'Landbouw verdwenen over zo'n 10 jaar'
Het artikel opent met de constatering dat op het platteland “een darwinistische strijd woedt om het bestaan. De verwachting is reëel dat over zo'n tien jaar de landbouw in Nederland grotendeels is verdwenen.”
Het artikel schrijft dat “volgens iedereen” Nederland naar 100% biologische landbouw moet in zeg 2020. De realiteit ziet er iets anders uit. Nederland telt circa 2.000 biologische bedrijven in 2019 op een areaal van 75 duizend haDat is een boude bewering, die niet bewaarheid is. Wel is de landbouw de afgelopen 25 jaar enorm veranderd. In 1995 telde Nederland nog ruim 113 duizend land- en tuinbouwbedrijven, die 1,96 mln ha cultuurgrond in beheer hebben. Anno 2019 gaat het om ruim 53 duizend op een oppervlakte cultuurgrond van 1,8 mln ha. Grofweg verdwenen per jaar 3% minder bedrijven en 0,3% minder landbouwgrond. Schaalvergroting in twee cijfers zogezegd. Het aantal bedrijven nam veel sterker af dan het landbouwareaal. Zo groeide de gemiddelde bedrijfsoppervlakte van ruim 17 naar ruim 34 ha. Achter dit gemiddelde gaan veel verschillen schuil. Tegelijk nam in de intensieve veehouderij en de glastuinbouw, de niet-grondgebonden sectoren, het aantal bedrijven sterker af dan in de melkveehouderij en de akkerbouw. Ook de schaalvergroting in de niet-grondgebonden sectoren is harder gegaan. De ontwikkeling van het aantal dieren is veel grilliger, maar over de gehele periode 1995-2020 bezien nam enkel het aantal kippen, vleeskalveren en geiten toe.
Bekende reeks
Het artikel heeft het over de landbouwcrisis en verwoordt die met een bekend klinkende reeks. De landbouw krijgt te maken met afbouw van Europese subsidies; is onvoldoende marktgericht en hopeloos verstard dank zij de veilingen en coöperaties. Een ecologisch verantwoorde varkenshouderij in 2005 betekent een inkrimping van dertig procent van de diertallen en een reductie van vijftig procent van de werkgelegenheid. Voor een duurzame landbouw moeten er minder dieren komen in Nederland. Enzovoort.
Van 'geïntegreerde' naar 'kringloopboeren'
Het frappante of wellicht trieste is dat een groot deel van de problematiek die wordt beschreven in het artikel, moeiteloos kan worden verplaatst naar 2021. Zorgen over toenemende productiekosten, gebrek aan opvolgers, de wens om de veestapel in te krimpen (volgens het artikel: “inkrimping van de veestapel is geen taboe meer en lijkt haast niet meer tegen te houden”), de verdeeldheid onder boeren over mogelijke oplossingen en afnemers die boeren tegen elkaar uitspelen.
En ja, al in 1995 was de diversiteit groot in de sector. “Er zijn veel verschillende typen boeren: high-tech boeren met gigantische (sic!) stallen en mestsilo’s, maar ook scharrelveehouders, biologische boeren, boeren in milieucoöperaties en geïntegreerde boeren - en elk van hen ziet het eigen bedrijf als model voor de toekomst.” Vooral de term geïntegreerde boeren vind ik mooi om terug te lezen. Het was de categorie bedrijven die tussen gangbaar en biologisch in zat. De term is inmiddels volledig in onmin gevallen. Nu zouden we wellicht van ‘kringloopboeren’ spreken.
Het Nationale Debat had volgens het artikel nog niet veel opgeleverd. “Wel staat eigenlijk al vast dat de oude succesformule van de Nederlandse landbouw - het produceren van ‘goedkope bulk’ - op de helling moet en moet worden vervangen door vele productiestijlen, kwaliteitssoorten en regionale variëteiten.” Ook dat is een geluid dat we vandaag nog steeds horen.
Ik was verrast te lezen dat al in 1995 milieuorganisaties pleitten voor minder vleesconsumptieUitkoop
Wat ook al in 1994 speelde is sanering van de intensieve veehouderij via een fonds dat veehouders uitkoopt. Die sanering heeft daadwerkelijk ook plaatsgevonden. Twee opkoopregelingen om het mestoverschot te verminderen (Regeling beëindiging veehouderijtakken) leidden in de periode 2001-2004 tot een inkrimping van 15% van de varkensstapel. Anno 2020 kennen we een krimp van de veestapel via een warme saneringsregeling voor de varkenshouderij (oorspronkelijk bedoeld om de geurhinder te verminderen). In november 2020 is de Regeling gerichte opkoop veehouderijen gepubliceerd op basis waarvan provincies budget krijgen om veehouderijbedrijven met een hoge stikstofuitstoot (de zogenaamde piekbelasters) en gelegen binnen een straal van 10 km van Natura 2000-gebieden, op vrijwillige basis op te kopen. Voor 2021 is een tweede vrijwillige opkoopregeling voorzien, die ook open wordt gesteld voor bedrijven die niet in de categorie piekbelasters vallen.
