Decennialang stonden ze los van elkaar: je stofwisseling en je hersenen. Langzaamaan sijpelt het besef door dat insuline wel degelijk de bloed-breinbarrière kan doorbreken en rechtstreeks in de hersenen werkzaam is. En dat veel psychiatrische en neurologische stoornissen direct verband houden met de metabolische processen elders in het lichaam.

In een eerder deze maand in The Scientist gepubliceerd artikel geven auteurs Oksana Kaidanovich-Beilin, Daniell S. Cha en Roger S. McIntyre een overzicht van de wetenschappelijke stand van zaken.

Het is al ruim driehonderd jaar bekend dat diabetes opvallend vaak voorkomt bij mensen met psychische problemen, zoals stress, depressies, of zelfs ronduit waanzin. Recente en nog lopende onderzoeken versterken het verband tussen metabole verstoringen en neuropsychiatrische stoornissen. Zo hebben depressieve mensen een 60 procent hoger risico diabetes 2 te ontwikkelen, en blijken omgekeerd mensen met diabetes een verhoogd risico op depressie te hebben. Mensen met schizofrenie hebben 2 tot 4 keer zo vaak als gezonde mensen ook verstoringen in hun metabolisme. Neurodegeneratieve ziekten als Alzheimer, Parkinson en Huntington's gaan vaak samen met metabole verstoringen. Diabetes 2 blijkt een aparte risicofactor voor dementie.

Het verband zou kunnen zitten in onze insuline-huishouding. Pas sinds een jaar of 40 weten we dat insuline rechtstreeks in de hersenen voorkomt. Insuline blijkt een rol te spelen in de vorming en groei van neuronen. Het regelt dus niet alleen onze suikerspiegels in bloed en lever, maar is ook essentieel voor het functioneren van onze hersenen. Insuline in het brein regelt onder andere wat en hoeveel we eten. Bij ratten is aangetoond dat ze minder eten en afvallen als ze insuline in de hersenen ingespoten krijgen, en dat muizen zonder insulinereceptoren in hun hersenen obesitas ontwikkelen.
Daarnaast blijkt insuline in de hersenen een belangrijke rol te spelen in de dopamine-beloningsmechanismen rondom eten. Bij menselijke obese proefpersonen is aangetoond dat er sprake is van een verstoring in de balans in verschillende neuronencircuits die te maken hebben met beloning, motivatie en leren. Denk aan troosteten!
Insuline speelt tenslotte ook nog een rol in het reguleren van normale emotionele en cognitieve hersenfuncties. Bij laboratoriumonderzoek bij dieren is bewezen dat geheugentraining de insulinereceptoren in de hippocampus naar boven bijstelt. Bij mensen met Alzheimer is aangetoond dat zij een lager insulinegehalte in hun hersenvocht en een hoger insulinegehalte in hun bloed hebben dan mensen in een controlegroep. Ook dit wijst op een verminderde insulinemetabolisme in de hersenen.

De auteurs komen tot de conclusie dat aan metabole en neuropsychiatrische stoornissen eenzelfde "pathophysiologische nexus" ten grondslag ligt. In gewone mensentaal: een ontregelde suikerhuishouding in ons brein kan ons niet alleen dik maken, maar ook ernstig van het paadje brengen.

Fotocredits: suikerspin, verbeeldingskr8
Dit artikel afdrukken