Deze dag is in 2001 in het leven geroepen door de Food and Agriculture Organization om wereldwijd aandacht te vragen voor melk en het debat rondom melk.

Een koe in de wei is dan wel een typisch Hollands tafereel, melk is zeker niet vanzelfsprekend. Melk is er in verschillende soorten, met verschillende smaken en van verschillende boeren. Sinds 1 april 2015 kent de Europese Unie geen melkquotum meer. Dat betekent dat boeren zoveel mogen produceren als ze zelf willen. Voorheen waren ze gebonden aan een maximum en daarmee was er van vrije marktwerking eigenlijk geen sprake.

Afschaffing melkquotum
De weken richting 1 april - de dag dat het melkquotum verdween - stonden in het teken van vele vragen. Wordt nu alles anders? Wat gaat er gebeuren? Ondernemende boeren die kansen zien gaan meer koeien houden. Maar hoe? Worden ze met het oog op efficiëntie binnengehouden en gevoerd met machinaal gemaaid gras? Daalt de biodiversiteit in de Nederlandse weide naar een dieptepunt? Of krijgen innovatieve ondernemers in de sector eindelijk de kans om te laten zien dat ze meer kunnen produceren zonder het milieu meer te belasten? Hoe gaat de industrie hierop reageren? Krijgen we meer van hetzelfde of zal er meer diversiteit in melk komen? Wat gaat de Nederlandse consument hier van merken?

Melk op diverse platformen in de schijnwerpers
FAO: dankjewel voor Wereldmelkdag, maar juist dit jaar is deze dag een beetje overbodig. Er wordt op alle mogelijke manieren over deze vraag gesproken. Melk staat dit jaar volop in de schijnwerpers, mede dankzij de melkindustrie die op een vernieuwende manier moderne platformen faciliteert. Op het door Friesland Campina mede mogelijk gemaakte blog The Milk Story wordt al het hele jaar over de melkwereld geschreven. In Amsterdam opende in april - met steun van de Nederlandse Zuivel Organisatie - een maand lang de Melksalon: een pop-upconcept waarbinnen op zoek werd gegaan naar de waarde van melk. De industrie schroomt dus niet het debat aan te zwengelen.

VARA-programma Zembla kwam vorige week met een aflevering over de 'topsporters van de melkindustrie', een aflevering die veel losmaakte. Het is boeiend om te zien op welke toon het debat wordt gevoerd. Waar The Milk Story en de Melksalon vooral trachtten om alle meningen op een “onafhankelijke” manier naast elkaar te zetten werd er in Zembla een duidelijke boodschap voor het voetlicht gebracht. Onze geoliede melkindustrie kwam er bekaaid vanaf.

Whatsappende YFM Academici
Binnen het netwerk van de Youth Food Movement brak de discussie los in o.a. de whatsappgroep van onze YFM Academici. Een jonge fruitteelster noemde het ”een stereotype uitzending met een kreupele koe, een zieke koe en een paniekje bij klauwbekappen” en vroeg zich af waarom er niet bij verteld wordt dat dit op iedere boerderij kan voorkomen. Een gangbare melkveehouder zette er het cijfer dat de melkveesector krijgt van de Nederlandse burger tegenover: een 7,6. “Volgens mij heeft de gemiddelde burger een reëler beeld van onze sector maar ik denk wel dat wij als melkveehouderijsector onszelf de vraag moeten stellen waarom we iedere keer op deze manier in de media komen”. Een andere startende melkveehouder die zichzelf natuurboer noemt vond dat de uitzending een realistisch beeld van de grootschalige veehouderij laat zien. “Natuurlijk zijn er bij mij ook wel eens dieren in paniek of even ziek. Maar de boodschap van de uitzending blijft daarmee wel overeind. Deze grootschalige melkveehouderij die zover van de consument af staat is in mijn idee een doodlopende weg om voedsel te produceren.”

Het WhatsAppgesprek ging een tijd lang door en een levensmiddelentechnoloog en historicus mengde zich ook nog in het debat. Soms staan deze academici lijnrecht tegenover elkaar, maar in het gesprek staat nieuwsgierigheid naar de ander voorop en de uiteindelijke verbinding centraal. Deze samenkomst van meningen wordt binnen de YFM Academie als het hoogste goed gezien. De vier jonge melkveehouders uit de Academie van 2015 doen mee omdat ze zien dat deze meningen essentieel zijn en dat zij ze moeten kennen en integreren, willen zij in de toekomst melkveehouder blijven.

Samenkomst van uitersten
Jan Huijgen verwelkomde gisteren de Algemene Ledenvergadering van Slow Food op zijn Eemlandhoeve, een biologisch zoogkoeienbedrijf (50 stuks) met vele extra functies. Hij bevestigde nog maar eens de waarde van de samenkomst van uitersten: ‘Ik wil de paradigma’s niet laten botsen, dat doodt iedere discussie. Ik wil ze liever laten schuren. Dan ontstaat er een creatieve ruimte, waar nieuwe ideeën kunnen opbloeien.” Huijgen werkt samen met zijn buurman Gerrit Schaap van ‘t Witte Schaap. Schaap heeft 190 koeien en wil uitbreiden naar 270. Huigen en Schaap organiseren excursies, voor boer en consument, naar ‘de grootste en de breedste boer’ van de regio. Lees er hier meer over.

De Youth Food Movement probeert al 6 jaar een open beeldvorming bij consumenten op gang te brengen. De aflevering van Zembla staat deze openheid in de weg en dat is jammer. Een radio interview op NPO 1 bevestigde de consequenties hiervan en liet zien hoe zwart-wit er over het algemeen naar de landbouw wordt gekeken. Presentator Maarten Hagg is uiterst verbaasd over het feit dat ‘goede’ bio boerin Irene van de Voort het opneemt voor de ‘beesten’ van megastalboeren uit de Zembla aflevering. Dat de hoofdpersonen allemaal collega’s zijn wordt gemakshalve even vergeten, en dat is jammer. Zeker omdat er uit de collegialiteit tussen boeren die tegenover elkaar staan juist innovaties voortkomen die we o zo hard nodig hebben in deze melktijden.

Op zoek naar verbinding
Aankomende vrijdag 5 juni zal tijdens De Grote Melkshow op het Food Film Festival On Tour in Groningen ook worden gezocht naar deze verbinding. Twee jonge boeren: Melkveehouder Jaring Brunia, die uitgaat van de natuur, en Jeroen van Wijk die meer voldoet aan het gangbare beeld van een melkboer, gaan met elkaar in gesprek. Zij zullen met het publiek delen door welke verschillende inzichten zij zich laten leiden in het maken van hun productiekeuzes.

De teaser voor de avond is hier te bekijken.

Fotocredits: still uit teaser bij De Grote Melkshow, Onna en Verwoerdt
Dit artikel afdrukken