is immers niet noodzakelijk ook volkoren; het wordt - vaak zelfs - kunstmatig van een donkere kleur voorzien om extra gezond en 'volkoren' te lijken zonder alle goede bestanddelen van de volle graankorrel te bevatten. Deze week bleek dat dat zelfs op de wetenschapsredactie van de NRC nog onvoldoende bekend is. De NRC beval meteen aan een 'dikke bruine boterham' te eten [correctie 14:16h: de NRC schrijft 'volkoren' in plaats van 'bruine', red.] Iedere boterham méér zou bovendien de sterftekans met 5% verlagen als die bijvoorbeeld rood vlees, witbrood of snoep vervangt. Brood.net wijst er meteen op dat in Nederland 6 tot 7 sneetjes brood per dag worden aanbevolen. Daar zegt Harvard echter niets over. Nederland heeft één van de hoogste broodconsumpties in de wereld. De effecten daarvan zijn met zekerheid niet gedekt door het Harvard-onderzoek. Dat is dus een suggestief en niet-wetenschappelijk autoriteitsargument. Wat het onderzoek betekent voor de voedinsgadviezen moet immers nog bekeken worden.
Koolhydratenexpert professor Fred Brouns wordt blijdschap toegeschreven in reactie op de bevindingen van het onderzoek. Ook dat is suggestief. Brouns is een wetenschapper en houdt zich aan de feiten; juist hij probeert het publiek dat duidelijk te maken. Feiten maken niet blij of verdrietig. Ze zijn slechts en mogen niet tot emotie leiden.
Maar daar staan we dus weer: als volkoren gezond is, moet je dan 6 tot 7 sneetjes volkoren brood per dag eten?
Het persbericht van brood.net is als volgt geformuleerd:
WAGENINGEN - Deze week publiceerde de American Medical Association de resultaten van een langdurig en grootschalig onderzoek onder ruim 118.000 mensen. Die resultaten brengen volkorenconsumptie in verband met met een lagere sterftekans, onder meer bij hart- en vaatziekten. De uitkomsten van het onderzoek van de Havard Medical School is daarmee een bevestiging van eerder onderzoek naar de positieve effecten van volkorengranen.
Aanleiding voor de onderzoekers was het ontbreken van gegevens over de relatie tussen volkoren en kans op sterfte. Eerder werd volkoren al in verband gebracht met een lagere kans op chronische ziektes zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en bepaalde typen kanker.
De onderzoekers concluderen dat dagelijkse inname van slechts 28 gram aan volkorengranen (vergelijkbaar met een klein sneetje volkorenbrood) al genoeg is voor een 5% lagere sterftekans.
Bevestiging van eerder onderzoek
Professor Fred Brouns van de universiteit van Maastricht, al vele jaren betrokken bij onderzoek naar de gezondheidseffect van granen, is blij met de uitkomsten: “Wij concludeerden eerder dat regelmatige consumptie van volkoren leidt tot een significante reductie van risicofactoren voor diabetes, hart- en vaatziekte en colon kanker. De nieuwe studie van Harvard Medical School bevestigt onze bevindingen."
100% volkoren
In Nederland is wettelijk vastgelegd dat een volkorenbrood volledig wordt gemaakt met meel van de hele graankorrel: 100% volkoren. Volkorenbrood bevat dus de vezels, vitamines en mineralen uit de meelkern, de kiem en de zemel van de graankorrels. Meestal is dit tarwe, maar er is ook volkorenbrood van andere granen zoals rogge, spelt en haver. Om genoeg vezels en jodium binnen te krijgen, worden in Nederland 6 tot 7 sneetjes brood per dag aanbevolen.
Fotocredits: The world is bread, Alper Çuğun
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
@Dennis, #47
Je beschrijft een van de kernproblemen van epidemiologisch onderzoek waarbij statistische verbanden worden gezocht: als je de data maar genoeg martelt, bekennen ze alles.
RCT's zijn niet perfect, maar vooraf beschrijft het protocol wat de uitkomstmaten zijn. Daarmee mag dus niet achteraf gegrasduind worden in de data op zoek naar andere verbanden. Die zijn er nl. statistische gezien altijd wel. Ik ben geen statistisch expert, maar ook jouw quote is precies wat b.v. ook Ioannidis zegt die ik in #41 aanhaalde.
Guido, in dat stuk vind ik vooral dit linkje over correcties van gekoppelde parameters interessant. De laatste zin in het abstract is een leuke:
"These paradoxes show that prior knowledge and underlying causal theory play an important role in the statistical modelling of epidemiological data, where incorrect use of statistical models might produce consistent, replicable, yet erroneous results."
De kracht van de getallen die ik hieronder laat zien, zit hem erin dat je direct kan zien hoe groot de invloed van de correctie is. In kwintiel 4 is bijv. een 39% lagere RR geobserveerd. Maar volgens de correctiemodellen is 35% het gevolg van andere parameters. Dus die lagere RR is volgens de modellen dus voor 90% te danken aan iets anders en slecht 10% aan volkoren. In kwintiel 3 is het lagere risico zelfs voor 100% te danken aan andere zaken. Als die andere invloeden zó groot zijn dan moet je correctie wel verrekte goed en betrouwbaar zijn om dat hele kleine effect van volkoren te vinden.
Esther Nederhof schrijft dat er netjes gecorrigeerd is voor e.a., maar de ellende is dat dat niet te achterhalen is. Met zulke grote invloed van correcties kunnen de auteurs hier alles uit laten komen wat ze willen of logisch vinden, en de lezer heeft geen enkele mogelijkheid om het te controleren.
Esther Nederhof doet een soortgelijke analyse als Dennis, en concludeert (zoals Colquhoun al kon voorspellen): we weten het niet.
Graag gedaan Dick. Als je dan ook nog bedenkt dat een flink deel van de zaken waarvoor gecorrigeerd wordt (zoals hoge BMI, hoog cholesterol, verhoogde kans op diabetes) wel eens juist veroorzaakt zouden kunnen zijn door die hoge consumptie van die o-zo-gezonde volkoren producten, dan is de reden om deze resultaten ter zijde te leggen compleet. En let wel, kwintiel 5 at flink meer volkoren dan de overigen: 2x zoveel als kwintiel 3 en 50% meer dan kwintiel 4.
Dank Dennis!