In Brussel protesteerden gisteren Europese melkveehouders, verenigd in de European Milk Board (EMB) en de Milk producer Interest Group (MIG), nog een laatste keer tegen de afschaffing. Ze hingen niet alleen de nationale vlaggen van de EU-lidstaten halfstok, maar staken ook de brand in vlaggen van zuivelconcerns als Danone, Nestlé, Müller, FrieslandCampina en Arla.

'De volgende crisis is op komst'
De boeren vrezen dat het verdwijnen van de quota de melkprijzen stevig onder druk gaat zetten en de zuivelconcerns meer macht gaat geven. "Door het verwachte melkoverschot zullen de multinationals nog meer dan vroeger de voorwaarden bepalen voor de boeren", zegt Romuald Schaber, voorzitter van de EMB, in Vilt. "Chronische prijsdalingen zijn onvermijdelijk, de volgende crisis is op komst." Daarbij komt dat de concerns steeds hogere duurzaamheidseisen stellen aan de boeren, maar hen niet compenseren voor de hogere kostprijs die daaruit resulteert.

De reële productieprijs van melk bedraagt 46 cent, terwijl de huidige melkprijs daar met 25 tot 27 ruim onder ligt
Geen gehoor voor crisisinstrument
De boeren beroepen zich op een onafhankelijke studie die stelt dat de reële productieprijs van melk 46 cent bedraagt, terwijl de huidige melkprijs daar met 25 tot 27 ruim onder ligt. Ze pleiten daarom voor een 'crisisinstrument'. Daarmee zouden melkveehouders die bewust minder produceren bij grote melkoverschotten een premie moeten krijgen, terwijl anderen een heffing opgelegd zouden moeten krijgen. Dit voorstel vond geen gehoor in het Europese Parlement, maar wel bij individuele parlementsleden zoals de groene Europarlementariërs José Bové en Bart Staes. Staes zei: "De volledige liberalisering van de zuivelmarkt kan leiden tot ongewenste effecten zoals overproductie door nog meer industrialisering en tot nog meer verliezen voor kleinere producenten, die de genadeloze concurrentie niet aankunnen."

Volatiliteit zuivelprijzen
De kwetsbaarheid en volatiliteit van de melkprijzen is niets nieuws. Toen vorig jaar Rusland zijn grenzen sloot voor Europese landbouwproducten, werd de 'Europese zuivelsector hard geraakt', schrijft het FD. Kaasmakers besloten daarop hun melk deels om te zetten in magere melkpoeder, een beter houdbaar product. Gevolg: de prijs van mager melkpoeder daalde met 35%.

Met termijncontracten voor boter, mager melkpoeder en weipoeder kunnen marktpartijen het risico op prijsfluctuaties afdekken of juist overnemen
Zuivelderivaten
Beursbedrijf Euronext ziet echter een prachtige kans. De termijnhandelaren voorzien dat de liberarisering na het afschaffen van de melkquota voor nog meer prijsvolatiliteit in de zuivelmarkt gaat zorgen. Nu al hebben factoren als voederkosten, het weer en geopolitieke ontwikkelingen daar een direct effect, stelt de krant. Daarom introduceert Euronext op 13 april a.s. een pakket zuivelderivaten op de beurs. Voor het eerst sinds 2006 zullen er weer grondstofderivaten verhandeld worden aan het Damrak. Met termijncontracten voor boter, mager melkpoeder en weipoeder kunnen marktpartijen - ondernemers in de sector maar ook derden - het risico op prijsfluctuaties afdekken of juist overnemen. Later zullen ook optiecontracten op de markt komen.

Termijncontracten zijn 'transacties in de toekomst'. Marktpartijen spreken af een bepaalde hoeveelheid van een grondstof te verhandelen tegen een vooraf bepaalde prijs. Daarmee creëert de derivatenhandel een 'duidelijke en herkenbare referentieprijs' voor de desbetreffende grondstof, in dit geval dus boter, mager melkpoeder en weipoeder. "Dat is interessant voor de directe producenten van de drie onderliggende waarden, maar ook voor de verwerkers van die halffabricaten. Bakkers, ijsproducenten en producenten van babyvoeding", zegt Nicholas Kennedy, hoofd ontwikkeling grondstofderivaten van Euronext in het FD.

Het is nog de vraag of de nieuwe zuivelderivaten populair gaan worden en of de boeren of handelaren en andere derden daar het profijt van op zullen strijken.

Euronext heeft er vertrouwen in, ondanks tegenvallende resultaten van eerdere zuivelfutures op Europese beurzen. "Maar bij Euronext hebben we ook een precedent geschapen met andere grondstofderivaten die wel succes hebben en we zijn in gesprek met financiële partijen die als market maker willen optreden", zegt Kennedy zelfverzekerd.

Fotocredits: 'Milkmaid', bdunnette
Dit artikel afdrukken