Hier gaat het om een tweet van ene Jaydan, aangehaald door The Independent. We zien drie foto’s van wat wij zouden benoemen als een portie patates frites, een portie Franse frietjes en een portie chips. Wat schrijft Jaydan onder de foto’s? "Chips op de eerste. Fries op de tweede. Crisps op de derde. Anything else is wrong.”
The first one is Chips
— Jayden (@BlueBernardo) September 1, 2018
The second one is Fries
The third one is Crisps
Anything else is wrong pic.twitter.com/ZMyMEzPzBx
“Britse propaganda,” noemde iemand het van de andere kant van de oceaan. Van down under kwam een tweet als een minimalistisch gedicht: "The first one is Chips / The second one is Chips / The third one is Chips / Welcome to Australia.” In veel reacties werd de herkomst van de chips/crisps onderzocht. Uitkomst: potato chips was de oorspronkelijke benaming van de in dierlijk vet gebakken aardappelschijfjes.
Aardappelsnackbeleving
Het lijkt futiel, deze chauvinistische aardappelsnackbeleving, maar het komt wel ergens vandaan. Ieder land heeft zijn unieke relatie met de aardappel. Wij in Nederland natuurlijk voorop, met onze relatief gezien gigantische productie van piepers, 250 verschillende variëteiten, and counting, en onze wereldleiderspositie in de export van pootaardappelen met 7.000.000 ton per jaar.
Wij vernieuwen dat het een aard heeft in de agrarische sector en de aardappel ontkomt ook niet aan die drift. Ook commercieel is er telkens wel wat nieuws. Supermarktketen Plus presenteerde op de Plus Aardappeloogstdag in Nieuwe-Tonge het nieuwe assortiment en de nieuwe afbreekbare verpakkingen. Meer klanten binden met een toegespitster aanbod, daar moet ook de aardappel aan meedoen. Albert Heijn deed het al eerder. Waarom die upgrade? Omdat de verkoop van piepers daalt.
Het is helemaal niet vanzelfsprekend om trots te zijn op de nationale aardappel. China is de grootste aardappelproducent van de wereld, bijna goed voor een derde van de wereldproductie. Maar in China is de aardappel armeluisvoedsel en is rijst de nationale culinaire basis. Veel van de 96 miljoen ton (tegen 7 miljoen ton in Nederland; cijfers uit 2013) gaat naar de dieren en naar het buitenland.
Volgens marktonderzoek geven millennials de voorkeur aan rijst en noedels en denken ze dat ze dik worden van aardappelenOpwaardering
In een column met de titel ‘Worden de Chinezen aardappeleters’ beschrijft de Leuvense hoogleraar Ching Lin Pang de haat-liefdeverhouding van de Chinezen met de aardappel. Ze eten hem eigenlijk alleen als het niet anders kan. Als de rijst en tarwe op zijn in tijden van schaarste, of uit armoede. Armoede heerst er, in veel rurale gebieden.
In 2015 heeft de Chinese overheid bevolen tot een opwaardering van de inheemse aardappel om minder afhankelijk te worden van import van soja, maïs en tarwe, schrijft Ching. “De voordelen van de aardappel zijn legio: hij is voedzaam, groeit makkelijk en snel, heeft minder water nodig dan rijst en - last but not least - heeft een hoge oogstopbrengst.”
Dat waren ook allemaal voordelen bij de introductie in Europa, eeuwen geleden, en in de Verenigde Staten. Maar de aardappel begint uit de gratie te raken in het westen, vooral onder jongeren en 'clean eaters', schrijft voedingsdeskundige Hazel Flight van de Britse Edge Hill University. “Volgens marktonderzoek geven millennials de voorkeur aan rijst en noedels en denken ze dat ze dik worden van aardappelen.”
Illusies
Ook de vraag of aardappelen gezond zijn maakt deel uit van het huidige aardappeldebat per land. Per land verschilt daarover de consensus. Voor een wijs oordeel zouden we terecht moeten kunnen bij de reeks artikelen die het Britse medische tijdschrift BMJ eerder dit jaar publiceerde. Daarin werd de stand van zaken opgemaakt in de voedingskunde, ook wat betreft koolhydraatrijke producten, zoals aardappelen.
