Lees ook
De NOS rapporteerde uitvoerig over het beeld van de toestand van de bomen door de ogen van Bobbink van het private onderzoeksbureau B-ware. Hier en daar met een citaat. Verder met ecologisch kennis die de NOS voor waar overnam. Het is vijf voor twaalf zegt Bobbink in de beeldopnames van het journaal. De passages van de NOS klinken als volgt:

De bomen zijn omgevallen doordat de bodem sterk is verzuurd als gevolg van de stikstofneerslag. De bodem is arm aan belangrijke voedingsstoffen als calcium, kalium en magnesium en juist rijk aan aluminium en ammonium. "Daardoor hebben ze minder weerstand tegen ziektes en plagen."

Ook de wortels groeien minder sterk door de verzuurde bodem. Dat maakt ze gevoeliger voor droogte. Ook waaien ze sneller om bij een storm. "De bomen staan dus onder heel hoge druk", zegt Bobbink. Verder is het aantal plantensoorten afgenomen door de stikstofneerslag en zijn ook paddenstoelen nauwelijks nog aanwezig.

Het is nog niet te laat om het tij te keren, zegt de ecoloog, maar dan moet er wel binnen een paar jaar aanzienlijke verandering in stikstofuitstoot zijn bewerkstelligd. "Dit systeem is echt aan het omvallen", zegt Bobbink vanuit de Veluwe. "Ik ben bang dat als je langer wacht, dat het niet meer te herstellen is."

Zodra de stikstofuitstoot is verlaagd, kan de bodem in de beschadigde natuurgebieden herstellen en de biodiversiteit weer verder toenemen. "Biodiverse natuur is ook beter bestand tegen klimaatverandering en droogte, dus ook daarom is het nodig."

Het snel omlaag brengen van de stikstofuitstoot vergt grote veranderingen. De boeren krijgen daarom nu een heel groot probleem op hun bord, ziet de ecoloog. "Maar dat komt doordat er sinds 2005 niets is gedaan tegen de stikstofuitstoot."

In de video van journaalbeelden suggereert Bobbink dat het bos op korte termijn helemaal zal omvallen als Nederland de neerslag van stikstof niet weet terug te dringen. In de context van het stikstofconflict tussen boeren, natuurorganisaties en overheid krijgen zijn uitspraken gewicht en dwingt de opinie bestuurders tot actie. Maar ook al leggen ze gewicht in de schaal, wat is hun waarheidsgehalte? Blijven de bomen staan als het kabinet en de provincies de indicaties van het even bekende als beruchte stikstofkaartje van minister Van der Wal uitvoeren?



Het schijnbare akkefietje Lindeboom-Bobbink laat zien dat het wantrouwen zelfs nog toeneemt
Geen vertrouwen in wetenschappelijke integriteit
Die vraag stelt zich nadat professor em. Han Lindeboom, een gelauwerd marien bioloog (Imares WUR, thans Wageningen Marine Research) die altijd nadrukkelijk aan de groene kant van de streep heeft gestaan maar door zijn promotieonderzoek als jonge onderzoeker ook verstand heeft van stikstof, twitte dat hij het nep vond. Droogte speelt immers een ook belangrijke rol, niet alleen als primaire levensvoorwaarde maar ook als oorzaak van negatieve stikstofeffecten. De lagere waterstanden in Nederland, de geringere tegendruk vanuit de IJsselmeerpolders die het grondwater van de hoge Veluwse zandgronden laten wegsijpelen en de waterwinning in de natuur spelen allemaal een rol. Maar stikstof zou de evidente samenbindende reden zijn achter de kwijnende natuur en daarmee de zilveren kogel waarmee alles te corrigeren valt als je de depositie maar flink vermindert.

Weer heel andere stemmen beweren dat de de boomopstanden op de Veluwe op vele plekken verkeerd en eenzijdig aangeplant zijn en bovendien te vaak op armoedig klapzand. Juist nu de natuur ook door warmte- en droogtestress een extra klap krijgt, wreekt zich dat.

