ABN AMRO: glastuinbouw ontdekt als fossiele industrie

De Nederlandse glastuinbouwsector heeft de afgelopen jaren al veel stappen gezet op het gebied van verduurzaming en optimalisering van de productie. Nergens ter wereld komt zoveel kilo tomaat, paprika, aubergine en komkommer van een vierkante meter, met relatief zo weinig gebruik van energie, pesticiden en water per kilo product. Waar de veehouderij de laatste jaren onder een maatschappelijk vergrootglas is komen te liggen als het gaat om dierenwelzijn, stikstofemissies en biodiversiteit, is de glasgroentesector onder de maatschappelijke radar gebleven.

Door de corona- en daarmee deels samenhangende energiecrisis is daar verandering in gekomen. Het publiek weet inmiddels dat de glastuinbouw wel erg afhankelijk is van fossiele energie - aardgas - en de inzet van goedkope arbeidskrachten uit het buitenland. Jaarlijks wordt er gebruik gemaakt van zo'n 200.000 arbeiders. Tijdens de coronacrisis was de harde les dat deze werknemers niet vanzelfsprekend beschikbaar zijn en naar onze normen vaak beroerd gehuisvest zijn.

In het sectorrapport 'Glasgroenten: van efficiëntie naar waarde' voorziet ABN Amro de noodzaak om versneld te investeren in duurzame energiebronnen, zoals aardwarmte, en robotisering om de afhankelijkheid van 'ouderwetse' hulpbronnen te verkleinen. Dat heeft echter wel een consequentie: bij het huidige prijsniveau kunnen de investeringen niet uit. Prijsstijgingen liggen dan ook in het verschiet.

Maar hoe houd je de loop erin? Duurdere producten kunnen immers krimp van de markt tot gevolg hebben.

"Bedrijven kunnen inspelen op nieuwe consumentenbehoeften door te focussen op kwalitatieve productkenmerken, zoals smaak en nutriënten," zegt Jan de Ruyter, Sector Banker Agrarisch van ABN AMRO. In het rapport schrijft de bank dat het "denkbaar is dat in de toekomst de duurzaamheid van producten niet meer wordt afgewogen als verhouding tot een kilo product. Het is zuiverder om de duurzaamheid af te wegen in verhouding tot de bijdrage van het product aan een gezond voedingspatroon, de aanwezige nutriënten."

De groeiende behoefte aan plantaardige voeding zal veel glastuinders in de komende jaren helpen, verwacht de bank. Wat daarbij gaat helpen, is dat supermarkten naar verwachting meer duurzame producten zullen gaan verkopen en daarvoor transparantie bieden en verantwoording aan de consument gaan afleggen. Nederlandse glasgroenteproduct kunnen zich - al dan niet met een keurmerk als PlanetProof - positief onderscheiden van de veelal anonieme producten uit verschillende landen die in de schappen liggen.

De Ruyter ziet een lichtpuntje in de btw-verlaging op groente uit het regeerakkoord. Die zal er "hopelijk voor zorgen dat deze prijsstijgingen niet te hoog zijn voor de consument".

Desondanks denkt de bankier dat de sector de investeringen in verduurzaming niet alleen kan opbrengen. De Ruyter vindt het daarom belangrijk dat de overheid meedenkt en glastuinders ondersteunt.

Voor de korte termijn verwacht ABN Amro dat 1 op de 10 glastuinbouwbedrijven in de financiële problemen zal komen als gevolg van de hoge gasprijzen op dit moment. Als de energieprijzen na 2023 niet terugkeren tot het niveau van voor corona, dan treft dat lot volgens de bank nog meer glastuinbouwbedrijven.