Ik was verrast te lezen dat al in 1995 milieuorganisaties pleitten voor minder vleesconsumptie. Het pleidooi van deze organisaties dat boeren met minder dieren meer moeten verdienen, is dat dan weer niet.
Het artikel schrijft dat “volgens iedereen” Nederland naar 100% biologische landbouw moet in zeg 2020. De realiteit ziet er iets anders uit. Nederland telt circa 2.000 biologische bedrijven in 2019 op een areaal van 75 duizend ha.
De misschien wel grootste kentering: Green Deal
Volgens het artikel liet de EU niet toe dat aan de hectaresteun voorwaarden op gebied van milieu en natuur werden gesteld, terwijl Nederland daar wel voor pleitte. “Door deze opstelling van de Europese Unie zal een milieuvriendelijke landbouw niet snel van de grond komen en is de ruimte voor Nederland om een milieuvriendelijke landbouw te steunen ook zeer beperkt.” Misschien zit de grootste kentering wel op dit gebied. Met hun Green Deal duwen EU-commissaris Frans Timmermans en Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen immers inmiddels wel in die richting.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
in de jaren '90 ook veel ervaring opgedaan met geïntegreerde bestrijding in de tuinbouw. Mijn ervaringen sluiten dan ook aan bij die van Wouter in #4 .
Waar je direct mee geconfronteerd werd was de hoeveelheid tijd die het vroeg. Het wekelijk warnemen en vast leggen van de infectiedruk. De uitdaging bestond er vooral in om chemische middelen zo laat mogelijk in de teelt te gebruiken. En dan ook nog liefst middelen gebruiken die selectief werken. Zodat je de natuurlijke vijanden zolang mogelijk in je kas kon houden.
Vertaal je dat streven van toen om met geïntegreerde bestrijding minder chemische middelen te gebruiken naar de huidige tijd, dan zou je nu met geïntegreerde bemesting beginnen.
Henk Breman heeft hier al iets over geschreven.
Citaat van hem uit een andere draad:
2. Kunstmesttoepassing gebeurt in een context van geïntegreerd bodemvruchtbaarheid beheer: gewassen worden gevoed met voedingsstoffen, bodems worden verzorgd met compost en andere bodemverbeteraars.
Hendrik J.Kaput,
Mooi verhaal. Je hebt gelijk Ferguson. De eerste waren benzine-petroleum (20pk) en de latere petroleum-diesel (28pk), de eerste hadden bougies en de latere een hogedruk brandstofpomp. Aldus mijn vader en die heeft er nog mee gereden (tweede hands gekocht en maar heel kort gebleven, overgestapt op duitsers die maakten toen veel beter materiaal), op oude afbeeldingen zie je het verschil in brandstofsysteem overigens ook.
Ontwikkeling van de mechanisatie, interessant thema.
In die 25 jaar zijn in de landbouw de opbrengstprijzen nagenoeg gelijk gebleven. Maar in diezelfde tijd is de kostprijs wel hoger geworden. En dat is weer opgevangen door de slag om de kostprijs.
Je kunt dat echter ook omdraaien en de andere kant van de medaille bekijken.
Wanneer er een slag om de kostprijs speelt dan heeft het geen zin dat de opbrengstprijs stijgt. Anders heeft onder boeren een slag om de kostprijs geen zin. Sterker nog, wanneer je als boer in de slag wilt gaan om de kostprijs, dan wil je als boer ook niet dat de opbrengstprijs stijgt. Andermaal, anders heeft een slag om de kostprijs geen zin.
Je kunt je afvragen of het wel zo handig is om de slag om de kostprijs te gaan omarmen.
Iedereen buiten de landbouw kan zich dan in de handen wrijven. En zelfs roepen, hee lui, dat wordt lachen, boeren zijn met elkaar in de slag om de kostprijs, dan hoeven de opbrengstprijzen ook niet omhoog!!!
Het grootste verschil tussen de huidige situatie en waarom je het het jaartallen niet zomaar 25 jaar kunt opschuiven zit 'm in het onderdeel 'overschotten' waar vandaag de dag - dankzij de liberalisering- geen sprake meer van is.
Daar is de slag op kostprijs voor in de plaats gekomen. Dat betekend dat de voorspellingen ten aanzien van 'overbodigheid van boeren' wel goed zijn ingeschat maar niet gepaard gegaan met 'werkloze boeren' en krimp van de sector.
Piet #18 , vertel mij wat. Uit mijn kennissenkring een boer die eind jaren `90 in Polen ging boeren op 1000 ha. Hij was nog maar amper een maand in Polen en zijn auto kwijt. Gestolen. Hij had 4 bewakers in dienst om zijn spullen te bewaken. Hij kon het jammer genoeg daar niet bolwerken en ging na een aantal jaren failliet.
Eind jaren `90 mijn spuitlicentie gehaald bij het AOC in Emmeloord. Daar kwamen ook Poolse boeren met bussenvol tegelijk om het Westerse boeren te leren. Ze verbleven daar een aantal weken intern. Kun je nagaan, op kosten van de Nederlandse belastingbetaler werden Poolse boeren geleerd om ons Nederlandse boeren te kunnen beconcurreren. Niet iets om vrolijk van te worden.