Van 1990 tot 2015 is het aantal mensen dat wereldwijd lijdt aan de ziekte van Parkinson meer dan verdubbeld. Naar schatting hebben momenteel 6,2 miljoen mensen deze neurologische aandoening; naar verwachting loopt hun aantal in 2040 op tot 13 à 14 miljoen mensen.

Parkinson en HIV
"De mate waarin de ziektelast en het aantal overlijdens door Parkinson nu toenemen, vragen om onmiddellijke actie." Dat schrijven hoogleraar neurologie van het Radboudumc Bas Bloem en professor of neurology and director of the Center for Human Experimental Therapeutics Ray Dorsey (Rochester University) in het medische blad JAMA. "Als Parkinson een infectieziekte was geweest, was het allang uitgeroepen tot een pandemie." Bloem en Dorsey maken een vergelijking met de aanpak van HIV. Door het treffen van maatregelen werd die fatale ziekte ingedamd tot een aandoening waarmee je met de juiste aanpak een lang en gezond leven kunt leiden.

Die juiste aanpak bij de ziekte van Parkinson zit voor een deel in een verandering van leefstijl. Zowel voeding als beweging spelen een rol bij het verloop van de ziekte, maar mogelijk ook bij het ontstaan ervan.

Sporten als medicijn
"Regelmatig sporten werkt als een medicijn bij Parkinson", vertelt Bloem. "Het helpt om de symptomen te onderdrukken. Dat doet het in ieder geval voor de lichamelijke symptomen en het helpt waarschijnlijk ook voor andere symptomen zoals depressie, obstipatie en slaap. Daarnaast heeft regelmatige beweging ook generieke gunstige effecten. De meeste mensen met Parkinson zijn wat ouder en sporten heeft een gunstige invloed op botontkalking en hart- en vaatziekten. Juist bij Parkinson is het belangrijk om de randvoorwaarden optimaal te houden."

Herstel van dopaminesysteem
Maar sporten is misschien wel meer dan symptoombestrijding. Er is mogelijk ook een mechanisme waardoor sporten leidt tot een herstel van het dopaminesysteem in de hersenen: het deel wat bij Parkinsonpatiënten is aangedaan. "Er is heel spannend onderzoek gedaan bij muizen", vervolgt Bloem. "Als je muizen met een vorm van experimenteel parkinsonisme heel regelmatig laat sporten, doen die het qua symptomen veel beter dan muizen die de hele dag in een hoekje in een kooi mogen blijven zitten. Als je na de dood hun hersens kijkt, zie je dat het dopaminesysteem nieuwe uitlopers maakt en betere verbindingen aan het leggen is. Dat geeft hoop dat sporten misschien zelfs wel meer is dan alleen een symptomatische behandeling, en de ziekte mogelijk echt kan afremmen. Maar: een muis is natuurlijk geen mens, dus is meer onderzoek nodig."

Of sporten bij mensen dezelfde invloed heeft als bij muizen wordt nu onderzocht in de studie Park-In-Shape. In die studie is een exergame ontwikkeld dat mensen stimuleert om in ieder geval 6 maanden lang 3 keer per week te sporten. Met hersenscans kijken de onderzoekers wat er gebeurt in de hersenen. De resultaten van deze studie worden in het voorjaar van 2018 verwacht.

Juiste voeding
Naast sporten is ook voeding van belang in de behandeling. Gezond blijven eten is bij Parkinson niet vanzelfsprekend. Patiënten met Parkinson krijgen over het algemeen minder eetlust, vallen af, vermijden eten door slikproblemen en gaan soms ook nog eens minder drinken vanwege incontinentieklachten.

Geen medicijnen met yoghurt
Eiwitten spelen een verwarrende rol in de voeding van een Parkinsonpatiënt. Voldoende eiwitten zijn juist door het gewichtsverlies belangrijk als bouwstof. Tegelijkertijd remmen eiwitten de werking van Levodopa, het belangrijkste medicijn bij Parkinson. "Levodopa onderdrukt de symptomen van de ziekte. Maar als je Levodopa tegelijk inneemt met eiwitrijke voeding als melk of yoghurt, werkt het medicijn veel minder goed omdat de opname van het medicijn uit de darmen dan minder goed verloopt. Dit staat niet altijd duidelijk in de bijsluiter. Een grote groep mensen weet dit niet en heeft dus lang niet zoveel baat bij de medicijnen als zou kunnen", aldus Bloem.

Verband tussen pesticiden en Parkinson
Ook bij het ontstaan van Parkinson speelt voeding mogelijk een rol. Bloem: "Er zijn voorzichtige aanwijzingen dat een veganistisch dieet beschermend werkt tegen het op latere leeftijd ontwikkelen van Parkinson. Een eetpatroon met veel zuivel lijkt het risico op Parkinson te verhogen. Mogelijk heeft dit te maken met de pesticiden in zuivelproducten, die via het gras en de koe in het lichaam van de mens terecht komen. Op groepsniveau – maar niet op individueel niveau - zie je een verband tussen pesticiden en Parkinson. Bij mensen die in landbouwgebieden wonen en bij boeren komt Parkinson ook relatief meer voor. De ontdekking van het gif MPTP heeft deze gedachtevorming verder versterkt. MPTP is een krachtig gif waarmee laboratoria parkinsonisme bij onder meer muizen of ratten opwekken. Sommige pesticiden hebben een structuur en werking die verwant is aan die van MPTP. Dat gif is schadelijk voor de zwarte stof in de hersenen en veroorzaakt daardoor een tekort aan dopamine." Het is een nieuw onderzoeksveld, waarover nog weinig bekend is.

Geen aandacht voor bestrijding
Parkinson vraagt actie om de ziektelast te beperken en mogelijk het ontstaan te voorkomen. Toen de HIV-epidemie begon hadden overheden of industrie nauwelijks aandacht voor bestrijdingsstrategieën. Pas toen patiënten zelf gingen pleiten voor onderzoeken en medicijnen en activisten zich zelfs opsloten in farmaceutische bedrijven, kwam de hulp vanuit overheden en industrie op gang. Hierdoor konden de oorzaken worden vastgesteld, behandelmethodes ontwikkeld en werden medicijnen betaalbaar. De hulp van overheden en industrie is nu weer nodig om de groei van de ziektelast en overlijdens aan de ziekte van Parkinson te stoppen. "Zulk activisme komt er nu aan voor de ziekte van Alzheimer, maar rondom Parkinson is het nog heel stil", zeggen Bloem en Dorsey. "De Parkinson-gemeenschap moet zich laten horen. De huidige en toekomstige last van deze slopende ziekte hangt af van hun actie."
Dit artikel afdrukken