Lees ook
"Nederland speelt hier toch wel een belangrijke rol in, omdat Nederland een belangrijke handelspartner is voor Rusland. En Nederland is in de wereld sowieso een belangrijke afzetpartner van dit soort producten", voegt hij daaraan toe.

Rijkers deed zijn uitspraken vanmorgen op BNR.

Zelfvoorzienend
Rijkers ziet achter het Russische voedselembargo tevens een strategie om versneld een zelfvoorzienende eigen landbouw op te bouwen die het land onafhankelijker maakt.

Volgens de Moskouse universiteit is Rusland op dit moment voor 53% van zijn voedselvoorziening afhankelijk van importen. Om die reden probeert president Vladimir Poetin bijvoorbeeld al jaren komaf te maken met de back yard farming cultuur in de varkenshouderij die voor grote ziekterisico's zorgt en weinig productie oplevert. Rusland herbergt - mede in zijn invloedszone Oekraïne - een groot landbouwpotentieel. Historisch gezien is het altijd slecht te ontwikkelen geweest. Wie Tolstoj heeft gelezen, kent de problemen die het land altijd heeft gehad met zijn boeren. Pas in de tijd van de USSR ontstonden de sov- en kolchozen die voor grote producties zorgden. Die verdwenen echter na de détente van Gorbatsjov. Het USSR-landbouwsysteem had als nadeel dat het weliswaar voldoende basisproduct opleverde, maar niet wat mensen graag wilden kunnen kopen. Importen voorzagen daar beter in, zodat het Russische systeem zich niet heeft kunnen hervormen naar een marktsysteem binnen de eigen landsgrenzen.

Nederland: ontwikkelaar in plaats van producent
In plaats van de export van Nederlandse eindproduct als tomaten, peren en kaas, ziet Rijkers kansen voor de toeleverende industrie. Van kassen- en stallenbouwers tot klimaatbeheersing. En van uitgekiend samengesteld veevoer tot pootaardappelen en zaden. Op al deze gebieden spelen Nederlandse toegepaste kennis en techniek in de wereld een vooraanstaande rol. Op het gebied van plantaardig uitgangsmateriaal hebben in Nederland gevestigde bedrijven aandelen in de wereldmarkt die ruim boven de 50% liggen en, zoals in het geval van bonen, tot 80% kunnen reiken. Op het gebied van de genetica van legkippen - een van de belangrijkste bronnen van dierlijk eiwit in de toekomstige wereld - heeft Nederland met Hendrix Genetics één van de twee wereldspelers in huis.
ABN Amro bevestigt met deze manier van denken opnieuw het belang van denken in nieuwe uitgangspunten zoals onlangs beschreven in het ook op Foodlog verschenen artikel De nieuwe Mansholt. De bank blijkt te denken vanuit Nederland als een motor van ontwikkeling in plaats van brute productieplek.

Denkswitch binnen het CDA
Hoewel nog aarzelend en onwennig, lijkt ook CDA Tweede Kamerlid Jaco Geurts inmiddels dit denkpad te verkennen. Hij pleitte gisteren voor afspraken over duurzaamheid en dierwelzijn en ketenafspraken om Nederland minimaal zelfvoorzienend te houden. Dat is een opmerkelijke denkswitch voor een partij die tot op heden altijd pal heeft gestaan voor de exportbelangen van de Nederlandse boer- en tuinder. Grosso modo exporteert ons land tussen de 50 en 80% van zijn productie, zodat het zichzelf bijvoorbeeld met tuinbouwproducten, zuivel en eieren gemakkelijk 5 keer kan voeden. Dat brengt kwetsbaarheden met zich mee als de wereldpolitieke verhoudingen minder stabiel worden.

Hoe Geurts zijn pleidooi bij zijn achterban geaccepteerd wil krijgen, is nog onhelder. Er zal immers flink wat productie moeten verdwijnen. Eveneens is nog onduidelijk hoe het plan geoperationaliseerd kan worden. Opmerkelijk is de steun die het meteen ontving van SP en PvdA; beide partijen staan dikwijls lijnrecht tegenover CDA-stellingnames op het gebied van landbouwbeleid. Wellicht komt dat door Geurts' nog wat onhandige pleidooi voor een 'toezichthouder' die supermarkten in de tang moet houden.
Niettemin lijkt te moeten worden geconstateerd dat er een discussie start over een nieuw zelfbeeld van de manier waarop Nederland met zijn agri-competenties moet omgaan.

Andere waarden
De zich aftekenende nieuwe visies houden nog geen rekening met het feit dat de reacties op de Ruslandboycot laten zien dat de wereld zich tegen de dominantie van Westerse waarden die met onze export meekomt, lijkt te keren. Vele staten in de wereld blijken bereid Rusland te helpen en geven daar openlijk uiting aan.

China
Zelfs China is bereid appels en zijn eigen schaarse varkensvlees te leveren, hoewel het Chinese Ministerie van Handel daar onmiddellijk aan toevoegt te denken vanuit een wederkerige deal die ook handel in technologie mogelijk moet maken. De vraag die Nederland en zijn agri-tech financiers zich dan ook moeten stellen is in hoeverre de opgelopen spanningen de aankoop van Nederlandse technologie en organisatievermogen op dit moment opportuun maken.
Simpel gezegd: we zitten vast prima voor technologie en uitgangsmaterialen waar geen alternatieven voor zijn.

Stegeman
Maar bij iets mindere, ook werkbare keuzen uit landen buiten het mondiale handelsblok dat door de VS met zijn vriend de EU wordt beheerst, zou de keuze voor Nederland op dit moment weleens minder evident kunnen zijn. Zo denken wij bijvoorbeeld dat wij nog altijd mijlen voor lopen op de Zuid-Amerikaanse landbouw. Op het gebied van dierhouderij is dat inmiddels al zeer de vraag. De Chinezen kochten bovendien afgelopen jaar de Amerikaanse varkensintegratie Smithfield. Insiders weten dat ze dat deden om de voerstromen - die ook humaan van strategisch belang zijn - in handen te krijgen. Ze hielden echter het hele bedrijf vast. Inclusief de vleesverwerkende Campofrio-groep, waarvan ook 'ons' Stegeman deel uitmaakt. Aanvankelijk waren ze van plan dat onderdeel te verkopen. Inmiddels zijn ze van gedachten veranderd en ook brood te zien in waardetoevoegende vleesverwerking.

Dominantie
Het zou goed zijn als de startende discussie na al het navelstaren van de afgelopen 10 jaar, ook meteen de veranderende waardendominantie in de wereld in ogenschouw neemt. Van daaruit kunnen we beter dan alleen op basis van munten, superieure techniek en organisatiekracht snappen waarom andere landen zaken met ons willen doen en willen blijven doen. Dat begrip en de manier waarop we het zullen uitstralen zouden wel eens van groot belang kunnen zijn als voorwaarde voor de realisatie van de visie die Rijkers terecht in het volle daglicht zet. Doen we dat niet en snappen we niet hoe we onze voorsprong kunnen gebruiken om onszelf én interessant voor anderen te blijven, dan acht ik het niet ondenkbaar dat we binnen een decennium uitgewoond kunnen worden. Niet alleen op het gebied van food en agri, maar ook op dat van technologie overigens.

Fotocredits: The only antique in this shot is me, uitsnede, Kevin Dooley
Dit artikel afdrukken