Wat betekenen de beelden die Nederland vrijdagavond in het NOS-journaal zag? En welke wetenschapper kunnen we daarover collectief vertrouwen en waarom?

Die twee vragen zijn bepaald geen intellectueel tijdverdrijfje. Lindeboom werd op twitter door de gepromoveerde groene adviseur en opiniemaker Sander Turnhout neergezet als een doelbewust twijfelzaaiende wetenschapper omdat hij een boervriendelijk stikstofplan verdedigt. Maar waarom zou een groene wetenschapper nou opeens een dubieuze twijfelzaaier worden met als doel om niets voor de natuur te doen? Die vraag stelt zich vermoedelijk ook de Groningse groene hoogleraar Han Olff die Lindeboom van populisme beticht. Lindeboom werd enkele weken geleden door de vrije republiek 'Tessel' tot minister-president benoemd en zou beter kunnen worden geportretteerd als iemand met grote doenerige ambities die je beter niet vanonder een wetenschappelijke pet en gepromoot via rechts gekleurde programma's en conservatieve alternatieve media moet willen promoten.

De groene wetenschapper die een politiek hete keuze maakt en die bestuurlijk wil doen uitvoeren, wordt door zijn eigen gemeenschap gevierendeeld
Stikstofruzie lijkt op (on)gezond vlees
Voor mij lijkt deze discussie als twee druppels water op die over de (on)gezondheid van vlees. Die gaat ook eindeloos door en is vermoedelijk voor een niet onbelangrijk deel gebaseerd op onbenoemde meningen en fundamentele levensbeschouwelijke en maatschappelijke keuzen. Eindeloos houden de deelnemers aan het debat elkaar bezig met weer een nieuw onderzoek en alweer nieuwe conclusies op basis van statistiek, die allemaal zijn opgezet om te bewijzen dat vlees slecht of juist goed is. Ze hebben het nooit over hun motieven en uitgangspunten. Dat is de wetenschapstheoretische reden waarom ze ook nooit tot een consensus zullen komen: de levenswetenschappen (waartoe zowel de ecologie als voedingsleer behoren) hebben te maken met een oneindig aantal mogelijke ruisvariabelen, terwijl multivariaat interventie-onderzoek zelden of nooit reproduceerbaar is. Het wetenschappelijk debat blijft dus eindeloos doorgaan over feiten en data, maar is onbeslisbaar. Daar komt nog eens bij dat wetenschappers weinig genegen zijn om onderzoeksresultaten te checken door reproductie-onderzoek omdat het spel in de wetenschap draait om nieuwe ontdekkingen.

Dat is allemaal mooi gezegd, zei Voltaire's Candide. Maar ... net als de vraag wat we vanavond eten en hoe we maat houden, blijft de praktische vraag hoe Nederland besluit met de stikstofplannen van het kabinet om te gaan, op wiens gezag en waarom we dat kunnen vertrouwen - of nou juist niet meer, want dat is het echte probleem. Dat laatste constateerde politiek gespreksleider stikstof Johan Remkes. Nu blijkt ook nog eens een wetenschappelijk gespreksleider nodig om vast te stellen wat waarheid is (beter gezegd: wat we waarheid willen vinden).

Omdat we de draad politiek kwijt zijn en het zelfs het vertrouwen in de integriteit van geëngageerde groene wetenschappers zoek is, staat Nederland al drie jaar op zijn kop. Het schijnbare akkefietje Lindeboom-Bobbink laat zien dat het wantrouwen zelfs nog toeneemt. De groene wetenschapper die een politiek hete keuze maakt en die bestuurlijk wil doen uitvoeren, wordt door zijn eigen gemeenschap gevierendeeld.

NB: de dode lariksen op de foto hierboven zijn vermoedelijk het werk van de letterzetter; de plaagachtige toename van de verspreiding van het kevertje wordt bevorderd door langere, warmere en drogere zomers.
Dit artikel afdrukken