De befaamde Amerikaanse hoogleraar David S. Ludwig is in de BMJ-uitgave de hoofdauteur van het artikel over koolhydraten. Hij laat niets heel van eventuele illusies over de aardappel als gezond product: “De gezondheidseffecten van aardappelen komen dichter in de buurt van die van geraffineerde granen dan van andere groentesoorten.” Veel zetmeel met een hoge glycemische index, weinig nutriënten en slecht voor de bloeddruk.
Resistent zetmeel
Pardon? Even wat fast facts: de aardappel bevat vitamine C en B6, kalium, allerlei fytonutriënten en vezels. Bovendien is het verreweg het meest verzadigende voedingsmiddel dat er bestaat. Daarnaast zijn aardappelen een bron van resistent zetmeel, dat als prebiotica in de darmen meewerkt aan een gezonde darmflora.
Dat is allemaal heel gezond, voor de bloeddruk, voor de nutriëntenaanvoer, voor de bloedglucosehuishouding, voor de darmflora en tegen de honger.
Een oplossing voor het Internationale Aardappelconflict moeten we vinden in de bereidingswijze. David Ludwig komt uit het land van de French fries en de mashed potatoes. Fout! Chips, fries of frieten hebben door de bewerking, het frituren, veel van de oorspronkelijke eigenschappen van de aardappel verloren. Een gekookte aardappel, warm gegeten of afgekoeld in een salade, heeft zonder dat vet veel minder calorieën en een andere structuur, hetgeen invloed heeft op de snelheid waarmee het zetmeel wordt omgezet in glucose. Frieten zijn gefrituurde suikers.
Mayonaise
Dan nog het laatste twistpunt: ketchup of mayonaise op de friet? Het woord is aan de hoofdfiguren uit de film Pulp Fiction (1994) van Quentin Tarantino. In deze scène bespreken ze de ‘little differences’ van de fast food-beleving in Europa en de Verenigde Staten. Vincent is een tijdje in Amsterdam en Parijs geweest:
Vincent (John Travolta):
(…) But you know what they put on french fries in Holland instead of ketchup?
Jules (Samuel L. Jackson):
What?
Vincent:
Mayonnaise.
Jules:
Goddamn!
Vincent:
I seen them doing it man! They fucking drown them in that shit.
So much voor dat stukje Vlaams-Nederlandse cultuurgoed. Frites met mayonaise is niet alleen het ongezondste dat je kan eten, het is ook nog eens smerig in de ogen van de rest van de wereld.
Op 30 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
En wat voor opbrengsten haal je dan, Arnold?
Harry #7 wij poten voor pootaardappelen 4960 kg pootgoed van de maat 30/50 en 3150 kg voor consumptie van de maat 30/50.
Harry, dat van die pootaardappelen is 'verkeerd verbeterd' door de redactie, want daar had ik aanvankelijk wel 700.000 ton staan. Gaan we ook weer in orde maken.
Even vlug een vriendinnetje gemaild: vorig jaar was de gemiddelde opbrengst 46 ton per hectare. Per hectare heb je 1,5 tot 2 ton poters nodig. Dus er is nog steeds iets verkeerd met de cijfers.
Het klopt nog steeds niet helemaal Huib, maar dat ligt niet (alleen) aan jou. De sectie "Nederland" van die aardappelwebsite noemt weliswaar ook die 7 miljoen ton jaarlijkse productie, maar heeft het dan over een uitvoer van pootaardappelen van 700 000 ton, en niet (zoals jij, "en onze wereldleiderspositie in de export van pootaardappelen met 7 miljoen ton per jaar.") over tien keer zoveel. Maar die aardappelhoofden die het beter zouden moeten weten, hebben het ook over een pootaardappelproductie-aandeel van 20% van het areaal. Aangenomen dat dat zou moeten vertalen naar ook 20% van het tonnage, wordt er dan 1,4 miljoen ton poters geproduceerd naast 5,6 miljoen ton consumptie. Dat wil weer zeggen dat er ook 700 000 ton poters in Nederland de grond in gaan. Maar dan halen de Nederlandse boeren een vermenigvuldigingsfactor van 10. Ik zou denken dat dat wel hoger moet liggen. Of niet? Kan iemand daar licht op schijnen?