Lees ook
In 2018 noemde Fatih Birol, directeur van het Internationaal Energieagentschap (IEA), de stijgende vraag naar airconditioners "een van de meest riskante blinde vlekken in het huidige energiedebat”. Hij zei dat naar aanleiding van de publicatie van het onderzoek The Future of Cooling.

Toen al was het gebruik van airconditioners en elektrische ventilatoren goed voor 10% van de wereldwijde elektriciteitsconsumptie. En dat terwijl airconditioners eigenlijk alleen in de Verenigde Staten en Japan gemeengoed waren. Daar beschikt 90% van de huishoudens over zo'n apparaat. In de heetste delen van de wereld, waar 3 miljard mensen wonen, kan (nog) maar 8% van de bevolking over verkoeling met-een-druk-op-de-knop beschikken.

Naar verwachting verdriedubbelt het aantal airco's tot in 2050 naar 4,5 miljard. Volgens de IEA gaat dat net zoveel energie kosten als India en China nu in totaal verbruiken
Sindsdien is de aarde verder opgewarmd en neemt de vraag naar koeling spectaculair toe, net als het aantal mensen dat zich een airco kan veroorloven.

Koeling noodzaal
Naar verwachting verdriedubbelt het aantal airco's tot in 2050 naar 4,5 miljard. Volgens de IEA gaat dat net zoveel energie kosten als India en China nu in totaal verbruiken. En al die energie van al die airco's in al die stedelijke gebieden heeft een nog een ander, vaak over het hoofd gezien effect. De opwarming van de aarde gaat er nog eens extra snel door. Een halve graad extra opwarming aan het eind van deze eeuw, aldus de NRC.

Koeling is een absolute noodzaak voor mensen. Als de temperatuur buiten hoger oploopt dan de lichaamstemperatuur en het 's nachts nauwelijks afkoelt, kan het mensenlichaam zijn warmte niet meer kwijt door te zweten. Hittestress kan dodelijk aflopen.

Geen wonder dus dat degenen die het zich kunnen veroorloven een airco aanschaffen. Naar verwachting staan er in alleen al in India in 2050 1,1 miljard meer airco's dan nu. Dat heeft nog een complicatie: een apparaat blaast de warmte die het aan het binnenklimaat onttrekt, naar buiten. "De omgeving wordt vervolgens warmer, waardoor de buren ook een airco aanschaffen," aldus hoogleraar duurzame bouw Andy van den Dobbelsteen (TU Delft). "Het energieverbruik stijgt en daardoor warmt de aarde verder op." Op plaatsen waar veel airco's bij elkaar staan, stijgt de omgevingstemperatuur met gemak meer dan een hele graad Celsius.

Natuurlijke ventilatie en zonwering kunnen de binnentemperatuur met 14 graden Celsius verlagen en de belasting van airconditioners met 80% verminderen
Groene corridors en passive cooling
Bovendien werken steden met weinig groen en schaduw als een soort tegelkachels. "Als de straten en trottoirs de hele dag in de warmte liggen, vormen die materialen een perfecte thermische opslagmassa en blijven ze de hele nacht warmte uitstralen naar de omgeving," zegt Alexandra Rempel, universiteit docent omgevingsontwerp aan de Universiteit van Oregon. En dat is jammer, want daardoor valt een deel van de 'passive cooling' weg en moeten de airco's harder werken dan nodig zou zijn.

Passive cooling staat voor koelstrategieën die de temperatuur in gebouwen en op straat regelen met weinig tot geen energie. Denk aan meer bomen, meer schaduw, 's nachts ventileren, buitenzonwering, warmtewerende beglazing. Rempel is auteur van een studie die laat zien dat natuurlijke ventilatie en zonwering de binnentemperatuur met 14 graden Celsius kunnen verlagen en de belasting van airconditioners met 80% kunnen verminderen. "Dat haalt ook de druk van het elektriciteitsnet," constateert ze droogjes.

Ook voor steden, 'betonnen jungles met weinig schaduw', heeft passieve koeling direct effect. In de Colombiaanse stad Medellin legden de autoriteiten 'groene corridors' aan, begroeide doorgangen die voetgangers en fietsers uit de directe zon houden. De gemiddelde temperatuur in de stad daalde met 2 graden Celsius.
Dit artikel afdrukken